© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2006, s. 128-132
Agata Woś1, Ewa Trzaska1, Patrycja Żyła1, Anna Zagajewska1, *Olga Androsz2
Ocena częstotliwości występowania zmian na języku u osób w wieku podeszłym w zależności od płci, chorób współistniejących i użytkowanych uzupełnień protetycznych
Evaluation of the frequency of changes on the tongue in elderly people in relation to sex, systemic diseases and usage of dentures
1II Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Instytutu Stomatologii AM w Warszawie
Opiekun Koła: Olga Androsz
2Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Instytutu Stomatologii AM w Warszawie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
Wstęp
Starzenie się populacji jest tendencją występującą od niedawna i dotyczy w szczególności krajów rozwiniętych. Na świecie żyje obecnie 600 mln osób powyżej 60 r.ż. (wg WHO). Liczba ta stale rośnie, na co wpływ ma wiele różnych czynników, m.in. postęp w dziedzinach medycznych oraz dobra sytuacja materialna w społeczeństwach rozwiniętych. Szacuje się (wg WHO), że w 2050 roku liczba osób starszych na świecie wyniesie 2 mld (1, 2). W Polsce osoby powyżej 60 r.ż. stanowią obecnie 17% populacji (3), a według prognoz GUS w 2030 roku odsetek ten wzrośnie do 30% (4). Najdynamiczniej powiększającą się grupą wiekową są osoby powyżej 80 r.ż.
Istnieją liczne doniesienia dotyczące częstszego występowania zmian na języku u ludzi po 65 r.ż. (5, 6, 7, 8, 9). Według nich do najczęściej obserwowanych zaliczane są:
– język pofałdowany (lingua plicata) – wada rozwojowa powstała w wyniku nieprawidłowej budowy mięśnia powierzchownego języka, charakteryzuje się występowaniem pojedynczej bruzdy pośrodkowej, podwójnych lub mnogich bruzd na powierzchni grzbietowej przednich 2/3 języka, bruzdy mogą różnić się charakterystycznym układem, długością i głebokością (10, 11) (fot. 1);
Fot. 1. Język pofałdowany.
– romboidalne zapalenie środkowej części języka (glossitis rombica mediana) – dobrze odgraniczona zmiana atroficzna (zanik brodawek) zlokalizowana w linii pośrodkowej grzbietowej powierzchni języka tuż przed otworem ślepym, o kształcie romboidalnym lub owalnym (10, 11);
– język włochaty (lingua villosa) – zmiana charakteryzująca się nieprawidłowym rogowaceniem i wydłużeniem brodawek nitkowatych, które mogą przybierać zabarwienie białe żółte, brązowe lub czarne (10, 11);
– język geograficzny (lingua geographica) – łagodny stan zapalny wywołany złuszczaniem powierzchownej warstwy keratyny i brodawek nitkowatych. Charakteryzuje się występowaniem małych bladoszarych plam, które powiększają się i powodują spełzanie brodawek nitkowatych na obrzeże zmiany (10, 11) (fot. 2);
Fot. 2. Język geograficzny.
– zmiany zanikowe błony śluzowej języka – zmiana charakteryzujaca się zanikiem brodawek nitkowatych na powierzchni grzbietowej języka, występującym najczęściej na jego końcu i powierzchniach bocznych (10, 11) (fot. 3);
Fot. 3. Zmiany zanikowe brodawek nitkowatych.
– zapalenie powierzchowne języka – zmiana obserwowana gdy grzbiet języka pokryty jest zalegającymi resztkami pokarmowymi, komórkami złuszczonego nabłonka, drobnoustrojami i poduktami ich przemian metabolicznych (10, 11);
– żylaki języka (varices linguae) – czerwonopurpurowe, chełboczące uwypuklenia wywołane zmniejszoną sprężystością ścian naczyń krwionośnych i wewnetrzną blokadą żył, występujące najczęściej na przednich 2/3 dolnej powierzchni języka (10, 11).
Cel pracy
Celem pracy była ocena częstości występowania zmian na języku u osób starszych w zależności od płci, towarzyszących chorób ogólnych oraz użytkowanych uzupełnień protetycznych.
Materiał i metody
Badaniami zostały objęte osoby przebywające w Domu Opieki Społecznej w Warszawie. Zgodę na badania wyraziło 64 pacjentów spośród 111 zamieszkujących w tym ośrodku, w tym 33 kobiety i 31 mężczyzn. Średnia wieku wynosiła 71 lat – odpowiednio 75 dla kobiet i 66 dla mężczyzn.
Wszystkich pacjentów poddano badaniu podmiotowemu, w którym szczególną uwagę zwracano na towarzyszące schorzenia ogólne, przyjmowane leki, użytkowanie uzupełnień protetycznych i występowanie dolegliwości subiektywnych ze strony jamy ustnej oraz badaniu przedmiotowemu, z uwzględnieniem stanu języka i błony śluzowej jamy ustnej, ilości zębów i występowania zmian skórnych. Badanie przedmiotowe przeprowadzone zostało przy użyciu lusterka stomatologicznego i sztucznego źródła światła.
Wyniki poddano analizie statystycznej przy użyciu testu c2 (chi2).
Wyniki
Z danych uzyskanych w wywiadzie wynika, że 44% pacjentów było leczonych z powodu nadciśnienia tętniczego, 31% cierpiało na zaburzenia psychiczne i 23% chorych było leczonych z powodu choroby niedokrwiennej serca (ryc. 1). 69% chorych nie użytkowało żadnych uzupełnień protetycznych (ryc. 2). 20% pacjentów zgłaszało dolegliwości ze strony jamy ustnej, w tym 14% chorych suchość, 3% pieczenie i 3% zaburzenia czucia na języku. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż suchość zgłaszały jedynie kobiety.
Ryc. 1. Choroby obserwowane najczęściej w badanej grupie.
Ryc. 2. Użytkowanie protez.
Oceniając stan języka stwierdzono występowanie zmian u 91% pacjentów (ryc. 3). Wśród wad wrodzonych, które stanowiły 38,5% ogółu zmian, najczęściej obserwowano: język pofałdowany, który występował u 42% chorych oraz romboidalne zapalenie środkowej części języka – u 5% chorych.
Ryc. 3. Zmiany na języku – ogółem.
Wśród zapaleń języka, stanowiących 10% wszystkich zmian, stwierdzono: język włochaty – u 11% badanych, język geograficzny – u 2% badanych.
Ponadto obserwowano zmiany towarzyszące chorobom ogólnoustrojowym: zmiany zanikowe błony śluzowej języka – u 33% pacjentów, zapalenie powierzchowne języka – u 23% pacjentów, żylaki języka – u 6% pacjentów. Stanowiły one 51% wszystkich zmian (ryc. 4, 5).
Ryc. 4. Zmiany na języku; ZTChO – zmiany towarzyszące chorobom ogólnym.
Ryc. 5. Zmiany na języku: JP – język pofałdowany, JZ –zapalenie zanikowe błony śluzowej języka, JO – Zapalenie powierzchowne języka, JW – język włochaty, Ż – żylakowatość, RZ – romboidalne zapalenie środkowej części języka, JG – język geograficzny.
Następnie badano występowanie czynników wpływających na występowanie dwóch najczęstszych patologii, czyli języka pofałdowanego i zmian zanikowych błony śluzowej języka. Okazało się, że język pofałdowany był obserwowany częściej u mężczyzn ( p <0,05) oraz u osób cierpiących na ChNS ( p <0,03), nie zauważono natomiast związku pomiędzy występowaniem tej wady a użytkowaniem bądź nieużytkowaniem protez. Z czynników takich jak płeć, choroby ogólne oraz użytkowanie protez jedynie płeć okazała się mieć wpływ na występowanie zmian zanikowych błony śluzowej języka – patologię tą obserwowano częściej u kobiet niż u mężczyzn ( p <0,03).
Dyskusja
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Mersel A. i wsp.: Zdrowie publiczne, gerodontologia – różne aspekty polityki zdrowotnej. Dent Trib (Polish Edition)2006; nr: 9-11. 2.Knychalska-Karwan Z.: Pacjent geriatryczny w gabinecie stomatologicznym. Mag Stom 2004; 7-8: 11-14. 3. Rocznik demograficzny 2005, red. H. Dmochowska, GUS, Warszawa 2005. 4.Bolesławski, Prognoza demograficzna na lata 2003–2030, GUS, Warszawa 2004. 5.Mumcu G. i wsp.: Prevalence and distribution of oral lesions: a cross-sectional study in Turkey. Oral Diseases 2005; 11: 81-87. 6.Coelho C.M.P. i wsp.: Denture – related oral mucosal lesions in Brazilian school of dentistry. J Oral Rehabil 2004; 31: 135-139. 7.Avcu N. i wsp.: The prevalence of tongue lesions in 5150 Turkish dental outpatients. Oral Diseases 2003; 9: 188-195. 8.Kovač – Kavcič i wsp.: The prevalence of oral mucosal lesions in a population of Ljubljana, Slovenia. J Oral Pathol Med 2000; 29: 331-335. 9.JainkittivongA. i wsp.: Oral mucosal conditions in elderly dental patients. Oral Diseases 2002; 8: 218-223. 10. Langlais R.P., Miller C.S.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej; wydanie I polskie p.red. Elżbiety Szponar; Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław 1997. 11. Górska R.: Materiały do zajęć z zakresu chorób błony śluzowej i przyzębia; Dział Wydawnictw Akademii Medycznej w Warszawie; ISBN- 83-88559-16-8; Warszawa 2004. 12. Borsuk J. i wsp.: W sprawie języka bruzdowatego. Otolaryngologia Polska 1964; 18(4): 503-507. 13. Bánócyz J. i wsp.: Prevalence study of tongue lesions in a Hungarian population. Community Dent Oral Epidemiol 1993; 21: 224-226. 14. Haruhiko T. i wsp.: Atrophic tongue associated with Candida. J Oral Pathol Med 2005; 34: 397-400. 15.Byrd J.A. i wsp.: Glossitis and other tongue disordres. Dermatol Clin 2003; 21:123-134. 16.Powell F.C.: Glossodynia and other disorders of the tongue. Dermatol Clin 1987; 5: 687-693. 17.Axell T. i wsp.: Prevalence of oral soft tissue lesions in outpatients in two Malaysian and Thai dental schools. Community Dent Oral Epidemiol 1990; 18: 95-99. 18.Mäkilä E.: Changes in tongue topography in relation to iron and vitamin B status. Suom Hammaslääk Toim 1971; 67: 286-294. 19.Gómez S.M. i wsp.: Tongue coating and salivary bacterial counts healthy/gingivitis subjects and periodontitis patients. J Clin Periodontol 2001; 28: 970-978.
