© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2003, s. 12-15
Renata Milewska, Elżbieta Łuczaj-Cepowicz
Odległa ocena leczenia endodontycznego zębów stałych z nie zakończonym rozwojem korzenia u dzieci po urazach mechanicznych
Long-term evaluation of endodontic treatment in permanent teath with incompletely formed roots after traumatic injuries
z Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Danuta Waszkiel
Wstęp
Urazy zębów stałych przedniego odcinka szczęki bądź żuchwy stanowią drugą, co do częstości, przyczynę zgłaszania się dzieci do gabinetu stomatologicznego. Uszkodzeniu ulegają najczęściej przyśrodkowe lub boczne siekacze szczęki. W wyniku urazu może dochodzić do: złamania korony zęba, złamania korzenia, zwichnięcia częściowego lub całkowitego.
W przypadku urazu zębów stałych u pacjentów w wieku 7-13 lat leczenie często komplikuje fakt, że korzenie nie są jeszcze całkowicie uformowane (1, 2, 3, 4, 5, 6). Postępowanie lecznicze w takich przypadkach ma na celu nie tylko utrzymanie zęba w jamie ustnej, ale również doprowadzenie do zakończenia rozwoju korzenia. Następstwa urazów zębów oraz ich powikłania (obumieranie miazgi zęba, zahamowanie rozwoju korzenia, resorpcja twardych tkanek zęba, zmiany w tkankach okołowierzchołkowych oraz wiele innych) były już wielokrotnie opisywane (1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9).
Z uwagi na 2-3-letni okres kształtowania się korzenia zęba, od momentu pojawienia się jego korony w jamie ustnej, leczenie endodontyczne może nastręczać wiele trudności. W trakcie jego prowadzenia dochodzi czasami do powstania powikłań, które zmuszają lekarza do podjęcia decyzji o ekstrakcji zęba.
Niniejsza praca przedstawia niektóre możliwości leczenia endodontycznego zębów po urazach w sytuacji, gdy ich korzenie znajdowały się jeszcze w fazie formowania.
Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły 42 zęby przednie (32 siekacze przyśrodkowe, 8 siekaczy bocznych i 2 kły) u dzieci w wieku 7-13 lat leczonych po urazach w Poradni Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku.
W czasie badania wstępnego ustalono okoliczności urazu, dolegliwości subiektywne, przeprowadzano dokładne badanie kliniczne pacjenta oraz wykonywano zdjęcie rentgenowskie przylegające lub pantomograficzne. Następnie wdrażano odpowiednie leczenie i prowadzono obserwację każdego przypadku klinicznego. Urazy klasyfikowano według Ellisa (6).
Przedmiotem badania autorek były te przypadki po urazach, które wymagały leczenia endodontycznego w zębach z nieuformowanym wierzchołkiem korzenia.
Przed podjęciem leczenia dokonywano pomiaru długości roboczej kanału metodą Ingla i Nichollsa. Kanały opracowywano biomechanicznie metodą tradycyjną lub metodą step-back (10, 11).
W przypadku kanałów zainfekowanych stosowano leczenie antyseptyczne używając do płukania 1% roztwór podchlorynu sodu, 3% wodę utlenioną i 0,9% NaCl, zachowując następującą kolejność: podchloryn sodu, woda utleniona, podchloryn sodu, sól fizjologiczna (10, 12, 13, 14, 15, 16, 17).
Do tymczasowego wypełniania kanałów używano:
I grupa pacjentów – preparatu na bazie Ca(OH)2 (Biopulp firmy Chema Rzeszów) przygotowanego ex-tempore z wodą destylowaną;
II grupa pacjentów – pasty jodoformowej w połączeniu z nietwardniejącymi preparatami Ca(OH)2 (Biopulp).
W obu przypadkach materiał wprowadzano do kanału za pomocą igły Lentulo i odsączano przy użyciu suchych sączków papierowych (18). Do uszczelniania używano ćwieków gutaperkowych. Kontrolę radiologiczną stanu rozwoju korzenia i tkanek okołowierzchołkowych przeprowadzano w odstępach 3-4 miesięcy i w razie potrzeby wymieniano i uzupełniano zawartość kanału. Leczenie prowadzono do momentu zakończenia rozwoju korzenia i zamknięcia otworu wierzchołkowego. W przypadku zaburzeń w kształtowaniu korzenia termin ostatecznego wypełnienia kanału ustalano w oparciu o stopień zaawansowania rozwoju korzeni zębów jednoimiennych strony przeciwnej.
Przy współistniejących przewlekłych stanach zapalnych tkanek okołowierzchołkowych dodatkowo stosowano biostymulację laserową w dawce 4 J na punkt dwa razy w tygodniu przez okres dwóch miesięcy (laser półprzewodnikowy CTL-1106 M o długości fali 830 mm). Wierzchołki korzeni naświetlano metodą kontaktową od strony przedsionka i jamy ustnej właściwej.
Do ostatecznego wypełnienia kanałów użyto pasty Endomethasone N i ćwieków gutaperkowych.
Wyniki i ich omówienie
Tabela 1 przedstawia występowanie urazowych uszkodzeń zębów stałych w poszczególnych klasach według Ellisa z uwzględnieniem płci. Wynika z niej, że urazom ponad dwukrotnie częściej ulegali chłopcy (71,42%) niż dziewczęta (28,58%). Najczęstszą przyczyną leczenia endodontycznego było pourazowe obumarcie miazgi (IV klasa wg Ellisa) (59,93%) oraz następstwa złamania korony z obnażeniem miazgi (III klasa wg Ellisa) (28,57%). Wśród leczonych dzieci stwierdzono cztery przypadki całkowitego zwichnięcia zęba (V klasa wg Ellisa) i tylko jeden przypadek złamania korzenia (VI klasa wg Ellisa).
Tabela 1. Występowanie urazowych uszkodzeń zębów, w poszczególnych klasach według Ellisa, w badanej populacji z uwzględnieniem płci.
| Wyszczególnienie | Urazowe uszkodzenia zębów w poszczególnych klasach według Ellisa |
| Razem | III | IV | V | VI |
| n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
| Dziewczęta | 12 | 28,58 | 2 | 4,75 | 9 | 21,44 | 1 | 2,38 | 0 | 0,00 |
| Chłopcy | 30 | 71,42 | 10 | 23,81 | 16 | 38,09 | 3 | 7,14 | 1 | 2,38 |
| Razem | 42 | 100,00 | 12 | 28,57 | 25 | 59,53 | 4 | 9,52 | 1 | 2,38 |
W tabeli 2 przeanalizowano zależność postępowania klinicznego na pierwszej wizycie, od czasu zgłoszenia się dziecka do leczenia. Należy zaznaczyć, że do Poradni Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku pacjenci kierowani są często przez lekarzy stomatologów z poradni szkolnych lub innych gabinetów, w których udziela się pierwszej pomocy po urazie. W wielu przypadkach, dopiero pojawienie się pourazowych powikłań skłania lekarza prowadzącego leczenie do skierowania dziecka do naszej placówki.
Tabela 2. Rodzaj zabiegu wykonanego na pierwszej wizycie po urazie w zależności od okresu zgłoszenia się dziecka u lekarza.
| Czas zgłoszenia się po urazie | Rodzaj zabiegu wykonanego na pierwszej wizycie | Razem |
| Ekstyrpacja | Leczenie martwicy i zgorzeli |
| Przyżyciowa | Mortalna | IV klasa | V klasa | VI klasa |
| III klasa |
| n | % | n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
| 2-7 dzień | 4 | 9,52 | 8 | 19,05 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12 | 28,57 |
| 8 dzień - 1 miesiąc | 0 | 0 | 0 | 0 | 17 | 40,48 | 1 | 2,38 | 1 | 2,38 | 19 | 45,24 |
| 2-12 miesiąc | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 | 11,91 | 3 | 7,14 | 0 | 0 | 8 | 19,05 |
| Powyżej 1 roku | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 7,14 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 7,14 |
| Razem | 4 | 9,52 | 8 | 19,05 | 25 | 59,53 | 4 | 9,52 | 1 | 2,38 | 42 | 100,00 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Adamowicz-Klepalska B., Maraszkiewicza-Kulesza M.: Urazowe uszkodzenia zębów stałych i powikłania u pacjentów zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Gdańsku. Przegl. Stomat. Wieku Rozwoj. 1996, 2/3, 14/15:45-51. 2. Limanowska-Shaw H.: Aktualne poglądy na leczenie endodontyczne u dzieci. Czas. Stomat., 1977, 50, 11:726-732. 3. Pypeć L.J.: Leczenie powikłań ze strony miazgi i tkanek okołowierzchołkowych w stałych zębach dziecięcych po urazach mechanicznych z zastosowaniem biostymulacji laserowej. Przegl. Stomat. Wieku Rozwoj. 1996, 1:26-29. 4. Pypeć L.J.: Ocena kształtowania korzeni stałych zębów przednich po urazach mechanicznych u dzieci szkolnych. Praca doktorska. AM Łódź, 1992. 5. Pypeć L.J.: Rozwój korzeni stałych górnych siekaczy leczonych metodami biologicznymi po urazach mechanicznych klasy II i III według Ellisa u dzieci w wieku od 7 do 12 lat. Przegl. Stomat. Wieku Rozwoj. 1994, 6-7:87-90. 6. Szpringer-Nodzak M.: Urazowe uszkodzenia zębów u dzieci. Biblioteka Stomatologa Praktyka. Sanmedia Med. Tour Press International. Warszawa 1992. 7. Andreasen J.O.: Traumatic injuries of the teeth. W.B. Saunders Comp. Philadelphia. London, Toronto 1981. 8. Barańska-Gachowska M. i wsp.: Pourazowe uszkodzenia zębów w materiale Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Śl. AM Czas. Stomat., 1991, 44, 7-8:485-491. 9. Kleinrok M.: Zasady postępowania w przypadku rozchwiania i przemieszczenia zębów przednich. Magazyn Stomat. 1991, 6:24-27. 10. Arabska-Przedoełska B.: Endodoncja. Med. Tour Press International. Warszawa 1996. 11. Tronstad L.: Clinical Endodontics. Geogr. Thieme Verlag Stuttgart – New York 1991. 12. Baumgartner J.C., Cuenin P.R.: Efficacy of several concentrations of sodium hypochloride for root canal irrigation. J. Endod. 1992, 18:605-612. 13. Bronicka-Szyper J., Bączkowski T.: Obserwacje na temat przydatności preparatów na bazie wodorotlenku wapnia w leczeniu zakażonych kanałów korzeniowych. Nowa Stomat., 1998, 3:32-36. 14. Górnicka A. i wsp.: Preparaty Ca(OH)2 w leczeniu próchnicy i w endodoncji. Stomatologia Współczesna, 1998, 5, 3:169-171. 15. Langeland K. i wsp.: Praktyczne aspekty terapii endodontycznej (Cz. III). Stomat. Współcz., 1997, 2:122-127. 16. Łaszkiewicz J.: Współczesne poglądy na rolę antyseptyków w leczeniu endodontycznym. Czas. Stomat., 1994, 47, 9:583-586. 17. Radlińska J. i wsp.: Zastosowanie jodoformu z Dexadentem do odkażania kanałów korzeniowych w leczeniu przewlekłych zapaleń tkanek okołowierzchołkowych. Czas. Stomat., 1994, 47, 12:822-826. 18. Sigurdsson A.: Intracanal placement of Ca(OH)2, a comparison of techniques. J. Endod., 1992, 18, 8:367-370.
