Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Medycyna 3/2000
Bożena Wiskirska-Woźnica
Zaburzenia połykania w praktyce lekarza rodzinnego
Dysphagia in general practice
z Kliniki Foniatrii i Audiologii Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. dr h.c. Antoni Pruszewicz
Streszczenie
Summary
The aim of this paper was the introduction of swollowing disorders, the subject of interests of ENT specjalists, phoniatricians, neurologists, gastroenterologists and many others. The most common etiological factors, diagnostic and rehabilitation possibilites mainly of oro-pharyngeal phase were presented.



Zaburzenia połykania, określone jako trudności w przyjmowaniu i przechodzeniu pokarmów z jamy ustnej do gardła i przełyku, a stamtąd do żołądka oraz dyskomfort w połykaniu są przejawem różnego typu uszkodzeń morfologicznych jamy ustnej, gardła, przełyku lub zaburzeń czynnościowych układu nerwowego i mięśniowego. Dysfagia jest przedmiotem zainteresowania specjalistów z wielu dziedzin, a zwłaszcza foniatrów, neurologów i gastroenterologów. W procesie połykania tak jak i oddychania, fonacji, artykulacji biorą udział te same górne odcinki drogi oddechowej i pokarmowej, stąd też dysfagia towarzyszy często zaburzeniom głosu i mowy.
Klinicznie wyróżnia się trzy postacie dysfagii, zależne od tego, jakiej fazy aktu połykania zaburzenia te dotyczą: ustną, gardłową i przełykową. Spotyka się również podział na dysfagię górną (ustno-gardłową) i dolną (przełykową). W fazie ustnej na uwagę zasługuje tzw. faza przygotowawcza połykania, która stanowi bardzo ważny z punktu widzenia otolaryngologa moment. W fazie tej istotna jest prawidłowa ruchomość języka, który ruchami bocznymi i rotacyjnymi przesuwa pokarm w kierunku zębów, dzięki czemu dochodzi do przeżuwania pokarmu i mieszania go ze śliną. Odbywa się to przy zwartych wargach i wspomagającym ruchu rotacyjnym żuchwy. Następnie także przy udziale ruchów języka następuje formowanie kęsów gotowych do połknięcia. Kończy się faza przygotowawcza, a rozpoczyna się właściwa faza ustna połykania.
Najczęściej wymieniane czynniki etiologiczne dysfagii to:
1. w fazie ustnej: nowotwory, wady rozwojowe, zaburzenia funkcji gruczołów ślinowych, uszkodzenia mechaniczne i zapalne błony śluzowej, schorzenia neurologiczne,
2. w fazie gardłowej: schorzenia nerwowo-mięśniowe, nowotwory i stany po operacjach w obrębie gardła i krtani, zachyłki gardła dolnego, schorzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (choroby demielinizacyjne, niedokrwienne, neuro- i polineuropatie),
3. w fazie przełykowej: nowotwory, zwężenia i uchyłki przełyku, guzy śródpiersia, pierwotne zaburzenia ruchowe przełyku, idiopatyczny przerost mięśnia pierścienno-gardłowego (zwieracza górnego przełyku), refluks żołądkowo-przełykowy, przetoki tchawiczo-przełykowe, zmiany zapalne, zakażenia grzybami, efekt uboczny stosowania niektórych leków, niektóre schorzenia dermatologiczne, choroby neurologiczne.
Dysfagie spotykane w praktyce laryngologicznej dotyczą zaburzeń fazy ustnej i gardłowej. Trudności w połykaniu mogą wynikać z zaburzeń w zwieraniu się warg, utrzymaniu odpowiedniego napięcia mięśni policzków, ograniczonej ruchomości języka i żuchwy, niewłaściwej koordynacji ruchów języka, porażenia mięśni języka, złej ruchomości podniebienia miękkiego, zaburzeń czucia w jamie ustnej i gardle, niewydolności mięśnia pierścienno-gardłowego.
Chorzy z trudnościami w połykaniu skarżą się na zaleganie pokarmów w jamie ustnej i w gardle, trudności w zainicjowaniu połykania, kaszel, wydłużone w czasie jedzenie, a w końcu utratę wagi ciała. Zachłystywanie się podczas jedzenia może być powodem zwiększenia wydzieliny w drogach oddechowych, stanów zapalnych górnych dróg oddechowych, a nawet zapaleń płuc.
Pewne cechy zgłaszanych przez chorych dolegliwości mogą sugerować lokalizację miejsca uszkodzenia aktu połykania. Zarzucanie pokarmów do nosogardła może świadczyć o zmianach strukturalnych i czynnościowych w zakresie podniebienia, powodujących niewydolność podniebienno-gardłową. Natomiast zarzucanie pokarmów do krtani, a nawet tchawicy może świadczyć o refluksie żołądkowo-przełykowym. Chorzy ci podają też uczucie pieczenia w gardle i za mostkiem tzw. zgagę, kaszel, ból za mostkiem, często też chrypkę, pochrząkiwanie. Zgłaszane dolegliwości występują bezpośrednio po jedzeniu lub w godzinach rannych, ponieważ płaska pozycja leżąca sprzyja refluksowi żołądkowo-przełykowemu. Skargi na zaburzenia połykania mogą dotyczyć konsystencji pokarmu, a więc połykania pokarmów stałych, bądź płynnych. Dysfagia odnosząca się do połykania pokarmów płynnych zwykle dotyczy zaburzeń fazy ustnej i gardłowej, natomiast pokarmów stałych – fazy przełykowej. Odpowiedzialne za tego typu zaburzenia są zmiany morfologiczne. Zaburzenia połykania bez względu na rodzaj i konsystencję pokarmu, zwykle towarzyszą schorzeniom neurologicznym. W tych przypadkach skargi chorego mogą dotyczyć również zaburzeń głosu i mowy. Chorzy podają dolegliwości o charakterze dyzartrii, a więc spowolniałej, zamazanej, czasami bełkotliwej i trudno zrozumiałej mowy, której towarzyszą zaburzenia głosu, przede wszystkim związane z zaburzeniami koordynacji oddychania i fonacji. Głos charakteryzuje się partym, twardym nastawieniem głosowym, chrypką o zmiennym nasileniu i hiperkinezą mięśni szyi.
Na uwagę zasługują również dysfagie spotykane u normalnie rozwijających się dzieci. Połykanie określane jako atypowe lub infantylne towarzyszące zaburzeniom artykulacji wynika z zaburzeń motoryki warg i języka, wad zgryzu, utrudnionego oddychania przez nos lub pewnych utrwalonych nawyków dziecka jak ssanie palca, przygryzanie policzków i warg. Zaburzeniom tym sprzyja długotrwałe karmienie butelką.
W grupie dzieci z zespołami oligofrenicznymi zaburzenia połykania, które towarzyszą opóźnionemu rozwojowi mowy i zaburzeniom artykulacji spowodowane są najczęściej dużym, nadmiernie rozwiniętym i słabo ruchomym językiem, który w fazie przygotowawczej połykania wypycha pokarm na zewnątrz.
U osób dorosłych ze schorzeniami zawodowymi narządu głosu spotyka się również pewne zaburzenia połykania określane przez pacjentów jako dyskomfort w połykaniu i parestezje gardłowe. Bardzo często stwierdza się wówczas obniżony poziom żelaza w surowicy. Natomiast uczucie przeszkody w gardle, zawadzania, stanowi dolegliwość nazywaną kłębkiem (globus), która nie jest objawem dysfagii, sama też nie daje zaburzeń połykania. W większości przypadków jego przyczynę stanowią prawdopodobnie zmiany chorobowe w obrębie przełyku, żołądka i dwunastnicy m.in. refluks żołądkowo-przełykowy, zakażenia Helicobacter pylori.
Zaburzeniom połykania towarzyszy niekiedy zgłaszane przez chorych bolesne połykanie tzw. odynofagia. Występuje ona w stanach zapalnych, zwłaszcza bakteryjnych i grzybiczych jamy ustnej, gardła, migdałków podniebiennych lub mo- że towarzyszyć zmianom nowotworowym oraz stanom po radioterapii tych okolic.
W praktyce lekarza rodzinnego pacjenci z podejrzeniem o dysfagię powinni być ocenieni pod kątem dalszego postępowania diagnostycznego (laryngolog, gastrolog, neurolog) i rehabilitacyjnego. Właściwe rozpoznanie przyczyny zaburzeń połykania pozwala na zastosowanie odpowiedniego postępowania chirurgicznego, farmakologicznego, bądź rehabilitacyjnego.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Buchholz D.W. et al.: Diagnostik und Therapie neurologisch bedingter Schluckstörungen. Gustav Fischer Verlag. Stuttgart. Jena. New York 1993. 2. Fennsner H. et al.: The place of oesophageal manometry in the diagnosis of dysphagia. Dysphagia, 1993, 8(2):98-104. 3. Fresson H., Stokmans R.: The radiologic investigation of dysphagia. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:127-137. 4. Halama A.R.: Clinical approach to the dysphagia patients. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:119-126. 5. Halama A.R.: Surgical treatment of oropharyngeal disorders. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:217-227. 6. Hendrix T.R.: Art and Science of history taking in the patient with difficulty swollowing. Dysphagia, 1993, 8(2):69-73. 7. Jach K.: Rola badań elektrofizjologicznych w ocenie dysfagii. Otolaryng. Pol., 1995, supl. 19, 37-40. 8. Kahrilas P.J.: Anatomy, physiology and pathology of dysphagia. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:97-117. 9. Kruk-Zagajewska Z. i wsp.: Zaburzenia połykania u chorych operowanych z powodu raka krtani. Otolaryng. Pol., 1996, 49, 1:15-22. 10. Logemann J.A.: Non-imaging techniques for the study of swallowing. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:139-142. 11. Logemann J.A.: Rehabilitation of oropharyngeal swallowing disorders. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:207-215. 12. Logemann J.A.: Dysphagia: evaluation and treatment. Folia Phoniatrica Logopedica. 1995, 47, 3:140-164. 13. Mc Connel F.M.S., O´Connor A.: Dysphagia. Secondary to head and neck cancer surgery. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:165-170. 14. Obrębowski A. i wsp.: Ocena ultrasonograficzna czynności języka w czasie połykania i artykulacji po częściowej resekcji języka. Otolaryng. Pol. (w druku). 15. Pruszewicz A. et al.: Ausgewählte Dysphagieprobleme in der Phoniatrie. Dysphagia: Selected Problems in Phoniatric Diseases. Sprache, Stimme, Gehör, 1995, 19, 4:162-166. 16. Pruszewicz A. et al.: Electromyography of cricopharygeal muscle in laryngectomized. Acta Otolaryngol. (Stockh.) 1992, 112:366-369. 17. Vandenplas J.: Dysphagia in infants and children. Acta Oto-rhino-laryngologica belg., 1994, 48:201-206.
Nowa Medycyna 3/2000
Strona internetowa czasopisma Nowa Medycyna