Największe znaczenie w leczeniu BPH mają preparaty zawierające wyciągi z następujących roślin: (uwzględniamy jedynie leki zarejestrowane w Polsce)
1. kora śliwy afrykańskiej – Pygeum africanum (Poldanen, Tadenan, Prostatonin),
2. owoc palmy karłowatej – Serenoa repens (Sabal serrulata) (Prostamol uno, Permixon),
3. korzeń pokrzywy – Urtica dioica, Urtica urens (Prostaherb N, Prostatonin),
4. nasiona dyni – Cucurbita pepo (Peposterol),
5. wyciągi pyłkowe – Secale cereale, Phleum pratense, Zea mays (30:1,5:1),
6. korzeń południowo-afrykańskiej rośliny
Hypoxis rooperi,
7. zarodki kukurydzy Zea mays (Prosterol).
Do najbardziej znanych środków obniżających poziom cholesterolu należą: beta-sitosterol i antybiotyk mepartrycyna. Mechanizm działania fitoterapeutyków jest wielokierunkowy, jednak niecałkowicie jasny. Sugeruje się korzystny wpływ niektórych z nich na środowisko hormonalne, w jakim znajduje się stercz, między innymi przez hamowanie 5-alfa reduktazy (np. prostamol uno), zmniejszenie aktywności aromatazy i stężenia we krwi globulin wiążących hormony płciowe (SHBG – sex hormon binding globuline) (np. Prostaherb N, Prostatonin). Większość leków wywiera działanie przeciwbakteryjne, przeciwobrzękowe i przeciwzapalne wskutek m.in. hamowania syntezy prostaglandyn sterczowych (np. Prostamol uno, Tadenan, Poldanen, Prostaherb N, Prostatonin). Postuluje się również ich wpływ na zmniejszenie oporu cewkowego będący wynikiem bezpośredniego działania na stercz oraz korzystny wpływ na pęcherz moczowy w następstwie tonizującego oddziaływania na włókna mięśni gładkich wypieracza (Tadenan, Prostatonin, Poldanen).
Ta wielokierunkowość działania środków roślinnych jest według krytyków fitoterapii dowodem na brak pewnego, naukowo potwierdzonego, farmakologicznego mechanizmu działania większości z nich. Nierzadko, wyjaśnienia zawarte w ulotkach informacyjnych dotyczących tych leków dostosowywane są do aktualnie panujących teorii patogenezy BPH. Niemniej, nie wiadomo, czy w wyniku intensywnie prowadzonych badań, nie uzyskamy w przyszłości przekonujących podstaw wyjaśniających działanie choćby najważniejszych leków roślinnych. Aspekt kliniczny poznawany jest coraz lepiej. Badania nad skutecznością i bezpieczeństwem niektórych fitoterapeutyków, prowadzone zgodnie z zaleceniami ICC (próby randomizowane, podwójnie ślepe, wieloośrodkowe, prowadzone przez odpowiednio długi czas z zachowaniem obiektywnych kryteriów oceny) dowodzą potwierdzonej statystycznie przewagi stosowania takich leków roślinnych, jak np. Tadenan nad stosowaniem placebo (9). Poprawa w następstwie leczenia tymi lekami dotyczy zwłaszcza subiektywnie ocenianego przez chorych złagodzenia dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych (LUTS – lower urinary tract symptoms) oraz jakości życia (QoL – Quality of Life) (10). Ponadto, można również dostrzec pewną poprawę, jednak zwykle statystycznie nieznamienną, w zakresie obiektywnych mierników jakości mikcji (tempo przepływu cewkowego, zaleganie moczu w pęcherzu po mikcji) (5). Należy przy tym podkreślić, że w toku prób klinicznych nie stwierdzono występowania istotnego klinicznie działania niepożądanego badanych leków (11).
Można zatem przyjąć, że niektóre leki roślinne dostępne na polskim rynku farmaceutycznym wywierają korzystny wpływ terapeutyczny u chorych na BPH. Niemniej, analiza kosztów leczenia tymi lekami w Polsce przynosi dane, które wymagają zastanowienia.
Ich cena detaliczna w relacji do leków syntetycznych jest zbyt wysoka.
Leki roślinne zarejestrowane w Polsce, biorąc pod uwagę kryterium kosztu, można podzielić na trzy grupy (tab. 1). Koszt jednodniowego leczenia fitoterapeutykami polskich producentów, takimi jak: Poldanen, Prosterol, Prostagal czy Uroprost wynosi poniżej 1 PLN. Nieco droższe jest leczenie Prostamolem-Uno lub Tadenanem – jednodniowy koszt wynosi odpowiednio 1,16 i 1,55 PLN. Wreszcie jednodniowe leczenie preparatami, które sprzedawane są ze 100% odpłatnością, przedstawia się następująco: Prostaherbem – 1,89 PLN, Permixonem – 2,25 PLN, Prostatoninem – 3,11 PLN. Tak więc fitoterapeutyki z wyjątkiem produkowanych w kraju są zwykle droższe od leków syntetycznych, którym ustępują wyraźnie skutecznością.
Tabela 1. Koszty leczenia farmakologicznego BPH w PLN.*
| Nazwa leku | Ilość w opakowaniu | Zawartość preparatu w tabletce | Dawkowanie | Koszt
brutto opakowania | Koszt brutto dawki dobowej | Koszt brutto leczenia miesięcz. (x 30,5) | Koszt opakowan. ponoszony przez chorego | Koszt dawki dobowej ponoszony przez chorego | Koszt dawki miesięcz. ponoszony przez chorego |
| Leki roślinne |
| Poldanen | 30 tabl. | 6 mg | 2x2 tabl. | 14,40 | 1,92 | 58,56 | 7,20 | 0,96 | 29,28 |
| Prosterol | 30 tabl. | 6 mg | 2x2 tabl. | 5,60 | 0,75 | 22,88 | 5,60 | 0,75 | 22,88 |
| Prostogal | 60 kap. | 6 mg | 2x2 kap. | 10,13 | 0,68 | 20,60 | 10,13 | 0,68 | 20,60 |
| Uroprost | 90 ml | | 2x1 łyż. | 3,24 | 0,40 | 12,20 | 3,24 | 0,40 | 12,20 |
| Tadenan | 30 tabl. | 50 mg | 2x1 tabl. | 36,90 | 2,46 | 75,03 | 23,30 | 1,55 | 47,37 |
| Prostamol uno | 30 kap. | 320 mg | 1x1 kap. | 34,90 | 1,16 | 35,38 | 34,90 | 1,16 | 35,38 |
| Permixon | 60 tabl. | 80 mg | 2x2 tabl. | 33,73 | 2,25 | 68,63 | 33,73 | 2,25 | 68,63 |
| Prostatonin | 30 kap. | 25 PY + 300 U | 2x1 tabl. | 46,65 | 3,11 | 94,85 | 46,65 | 3,11 | 94,85 |
| Prostaherb | 40 tabl. | 230 mg | 2x2 tabl. | 18,90 | 1,89 | 57,65 | 18,90 | 1,89 | 57,65 |
| Makrolidy polienowe |
| Ipertrofan | 30 tabl. | 50 tys i.u | 3x1 tabl. | 47,50 | 4,75 | 144,88 | 23,70 | 2,37 | 72,29 |
| Alfa-1 adrenolityki |
| Dalfaz | 30 tabl. | 2,5 mg | 3x1 tabl. | 30,63 | 3,06 | 93,33 | 12,15 | 1,21 | 36,90 |
| Cardura | 30 tabl. | 4 mg | 1x1 tabl. | 86,00 | 2,87 | 87,54 | 30,50 | 1,02 | 31,11 |
| Omnic | 30 tabl. | 0,4 mg | 1x1 tabl. | 103,45 | 3,45 | 105,23 | 48,00 | 1,60 | 48,80 |
| Minipres | 30 tabl. | 2 mg | 3x1 tabl. | 13,60 | 1,36 | 41,48 | 13,60 | 1,36 | 41,48 |
| Polpressin | 30 tabl. | 2 mg | 3x1 tabl. | 2,56 | 0,26 | 7,93 | 2,56 | 0,26 | 7,93 |
| Hitrin | 28 tabl. | 5 mg | 1x1 tabl. | 78,13 | 2,79 | 85,10 | 23,45 | 0,84 | 25,62 |
| Inhibitory 5-alfa reduktazy |
| Proscar | 28 tabl. | 5 mg | 1x1 tabl. | 134,00 | 4,79 | 146,10 | 40,40 | 1,44 | 43,92 |
* podane ceny – maj 1999 r. Apteka Cefarm.
Czy warte są ceny jaką trzeba za nie zapłacić, pozostawmy ocenie pacjentów.
Podsumowując warto podkreślić, że wprawdzie nie wykazano zmniejszenia stopnia przeszkody podpęcherzowej (test przepływowo-ciśnieniowy), ani rozmiarów stercza, czy stężenia PSA po leczeniu lekami roślinnymi to jednak korzystne oddziaływanie potwierdzone w poprawie oceny nasilenia dolegliwości mikcyjnych i jakości życia czy zmiana takich parametrów jak maksymalny przepływ cewkowy i zaleganie moczu po mikcji uzasadniają stosowanie fitoterapeutyków zwłaszcza we wczesnych stadiach BPH. Stosunek kosztów leczenia do efektów terapeutycznych wydaje się być dla większości leków mniej korzystny niż dla leków syntetycznych. W przypadkach leków najtańszych (np. Poldanen, Prosterol) ich skuteczność jest najmniej pewna, a z drugiej strony leki o potwierdzonej efektywności takie jak Prostatonin czy Permixon są względnie drogie, obecnie wyraźnie droższe od skuteczniejszych od nich leków alfa-1 adrenolitycznych lub leków hamujących aktywność 5-alfa reduktazy.
Leki obniżające stężenie cholesterolu w surowicy
Ważnym mechanizmem działania wielu leków zawierających sitosterole oraz makrolidów polienowych jest obniżenie stężenia cholesterolu w surowicy. Zmniejszenie całkowitej puli prekursora sterydów androgenowych jakim jest cholesterol oddziaływuje korzystnie na metabolizm tkanki stercza poprzez zahamowanie stymulacji zrębu gruczołowego i hiperplastycznego nabłonka.
Najważniejszym lekiem z ww grupy dostępnym na polskim rynku jest mepartrycyna – preparat Ipertorofan (Spa). Udowodniono, że Ipertrofan wiążąc estrogeny i cholesterol na poziomie obiegu jelitowo-wątrobowego hamuje ich wchłanianie zwrotne (12, 13), oraz obniża poziom estrogenów w osoczu (12). Wyniki badań klinicznych potwierdzają skuteczność terapeutyczną Ipertrofanu w leczeniu objawowego BPH zarówno w zakresie subiektywnych jak i obiektywnych parametrów mikcji (14). Lek jest dobrze tolerowany, nie obniża aktywności seksualnej chorego (15).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Jacobsen S.J. et al.: Community-based population studies on the natural history of prostatism. Curr Opin Urol 1995, 5:13-17. 2. Berry S.J. et al.: The development of human benign prostatic hyperplasia with age. J. Urol. 1984, 132:474-479. 3. Kirby R.: BPH: Where are we in 1996? Presented at annual meeting of AUA, Orlando, Florida, 1996 May
6. 4. Frohmueller H. et al.: Prostataerkrankungen in hoheren Lebensalter. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft 1995 Stutgart. 5. Bracher F.: Phytotherapie der benignen Prostatahyperplasie. Urologe A 1997, 36:10-17. 6. Lukacs B. et al.: Medical practice and medical BPH treatment in Europe. Eur. Urol. 1999, 35, 164. 7. Griffiths K., Coffey D.: Regulation of prostatic growth. In Proceedings 3rd Int. Consultation on BPH June 1995, 71. 8. Steiner M.S.: Role of peptide growth factors in the prostate; A Review; Urology, 42, 99. 9. Breza J. et al.: Efficacy and acceptability of Tadenan – Pygeum Africanum extract in the treatment of benign prostatic hyperplasia – BPH: a multicenter trial in Central Europe. Curr. Med. Res. 1998, 14, 3, 127-139. 10. Schneider H.J.: Die Behandlung der benignen Prostatahyperplasie mit Phytopharmaka. Urologe B 1994, 34:96-102. 11. Borówka A. i wsp.: Badanie nad skutecznością leczenia Tadenanem 50 mg chorych na łagodny rozrost stercza (...) Urol. Pol . 1997, 50/2A supp 156. 12. Lotti T.: Observations on some hormone fractons in patients with benign prostatic hyperplasia treated with mepartricin. Curr. Ther Res 1988, 44:3-402. 13. Di Nardo A., Goi A.: Interaction between mepartricin and steroidal substances. Dec 1988, Multi-state Registration Dossier. 14. Serretta V. et al.: Long-term therapy with mepartricin in patients affected by benign prostatic hyperplasia. Rivista Italiana di Biologia e Medicina. 1990, 10:1-4. 15. De Bernardi M. et al.: Pharmacologic treatment of benign prostatic hyperplasia. Curr. Ther. Res. 1988, 43, 6. 16. Shapiro E. et al.: Prostate, 1992, 20, 259-267. 17. Langer S.Z.: Presynaptic regulation of catecholamine release. Br. J. Pharmacol. 1974, 60:481-497. 18. Lepor H. et al.: Alfa 1-adrenoceptor subtypes in the human prostate. J. Uro.l 1993, 149:640-642. 19. Forrey C. et al.: The alfa1-adrenoceptor that mediates smooth muscle contraction in human prostate has the pharmacological properties of the cloned alfa 1c-subtype. Mol. Pharmacol. 1994, 45:703-708. 20. Furuya S. et al.: Alfa-adrenergic activity and urethral pressure in prostatic zone in benign prostatic hypertrophy. J. Urol. 1982, 128:836-841. 21. Bartsch G. et al.: The role of alfa blockers in benign prostatic hyperplasia. 1997, Pharma Libri, Montreal. 22. Borkowski A., Borówka A.: Choroby gruczołu
krokowego 1997, PZWL. 23. Borówka A.: Leczenie chorych na łagodny rozrost stercza lekami alfa-1 adrenolitycznymi. Urol. Pol. 1998, 51/1A, 3-19. 24. Caine M. et al.: A placebo-controlled double-blind study of the effect of phenoxybenzamine in benign prostatic obstruction. Br. J. Urol. 1978, 50:551-554. 25. Jardin A. et al.: Alfa-blockers therapy in benign prostatic hyperplasia. Proceedings. The 3rd International Consultation on BPH. 1996, 257-272. 26. Heimbach D., Mueller S.C.: Die Behandlung der BPH mit alfa-1 Adrenozeptorantagonisten Urologe A 1997, 36:18-34. 27. Fawzy A. et al.: For the Multicenter Study Group: Doxazosin in the treatment of benign prostatic hyperplasia in normotensive patients: a multicenter study. J. Urol. 1995, 154:105-109. 28. Fulton B. et al.: Doxazosin. An update on its clinical pharmacology and therapeutic application in hypertension and benign prostatic hyperplasia. Drugs 1995, 49:295-301. 29. Kirby R.S., Pool J.L.: Alpha adrenoceptor blocade in the treatment of benign prostatic hyperplasia: past, present and future. Br. J. Urol. 1997, 80:521-532. 30. Eri L.M., Tveter K.J.: Alfa-blockade in the treatment of symptomatic benign prostatic hyperplasia. J. Urol. 1995, 154:923-934. 31. Pool J.L.: Unique aspect of Doxazosin: A third-generation alfa-blocker. Eur. Urol. 1996, supp 31-39. 32. Po TURP. 33. Chapple C.R.: Selective alfa-1 adrenoceptor antagonists in benign prostatic hyperplasia: Rationale and clinical experience. Eur. Urol. 1996, 29:129-144. 34. Naslund M.J., Stitcher M.F.: Cost comparison of medical management and surgical prostatectomy for BPH. J. Urol. 1996, supp 155, 268a. Abs 161. 35. Stoner E.: 3-year safety and efficacy data on the use of finasteride in the treatment of BPH. Urology 1994, 43:284-294. 36. Tammela T., Kontturri M.J.: Long-term effects of Finasteride on invasive urodynamics and symptoms in the treatment of patients with bladder outflow obstruction du to BPH. J. Urol. 1995, 154:1466-1469. 37. Barry M. et al.: Relationship of symptoms of prostatism to commonly used physiological and anatomical measures of the severity of BPH. J. Urol. 1993, 150:351-358. 38. Andersen J. et al.: Can Finasteride reverse the progress of BPH? A two-year placebo-controlled study. Urology 1995, 46:631-637. 39. Geller J.: 5-year follow-up of patients with BPH treated with Finasteride. Eur. Urol. 1995, 27:267-273. 40. McConnell J.D. et al.: Pless Proscar Long-therm efficacy and safety study. N Engl. J. Med. 1998, 9:557-564. 41. Moore E. et al.: Proscar: 5-year-experience. Eur. Urol. 1995, 28:304-309. 42. Wirth M.P. et al.: Die Bedeutung der 5 alfa Reduktasehemmer in der Therapie der BPH mit milden bis moderaten Symptomen. Urologe A 1997, 36:35-39. 43. Lepor H. et al.: The efficacy of Terasosin, Finasteride, or both in BPH. N. Engl. J. Med. 1996, 335:533-539.
