© Borgis - Nowa Medycyna 7/1999, s. 58-60
Nijola Jaszczanin1, Jan Jaszczanin2
Odczyn hormonalny na obciążenia treningowe i startowe pływaków
1z Akademii Wychowania Fizycznego Kowno (Litwa)
2z Zakładu Teorii Treningu Sportowego i Biomechaniki Instytutu Kultury Fizycznej Uniwersytetu Szczecińskiego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jan Jaszczanin
Streszczenie
We tryed to Lithuanian estimate concentration of noradrenaline, adrenaline, kortyzol and 17-OHCS in urine at national elite swimmers (n = 12). It was established that training and competition units results in lower concentration of hormones emotional stimulus.
Wstęp
W warunkach obciążeń treningowych głównie sportowcy są poddawani obciążeniom fizycznym, natomiast w czasie zawodów tym obciążeniom towarzyszy znaczna presja psychiczna. Jako efekt tych ostatnich następuje aktywacja układu adrenergicznego i podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowego co obrazuje znaczny wzrost stężenia amin katecholowych i kortyzolu we krwi (2, 3, 10, 12), zwiększonego wydolnością tych hormonów oraz ich metabolitów z moczem (4, 8).
Jak podają niektórzy autorzy aktywację wydzielonych układów także może powodować oczekiwanie na zawody sportowe (sytuację stresową). Pobudzenie tych układów podczas wysiłku fizycznego ma niewątpliwie znaczenie fizjologiczne, ponieważ wydzielone hormony szczególnie noradrenalina (NA), adrenalina (A), kortyzol (F) okazują istotne działanie na hemodynamikę i metabolizm, mobilizują substraty energetyczne, w tym także ze źródeł pozamięśniowych (wątroba, tkanka tłuszczowa). Reakcje emocjonalne powodują podwyższone wzbudzenie, optymalizują wykonanie obciążeń.
Aktywacja układu adrenergicznego i przysadkowo-nadnerczowego w warunkach zawodów i w bezpośrednim okresie przedstartowym są korzystne ponieważ wskazane hormony mobilizują organizm i jego aktywność. Natomiast zbyt silna i zbyt niska mobilizacja, jak też jej wystąpienie na długo przed startem jest niekorzystne, ponieważ zwiększone wydzielanie hormonów może powodować zaburzenie źródeł energetycznych (4, 5, 6, 11, 13). Celem niniejszej pracy było określenie reakcji układu adrenergicznego i przysadkowo-nadnerczowego na obciążenia fizyczne i psychiczne pływaków związane z udziałem w zawodach.
Materiał i metody badań
Wykonano dwie serie badań (12) zawodników kadry narodowej w pływaniu w wieku 18-21 lat (19,04 ? 0,8). Pierwszą serię badań wykonano w warunkach rutynowych obciążeń treningowych, w postaci specjalistycznych dystansów pływackich, natomiast drugą stanowiły obciążenia startowe (mistrzostwa kraju) i towarzyszące im obciążenia psychiczne w trakcie trzech kolejnych prób, dobę przed treningiem (przed zawodami), po treningu (zawodach) oraz dobę po treningu (zawodach) zabierano mocz do oznaczeń NA, A oraz kortyzolu (F) i całkowitych 17-0HCS.
Aminy katecholowe izolowano na kolumnach Bio-Rad i oznaczono metodą trihygroksyindolową z zastosowaniem spektrofluozymentu Aminco-Bowmana (1), kortyzol oznaczono metodą RiA, 17-0HCS – metodą spektrofotometryczną z zastosowaniem zestawu firmy Bio-Merieux. Istotności różnic określono metodami statystyki matematycznej.
Wyniki
Wydalanie A, NA, F i 17-oksykortykosteroidów przed treningiem połączonym z pływaniem na maksymalnie wysoki wynik, przed zawodami, po treningu i po zawodach charakteryzuje się różną dynamiką (ryc. 1-3).
Obciążenia treningowe nie rzutowały na intensywność wydalania NA w stosunku do stanu potreningowego (p > 0,05), natomiast w stosunku przed i dobę po obciążeniach treningowych połączonych z pływaniem kontrolnym były istotne (p < 0,05). We wszystkich badaniach obciążenia fizyczne i psychiczne powiązane z zawodami sportowymi powodowały znaczące zwiększenie wydalania NA (p < 0,01).
Ryc. 1. Dynamika wydalania noradrenaliny w trzech kolejnych badaniach: A – a – przed treningiem (b – zawodami); B – po treningu (zawodach); C – dobór po treningu (zawodach).
Podobną dynamikę zmian określono w wydalaniu F (ryc. 2) i A (ryc. 3).
Ryc. 2 Dynamika wydalania kortyzolu w trzech kolejnych badaniach. Oznakowania jak na rycinie 1.
Ryc. 3. Wydalanie adrenaliny w trzech kolejnych badaniach. Oznakowania jak na rycinie 1.
Tylko w jednym przypadku odnotowano znaczące różnice wskaźników wydalania 17-0HCS (ryc. 4).
Ryc. 4. Wydalanie 17-0HCS w trzech kolejnych badaniach. Oznakowania jak na rycinie 1.
Dyskusja
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chesley A. et al.: High physiological levels of epinerphine do not enchage muscle glycogenolysis during tetanic stimulation. J. Appl. Physiol. 1992, 77:956-962. 2. Dela F. et al.: Heart rate and plasma catecholamines during 24 h of everyday life in trained and untrained men. J. Appl. Physiol. 1992, 73:2389-2395. 3. Deuster P.A. et al.: Hormonal and metabolic responses of untrained, moderatoly trained, und highly trained men to three exercise intensities. Metabolism 1989, 38:141-148. 4. Galbo H.: Hormonal and metabolic adaptation to exercise. Thience Verlag, Stuttgard 1983. 5. Hakkinen K. et al.: Serum normones during prolonged training of neurohormonal performance. Eur. Appl. Physiol J. 1995, 53:287-293. 6. Jaszczanin N., Jaszczanin J.: Changes of growth hormone concentration of young athletes upon the influence of exercise. Sport. Science, 1998, 1:14-17. 7. Kijar M. et al.: Effect of 5 wk of detraining on epunarphine response to insulin – induced hypoglycemia in athlets. J. Appl. Physiol. 1992, 72:1201-1204. 8. Markowski L. i wsp.: Reakcje hormonalne na walkę judo w warunkach treningowych i startowych. Sport Wyczynowy 1988, 9 (285), 51-57. 9. Mezzeo R.S., Marshall P.: Influence of plasma catecholamines on the lactate threshold during graded exercise. J. Appl. Physiol. 1989, 67:1319-1322. 10. Nazar K.: Zależność między wielkością zasobów węglowodanowych organizmu a reakcją neurohormonalną na wysiłek fizyczny u człowieka. Warszawa AM 1980, 413. 11. Sutton J., Farrel P.: Endocrine responses to prolonged exercise. In D. Lamb and R. Murray (Eds.) Perspectives in exercise science and sports medicine; Prolonged exercise (Vol. 1), Indianapolis, J.H.: Benchmark Press 1988. 12. Wasserman D.H. et al.: Interaction of eercise and insulin action in humans. AM Physiol., 1990, 260, 37-45. 13. Zdanowicz R., Łukarzewska J.: Metabolic and hormonal responzes to low – and highintensity exercise in middle distance runners. Biol. Sport. 1983, 3:79-90.
