Mirosław Kalinowski
Zasada solidarności społecznej a etos hospicyjny
The solidarity principle and the hospice ethos
Katedra Opieki Społecznej, Paliatywnej i Hospicyjnej, Instytut Nauk o Rodzinie KUL
Streszczenie
The principle of solidarity, being both ontological, moral and legal, is based on personalism. It means that it supports the autonomy of a human being, its dignity and ability to go beyond nature and history. The analysis carried out so far, indicates that the service of the hospice movement reaches its climax and highest value in the spotlight of the love´s ethos of solidarity. The human being, as an aware, rational and free spirit, is able to create a bond of partnership and solidarity with others. The awareness and acceptance of the common good is expressed in the work of a community. Thus, solidarity is a prime feature of the hospice team member and the attitude of Christians. It brings order to human activity, directing it towards a community for both its social and personal welfare Solidarity has a community dimension based on the awareness of the common good. It should also be remembered that this social and moral principle concerns particular men and women, their attiudes and behaviours. The solidarity principle is the more precise interpretation of the principle of personalism, and it is also the basis of the Hospice Movement. The attitude of solidarity expresses the special human bond, and is the realisation of the love which Christians are called to. This conception of the principle leads to the conclusion that solidarity is one of the rules of the hospice service ethos.
Zasada solidarności stanowi autonomiczną normę naturalno-prawną, regulującą stosunki społeczne w kierunku realizacji dobra wspólnego i rozwoju osoby ludzkiej. Wpływa ona na personalistyczny i humanistyczny porządek społeczny. Głównym jej zadaniem jest więc koegzystencja między podstawowymi wartościami, wolnością i sprawiedliwością oraz wolnością i równością. Zasada solidarności wyraża dwie ważne tendencje kształtujące istotę życia społecznego, mianowicie „dawanie i branie”.
1. POJĘCIE ZASADY SOLIDARNOŚCI
Termin solidarność pochodzi od łacińskiego solidare i oznacza zgęszczać i spajać. Zawiera w swojej treści również wzajemne wspieranie się, współdziałanie, współodpowiedzialność; zgodność z kimś w poglądach, dążeniach, postępowaniu; jednomyślność. Jako zasada społeczna określa podstawowy stosunek do osoby ludzkiej i społeczeństwa, w skali narodowej i międzynarodowej. Społeczny rozwój osoby ludzkiej wymaga od strony poszczególnych ludzi postawy solidarności, która jest przejawem akceptacji i otwarcia się na drugiego człowieka. Jednym z elementów solidarności jest również dwubiegunowa odpowiedzialność, jednostki za wspólnotę i wspólnoty za jednostkę. Solidarność nie może być spłycana i zamykana jedynie do płaszczyzny emocjonalnej, to znaczy sympatii i współczucia bez jakichkolwiek zobowiązań i powinności. Zasadą konstytuującą solidarność jest uznanie i uszanowanie godności osobowej każdego człowieka i gotowości ochrony tych, którzy znajdują się w jakimkolwiek niebezpieczeństwie.
Solidarność stanowi holistyczny wymiar troski o zabezpieczenie osoby ludzkiej i jej praw oraz dobra wspólnego i praw społeczności, wspierając postawę autentycznego uczestnictwa w tworzeniu dobra. Kierowanie się w życiu społecznym zasadą solidarności sprawia włączenie się w nurt współczesności i aktywne w nim działanie. „Solidarność bliska sprawiedliwości i miłości, jest cnotą wybitnie chrześcijańską, znajduje swoje ugruntowanie w samym centrum ewangelicznego orędzia moralnego i potwierdzenie w życiu Kościoła”.
Zasada solidarności może realizować się w każdym społeczeństwie poprzez różnorodność form i środków, co stanowi jej wymiar uniwersalny. Toso wyróżnia następujące formy solidarności:
1. solidarność osobowa, prawdziwie fundamentalna, której żadna struktura, ani żaden mechanizm nie mogą zastąpić;
2. solidarność – cnota, która wymaga, żeby troszczyć się o dobro wspólne zgodnie z porządkiem rozumu, co polega na tym, że jednostka postrzega dobro wspólne, pożąda i chce tego dobra nie zamknięta w sobie, ale przez miłość ukierunkowaną na Boga i bliźniego. Jest to możliwe tylko dzięki dobrym sprawnościom, które uzdalniają nas do tego, żeby chcieć tego dobra i realizować je stale z takim właśnie nastawieniem;
3. solidarność rodzinna, najbardziej potrzebna ze wszystkich innych, właściwych dla społeczności politycznej czy religijnej, ponieważ rodzina jest pierwszym wyrazem społecznej natury człowieka i ponieważ rodzina, ożywiona miłością, rodzi odpowiedzialność za życie i jego rozwój. Rodzina jest pierwszym miejscem, gdzie daje się odpowiedź na podstawowe i pierwsze potrzeby człowieka;
4. solidarność ekonomiczna, wyrażająca się w wytwarzaniu dóbr i usług użytecznych dla ludzi i społeczności. Dzisiaj szczególnego znaczenia nabiera ten rodzaj solidarności, który występuje w gospodarce cywilnej, tzn. w takiej gospodarce, która nie opiera się na ekwiwalentnej wymianie, ale na spodziewanej przyszłej wymianie i zajmuje pośrednie miejsce między wymianą rynkową a czystym altruizmem, gdzie są transfery jednokierunkowe;
5. solidarność ciał pośrednich, związków i partii, które dziś winny zreinterpretować swoją funkcję jako kanałów dla przekazywania oddolnych żądań;
6. solidarność organizacji, stowarzyszeń, przedsiębiorstw non-profit, jak też innych ciał pośrednich, która w tworzeniu dóbr, usług i relacji odwołuje się do zorganizowanej dobrowolności, nienarzuconej z góry, niewłączanej w struktury nakazane przez prawo i poza tym w przeciwieństwie do państwa i do rynku nie jest nastawiona na maksymalizację zysku. Solidarność sfery non-profit jest życzliwa, altruistyczna, wyzwalająca, promująca, ale jeszcze tym samym nieopiekuńcza;
7. solidarność państwa i instytucji publicznych, których zadaniem jest dbać o realizację dobra wspólnego, dóbr zbiorowych, jak pokój, całościowy rozwój, które są synonimami dobra wspólnego; zwalczać bezrobocie, wspierać politykę rozwoju, dostarczać dóbr koniecznych także tym, którzy nie mogą za nie płacić, jak np. zdrowie, kształcenie, zapewniać ludziom starszym godziwe renty, nawet bez opłacenia przez nich składek, interweniować przeciwko monopolom;
8. solidarność międzynarodowa i powszechna, która dopiero szuka struktur adekwatnych do wymogów dobra wspólnego całej rodziny ludzkiej;
9. solidarność pozioma podstawowych formacji społecznych, wstępująca i zstępująca, która kieruje się ku ogólnemu dobru wspólnemu i wraca od niego do punktu wyjścia w nieustannym krążeniu dla wzajemnego wzmacniania się.
Zasady solidarności wpisuje się w nurt zabezpieczenia godności osoby ludzkiej, jej praw i praw społeczności. Na płaszczyźnie naukowej została ona przedstawiona przez H. Pescha, G. Gundlacha i O. von Nell-Breuninga, twórców pojęcia solidaryzmu w duchu chrześcijańskiej nauki społecznej. Powyżsi autorzy akcentują współzależność i współodpowiedzialność uczestników życia społecznego, opartego na zasadzie solidarności w duchu personalizmu i humanizmu społecznego.
Jan Paweł II zasadę solidarności rozumie jako wspólne działanie w podobnej sytuacji dla przezwyciężenia niesprawiedliwości i krzywdy społecznej, pomagając dostrzec drugiego człowieka jako osobę. W świetle wiary solidarność podąża w kierunku specyficznie chrześcijańskiej, całkowitej bezinteresowności, przebaczenia i pojednania. W nauczaniu Jana Pawła II, solidarność wyraża przede wszystkim miłość bliźniego i identyfikuje się z nią w działaniu. „Posiadający większe znaczenie dysponując większymi zasobami dóbr i usług – pisze Jan Paweł II – winni poczuwać się do odpowiedzialności za słabszych i być gotowi do dzielenia się z nimi tym, co posiadają”.
2. ZASADA SOLIDARNOŚCI W RUCHU HOSPICYJNYM
Zasada solidarności nabiera szczególnego znaczenia w sytuacjach trudnych, indywidualnych tragedii. Wsparcie w takich sytuacjach jest zaangażowaniem na rzecz dobra wielorakich wspólnot ze świadomością, że ja – człowiek także w nich uczestniczę.
Powinność solidarności zwiększa sytuacja wymagająca natychmiastowej pomocy. W jej obszarze sytuuje się działalność Ruchu Hospicyjnego podejmującego troskę w bardzo trudnym czasie choroby w stadium terminalnym. Należy postawić pytanie o zakres obecności zasady solidarności w Ruchu Hospicyjnym i jakie przybiera konkretne formy?
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
Piśmiennictwo u autora
