© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2004, s. 24-27
Maciej Siedlecki, Jolanta Nawrocka-Furmanek, Krystyna Rusiniak-Kubik, Elżbieta Mierzwińska-Nastalska
Kliniczna i radiologiczna ocena podłoża protetycznego oraz wskazań do jego przedprotetycznej korekty*
Clinical and radiological assesment of denture bearing area and indications for preprosthetic correction
z Katedry Protetyki Stomatologicznej IS AM w Warszawie
Kierownik Katedry: prof. nadzw. dr hab. n. med. E. Mierzwińska-Nastalska
WSTĘP
Niekorzystne warunki podłoża protetycznego, często stwierdzane w obrębie bezzębnej szczęki i żuchwy, w znaczący sposób ograniczają możliwości zadowalającej czynnościowo rehabilitacji protetycznej (1, 2, 3). U pacjentów użytkujących przez wiele lat protezy, które nie były dostosowane do zmieniających się warunków podłoża dochodzi do procesów patologicznych, zmian zapalnych, przerostowych lub zanikowych, dotyczących zarówno tkanek miękkich, jak i kości szczęk (4) (ryc. 1).
Ryc. 1. Zdjęcie wewnątrzustne – widoczne rozległe zmiany przerostowe o charakterze fałdów włóknistych.
Większość autorów zgodnie podkreśla, że właściwie przeprowadzony wywiad ogólny i stomatologiczny wraz z niezbędnymi badaniami dodatkowymi pozwala na prawidłową ocenę stanu narządu żucia przed rozpoczęciem leczenia protetycznego.
Badania kliniczne i radiologiczne układu stomatognatycznego wykazują u pacjentów bezzębnych szereg nieprawidłowości wymagających korekt w ramach przedprotetycznego przygotowania podłoża (3, 5, 6, 7). Przeprowadzone zabiegi poprawy warunków do leczenia protetycznego obejmują zarówno potrzebę usunięcia zmienionych struktur, jak i postępowanie rekonstrukcyjne (5, 8, 9, 10). Do pierwszej grupy należy zaliczyć zabiegi podcięcia lub wycięcia wędzidełek warg i języka, pogłębienie przedsionka jamy ustnej oraz usunięcie struktur patologicznych uniemożliwiających leczenie protetyczne (11).
Zabiegi rekonstrukcyjne mają na celu odbudowę utraconych elementów lub poszerzenie pola protetycznego, a przez to polepszenie własności retencyjnych protezy i jej stabilizacji na podłożu. Do tej grupy należy szereg technik augmentacyjnych, implantologicznych i periodontologicznych (12, 13, 14). Odrębną grupę stanowią zabiegi zachowawcze, polegające na podścieleniu uzupełnień protetycznych materiałami elastycznymi, co umożliwia ochronę niepełnowartościowego podłoża, zabezpieczenie go przed urazami gryzowymi i pozwala na uniknięcie późniejszych powikłań związanych z użytkowaniem protez.
Konieczność wnikliwego badania narządu żucia bezzębnych pacjentów jest bezsporna, a stworzenie optymalnych warunków podłoża różnymi, zarówno chirurgicznymi, jak i nieinwazyjnymi metodami umożliwia realizację planu leczenia protetycznego, satysfakcjonującego zarówno lekarza jak i pacjenta.
CEL PRACY
Celem pracy była kliniczna i radiologiczna ocena warunków pola protetycznego w obrębie tkanek miękkich i tkanki kostnej, wykrycie zmian patologicznych, które mogłyby utrudniać rehabilitację protetyczną lub niekorzystnie wpływać na jej wynik. Ponadto założeniem badań było określenie liczby i charakteru planowanych zabiegów korekty pola protetycznego w ocenianej grupie pacjentów.
MATERIAŁ I METODA
Badaniami objęto grupę 100 bezzębnych pacjentów – w tym 63 kobiety i 37 mężczyzn w wieku od 45 do 85 lat, zgłaszających się do Katedry Protetyki Stomatologicznej IS AM w Warszawie w celu wykonania nowych uzupełnień protetycznych. W tej grupie przeprowadzono badania podmiotowe zgodnie z ankietą-kwestionariuszem WHO oraz badania przedmiotowe. W ankiecie brano pod uwagę ogólny stan zdrowia, przebyte i trwające choroby, przyjmowane leki, a także przyczyny utraty zębów, okres trwania bezzębia, przebieg dotychczasowej rehabilitacji protetycznej i czas użytkowania protez.
Przeprowadzono analizę stanu narządu żucia, a na podstawie badań klinicznych i radiologicznych dokonano oceny stanu podłoża protetycznego i odnotowano zaobserwowane zmiany patologiczne w obrębie podłoża śluzówkowego i kostnego. Ustalano potrzeby w zakresie interdyscyplinarnego leczenia przygotowawczego oraz niezbędnych korekt podłoża. Po zaplanowaniu leczenia, zapoznawano pacjenta z proponowanymi zabiegami, wskazaniami do ich wykonania oraz spodziewanymi efektami. Ostatnim etapem było pytanie pacjenta o zgodę na wykonanie zabiegów korekcyjnych.
WYNIKI
W tabeli 1 zestawiono występowanie zmian patologicznych w obrębie narządu żucia w grupie badanej łącznie oraz w podgrupach mężczyzn i kobiet. U większości pacjentów, bo aż u 88% stwierdzono więcej niż jeden element lub nieprawidłowość podłoża wymagającą korekty. W grupie badanej stwierdzono, że aż 92% kobiet i 81% mężczyzn miało zmiany w obrębie podłoża protetycznego, które wymagały niezbędnych korekt i przygotowania do leczenia protetycznego.
Tabela 1. Łączna liczba zmian w obrębie szczęki i żuchwy wymagających usunięcia i/lub korekty przed leczeniem protetycznym.
| | Liczba zmian |
| 0 | 1 | 2 i więcej |
| Kobiety | 5 | 49 | 9 |
| Mężczyźni | 7 | 20 | 10 |
| Razem | 12 | 69 | 19 |
W tabelach 2 i 3 zestawiono nieprawidłowości i zmiany stwierdzone w obrębie podłoża protetycznego, tkanek miękkich i tkanki kostnej. Jak przedstawia tabela 2 w badanej grupie pacjentów morfologiczne zmiany w obrębie tkanek miękkich stwierdzano najczęściej, bo u 76% badanych i były to niskie przyczepy wędzidełek warg, policzków i języka. Zmiany przerostowe stwierdzono u 29% pacjentów. Ponadto w 16% przypadków stwierdzono cienką, atroficzną błonę śluzową pokrywającą pole protetyczne.
Tabela 2. Ocena podłoża protetycznego: zestawienie zmian wykrytych w obrębie podłoża śluzówkowego.
| Rodzaj zmiany | Liczba stwierdzonych elementów |
| Niskie przyczepy wędzidełek warg i policzków | 72 |
| Niskie przyczepy wędzidełka języka | 4 |
| Zmiany przerostowe np. fałdy włókniste, grzebień koguci | 22 |
| Zmiany przerostowe na błonie śluzowej podniebienia | 7 |
| Atroficzna, przesuwalna błona śluzowa | 16 |
| Inne | 0 |
Tabela 3. Ocena podłoża protetycznego: zestawienie zmian wykrytych w obrębie podłoża kostnego.
| Rodzaj zmiany | Liczba stwierdzonych
elementów |
|
Ostre brzegi wyrostka zębodołowego | 35 |
|
Kolbowaty kształt wyrostka zębodołowego | 8 |
|
Znaczne zaniki kości szczęki i żuchwy | 61 |
|
Pozostawione zęby zatrzymane lub korzenie zębów | 22 |
|
Inne | 1 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Knychalska-Karwan Z.: Zagadnienia stomatologii geriatrycznej. Mag. Stom. 2000, 12:10-12. 2. Płonka B. (red.): Protetyka stomatologiczna – protezy całkowite. wyd. I polskie, Urban & Partner, Wrocław 1994, 44-61. 3. Stendera P. i wsp.: Kliniczna ocena wskazań do przygotowania bezzębnej jamy ustnej do protezowania. Prot. Stom. 1995, 45(3):130-135. 4. Gołębiewska M.: Wpływ użytkowania protez całkowitych na tkanki podłoża jamy ustnej Prot. Stom. 1999, XLVIX, 1:19-23. 5. Chanavaz M.: Patent screening and medical evaluation for implant and preprosthetic surgery. J. Oral Implntol. 1998, 24(4):222-229. 6. Spiechowicz E.: Protetyka Stomatologiczna. PZWL Warszawa 1994. 7. Spiechowicz E.: Stomatopatie protetyczne. PZWL Warszawa 1993. 8. Costello BJ. et al.: Preprosthetic surgery for edentulous patients. Dent. Clin. North Am. 1996, 40(1):19-38. 9. Drobek W.: Nowoczesne techniki i materiały stosowane w chirurgii przedprotetycznej. Mag. Stom. 2000, 5:50-55. 10. Sailer HF.: Pathogenese und Terapie des Schlotterkammes und das Lappenfibroms im Oberkiefer. Dtsch. Zahnarztl. Z. 1982, 37:11. 11. Hopkins R.: Preprosthetic oral surgery. Wolfe Medical Publications Ltd 1990. 12. Lagaya-Estrada MC.: Preprosthetic surgery for general practitioners. J. Phillip. Dent. Assoc. 1995, 47, 2:19-21. 13. Lynde T.A. et al.: Preparation of denture bearing area – an essential component of successful complete denture treatment. Quint. Int. 1995, 26, 10:689-95. 14. Starshak T., Sandes B.: Preprosthetic oral and maxillofacial surgery. Mosby London 1980. 15. Cho JY.: The peridontist and the edentulous area-localised ridge augmentation Int. Dent. 1998, 48 (suppl. 1):326-9. 16. Engelmeier R.: Protetyczne „kłopoty” występujące po chirurgicznym przygotowaniu do protezowania. Quintessence 1993, 1(3):147-160.
