© Borgis - Nowa Stomatologia 2-3/2007, s. 91-94
*Marta Jaworska-Zaremba, Joanna Domagała, Łukasz Łomżyński, Jakub Trębicki
Wpływ palenia tytoniu na proces osteointegracji wszczepów stomatologicznych
The effect of smoking on dental implants osseointegration
Katedra Protetyki Stomatologicznej IS AM w Warszawie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska
Negatywny wpływ palenia tytoniu na gojenie kości został zaobserwowany w różnych dziedzinach medycyny, takich jak ortopedia, traumatologia czy chirurgia plastyczna (1). Dużo uwagi poświęca się temu problemowi także w stomatologii. Znany jest wpływ palenia papierosów na zwiększone ryzyko występowania chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej oraz gojenie ran poekstrakcyjnych. W związku z dynamicznym rozwojem implantologii i coraz szerszym stosowaniem leczenia implantoprotetycznego, prowadzonych jest wiele obserwacji klinicznych i prac badawczych oceniających wpływ różnych czynników na wyniki tego leczenia. Leczenie implantologiczne może być obarczone ryzykiem niepowodzenia. Brak integracji pomiędzy kością a tytanowym wszczepem może mieć związek z wieloma czynnikami, takimi jak długość i średnica implantu, rodzaj powierzchni, ale też z przeciążeniem czy obecnością stanów zapalnych (2).
Dostępne są także badania, które wskazują na wpływ palenia tytoniu na gorsze rokowanie w leczeniu implantologicznym (3, 4). Nawyk ten uważa się za jeden z ważnych czynników oddziaływujących na zmniejszenie odsetka powodzeń w leczeniu implantologicznym. Większą ilość niepowodzeń obserwowano po drugim etapie leczenia chirurgicznego, po odsłonięciu wszczepów i częściej dotyczyły one szczęki niż żuchwy (5).
Nałóg palenia wpływa na wzrost częstości występowania zapalenia tkanek okołowszczepowych, przewlekłego zapalenia błony śluzowej i wzrost resorpcji kości wokół implantu. Po odsłonięciu wszczepów u palaczy obserwuje się większą skłonność do utraty kości brzeżnej, szczególnie w pierwszym roku w porównaniu do osób niepalących. Bain i wsp. (6) wykazali korelację pomiędzy wzrostem niepowodzeń w leczeniu implantologicznym a ilością dostarczanego do organizmu tytoniu. W grupie ciężkich palaczy obserwowano dwukrotnie częstsze występowanie gorszej jakościowo kości typu IV. O tym jak ważny jest to czynnik, świadczy fakt, że zaprzestanie palenia papierosów na czas jednego tygodnia przed i osiem tygodni po osadzeniu implantu skutkowało widocznym wzrostem liczby udanych zabiegów (7).
W dymie papierosowym zidentyfikowano ponad 4000 potencjalnie toksycznych substancji (8), z których nikotyna wydaje się najgroźniejsza (9). Głównym produktem rozpadu nikotyny jest kotynina, zazwyczaj używana jako wskaźnik ekspozycji na toksyczne substancje z dymu papierosowego. Poziom kotyniny w surowicy ludzi niepalących jest mniejszy niż 10 ng/ml, podczas gdy u nałogowych palaczy może osiągać wartości ponad 100 ng/ml.
Nikotyna upośledza różne fazy gojenia kości: fazę zapalną, proliferacyjną, a także etap mineralizacji (10, 11). U nałogowych palaczy obserwuje się zwiększoną akumulację płytki nazębnej, częstsze zapalenia dziąseł, nasiloną resorpcję kości wyrostka zębodołowego, upośledzone gojenie. Nikotyna zawarta w tytoniu działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych, znacznie zmniejsza przepływ krwi w kości i tkankach miękkich. Taka sytuacja powoduje niedokrwienie, ogranicza ilość dostarczanych składników odżywczych, tlenu i komórek układu immunologicznego skierowanych przeciwko antygenom w płytce bakteryjnej (12), zwiększając ryzyko utraty wszczepu. Nikotyna osłabia także układ immunologiczny obniżając zdolność aktywowanych limfocytów B do produkcji przeciwciał (13), spowalnia również tempo podziałów komórkowych, co w szczególności dotyczy fibroblastów tkanki łącznej przyzębia (10), które dodatkowo tracą zdolność do wiązania się z zewnątrzkomórkowymi proteinami (11). Palenie tytoniu zmienia mikroflorę jamy ustnej prowadząc do wzrostu ilości bakterii beztlenowych i zwiększenia aktywności bakterii odpowiedzialnych za zapalenie przyzębia.
Wielu badaczy wykazało istotny związek między paleniem tytoniu a zwiększonym zanikiem kości i ilością niepowodzeń w leczeniu implantologicznym (7, 14, 15, 16, 17, 18). Niektóre badania wskazują, że palenie tytoniu przyczynia się do wczesnej utraty implantu, tzn. w czasie od pogrążenia do odsłonięcia wszczepu, z uwagi na upośledzenie osteointegracji i gojenia kości. Jednakże wyniki 8-letnich badań klinicznych Lamberta i wsp. (4) zaprzeczają tej tezie. Utrata wszczepów zdarzała się najczęściej w czasie od odsłonięcia implantu do momentu osadzenia na nim uzupełnienia protetycznego. Sugeruje to, że najważniejszym czynnikiem w niepowodzeniu leczenia jest ekspozycja tkanek wokół wszczepu na działanie dymu papierosowego. Wallace (19) podaje, że niepowodzenia zdarzają się u 16,6% osób palących i 6,9% niepalących, przy czym w przypadku krótkich implantów (o długości 10 mm i mniejszej) znacznie częściej dochodziło do ich utraty u palaczy.
Hinode i wsp. (2) wykazali statystycznie większą możliwość niepowodzenia leczenia u osób palących tytoń w stosunku do osób niepalących. Biorąc pod uwagę położenie implantu, palenie tytoniu nie wpłynęło na utrzymanie implantów w żuchwie. W szczęce natomiast odsetek niepowodzeń osteointegracji u osób palących był statystycznie wyższy. Autorzy badań sugerują, że wzrost niepowodzeń osteointegracji u palaczy jest związany bezpośrednio z ekspozycją tkanki okołoimplantacyjnej na dym papierosowy. Negatywne skutki palenia na utrzymanie wszczepu prawdopodobnie sumują się z negatywnymi efektami palenia na tkankę przylegającą. W badaniach wykazano dużą różnicę w występowaniu kompleksów bakteryjnych powodujących zapalenie tkanek okołowszczepowych w kieszonkach przyzębnych w szczęce, w porównaniu z żuchwą, zarówno u palaczy jak i u osób niepalących. W wynikach podanych przez Baina i wsp. (6) w przypadku zastosowania wszczepów z gładką powierzchnią uzyskano w 93,5% zadowalający stopień osteointegracji, podczas gdy w przypadku powierzchni szorstkiej w 98,7%, co daje klinicznie znaczącą różnicę. Jednakże po wyłączeniu grupy palaczy różnica ta wynosiła jedynie 0,3%.
Lindquist i wsp. (20) na podstawie 10-letnich obserwacji wykazali, że zanik kości wokół wszczepów osadzonych w żuchwie był tym większy, im większa była ilość wypalanych papierosów. Inne badania, porównujące ilość niepowodzeń w leczeniu implantologicznym w żuchwie i szczęce, dostarczyły danych wskazujących na silny negatywny wpływ tytoniu zauważalny tylko w przypadku wszczepów osadzonych w szczęce (21). Z kolei badania Nociti i wsp. (22) dotyczące gęstości nowotworzonej kości wokół wszczepów wprowadzonych w piszczele szczurów wykazały, że inhalacja dymem papierosowym obniża gęstość kości gąbczastej, pozostając bez wpływu na kość zbitą.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Bain C.A., Moy P.K.: The association between the failure of dental implants and cigarette smoking. Int. J. Oral Maxillafac. Impl., 1993, 8, 609-615. 2. Hinode D., et al.: Influence of smoking on osseointegrated implant failure. Clin. Oral Impl. Res. 2006,17, 473-478. 3. Gorman L.M., i wsp.: The effect of smoking on implant survival at second-stage surgery: DICRG Interim Report No 5. Dental Implant Clinical Research Group. Implant Dent., 1994, 3, 165-168. 4. Lambert P.M., et al.: The influence of smoking on 3-year clinical success of osseointegrated dental implants. Ann. Periodontol., 2000, 5, 79-89. 5. DeBruyn H., Collaert B.: The effect of smoking on early implant failure. Clin. Oral Implants Res., 1994, 5, 260-264. 6. Bain C.A., et al.: A meta-analysis evaluating the risk for implant failure in patients who smoke. Compendium of Continuing Education in Dentistry, 2002, 23, 695-699. 7. Bain C.A.: Smoking and implant failure - benefits of a smoking cessation protocol. Int. J. Oral Maxillafac. Impl., 1996, 11, 756-759. 8. Hoffmann D., Hoffmann I.: The changing cigarette. J. of Toxicology and Environmental Health., 1997, 50, 307-364. 9. Raikin S.M., et al.: Effect of nicotine on the rate and strenght of long bone fracture healing. Clin. Orthop., 1998, 353, 231-237. 10. Pocock N.A., et al.: Effects of tobacco use on axial and appendicular bone mineral density. Bone, 1989, 10, 329-331. 11. Yuhara S., et al.: Effects of nicotine on cultured cells suggest that it can influence the formation and resorption of bone. Eur. J. Pharmacol., 1999, 383, 387-393. 12. Bergström J., Preber H.: The influence of cigarette smoking on the development of experimental gingivitis. J. Periodontol., 1986, 21, 668-676. 13. Giannopoulou C., et al.: Effects of nicotine on periodontal ligament fibroblasts in vitro. J. Clin. Periodontol., 1999, 26, 49-55. 14. Karoussis I.K., et al.: Association between periodontal and peri-implant conditions: a 10-year prospective study. Clin. Oral Implants Res., 2004, 15(1), 1-7. 15. Ekfeldt A., Christiansson U., et al.: A retrospective analysis of factors associated with multiple implant failures in maxillae. Clin. Oral Implants Res., 2001, 12, 462-467. 16. Weyant R.J.: Characteristics associated with the loss of peri-implant tissue health of endosseous dental implants. Int. J. Oral Maxillafac. Impl., 1994, 9, 95-102. 17. Schwartz-Arad D., et al.: Smoking and complications of endosseous dental implants. J. Periodontol., 2002, 73(2), 153-157. 18. Levin L., Schwartz-Arad D.: The effect of cigarette smoking on dental implants and related surgery. Implant. Dent., 2005, 14, (4), 357-361. 19. Wallace R.H.: The relationship between cigarette smoking and dental implant failure. Eur. J. Restorative Dent., 2000, 8, 103-106. 20. Lindquist L.W., et al.: Association between marginal bone loss around osseointegrated mandibular implants and smoking habits: a 10-year follow-up study. J. Dental Res., 1997, 17, 347-352. 21. De Bruyn H., Collaert B.: The effect of smoking on early implant failure. Clin. Oral Implants Res., 1994, 5, 260-264. 22. Nociti F.H., et al.: Bone density around titanium implants may be influenced by intermittent cigarette smoke inhalation: a histometric study in rats. Int. J. Oral Maxillafac. Impl., 2002b, 17, 347-352. 23. Cesar Neto J.B., et al.: A comparative study on the effect of nicotine administration and cigarette smoke inhalation on bone healing around titanium implants. J. Periodontol., 2003, 74, 1454-1459. 24. Stefani C.M., et al.: Influence of nicotine administration on different implant surface: a histometric study in rabbits. J. Periodontol., 2002, 73, 206-212. 25. Iwaniec U.T., et al.: Effects of nicotine on bone mass, turnover and strenght in adult female rats. Calcified Tissue Int., 2001, 68, 358-364. 26. Syversen U., et al.: Effect of life-long nicotine inhalation on bone mass and mechanical properties in female rats femurs. Calcified Tissue Int., 1999, 65, 246-249. 27. Pinto J.R., et al.: Effects of nicotine on the healing of extraction sockets in rats. A histological study. Brazilian Dent. J., 2002, 13, 3-9. 28. Hollinger J.O., et al.: Impact of nicotine on bone healing. J. Biomed. Mat. Res., 1999, 45, 294-301. 29. Walldum H.L., et al.: Long-term effects of inhaled nicotine. Life Sci., 1996, 58, 16, 1339-1346. 30. Galindo-Moreno P., et al.: Influence of alcohol and tobacco habits on peri-implant marginal bone loss: a prospective study. Clin. Oral Impl. Res., 2005, 16, 579-586.
