© Borgis - Nowa Pediatria 2/2000, s. 29-33
Irena Krasowska, Mirosława Urban¹, Janusz Żak², Anna Iwaszkiewicz-Pawłowska³, Jolanta Wysocka²
Klasyfikacja ostrych białaczek limfoblastycznych u dzieci w oparciu o ocenę immunofenotypową
Classification of acutae limphoblastic leucaemia in children with use of immunophenotypic evaluation
¹ z II Kliniki Chorób Dzieci Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Mirosława Urban
² z Zakładu Laboratoryjnego Diagnostyki Pediatrycznej Instytutu Diagnostyki Laboratoryjnej Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Zakładu: doc. dr hab. Jolanta Wysocka
³ z Dziecięcego Szpitala Klinicznego im. dr. L. Zamenhofa w Białymstoku
Dyrektor Szpitala: dr n. med. Anna Iwaszkiewicz-Pawłowska
Streszczenie
The aim of work was evaluation of severe leukemias in children at the moment of diagnosis but before applying proper therapy. The evaluation was based on cytomorphotic, cytochemical and immunologic examinations. The frequency of the immunologic types of severe leukaemia´s in children from north-east Poland including Białystok, Łomża and Suwałki Provinces (according to previous territorial division of country was evaluated. The cause of disease depending on the immunological type of sever lymphoblastic leukaemia was analysed Materials and methods: The examinations included 20 children treated in the II Clinic of Children Diseases. Cytochemical examinations included determinations of activities of myeloperoxidase, PAS, acid phosphatase. Antigens of leukaemic cells were detected by direct immunofluorescence method using flow cytometry and the method of immunoenzymatic APAP. Results of the immunologic examinations allowed to diagnose leukaemia´s of type of pre-B cells in 60% of the cases, „common” leukaemia in 20% of the cases T-cell leukaemia in 2 cases and pre-B cells leukaemia in 1 case. The clinical course of leukaemia in children with antigen CD7 was worse than in children without this antigen. The course of the disease was especially dramatic in two children with T-cell leukaemia. In spite of treatment the remission did not follow.
WSTĘP
Białaczki są wśród nowotworów złośliwych najczęściej spotykanym schorzeniem u dzieci, stanowiąc około 35% wszystkich nowotworów wieku dziecięcego (1-4).
Białaczki charakteryzują się proliferacją niedojrzałych i nieprawidłowych leukocytów naciekających szpik i inne narządy prowadząc do ich uszkodzenia (1).
Podstawą klasyfikacji białaczek jest założenie, że komórki białaczkowe stanowią populację zatrzymaną na pewnym etapie dojrzewania i różnicowania (5). Ze względu na pochodzenie z linii komórek hematopoetycznych dzielimy ostre białaczki na limfoblastyczne i mieloidalne, a przewlekłe na limfatyczne i granulocytarne (5). Ostra białaczka limfoblastyczna jest chorobą niejednorodną. Klasyfikacja FAB, biorąc pod uwagę kryteria morfotyczne, zależnie od wielkości komórki, kształtu jądra oraz zawartości cytoplazmy wyróżnia formy L1, L2 i L3. Wielokomórkowa forma L3 stanowi trzy procent ostrych białaczek limfoblastycznych u dzieci (1, 6, 7). Współczesna diagnostyka ostrych białaczek obejmuje poza oceną morfologiczną komórek blastycznych szpiku lub krwi obwodowej badanie cytochemiczne, cytogenetyczne oraz określenie immunofenotypu tych komórek (8, 9).
Immunofenotypowa klasyfikacja ostrych białaczek limfoblastycznych polega na oznaczeniu markerów powierzchniowych i cytoplazmatycznych komórek blastycznych (10, 11). Antygeny na powierzchni komórek białaczkowych wykrywa się metodą immunoenzymatyczną APAP lub metodą immunofluorescencji przy pomocy cytometrii przepływowej (12). Użycie przeciwciał monoklonalnych pozwala na identyfikację zarówno antygenów błonowych jak i cytoplazmatycznych komórek. Przeciwciała monoklonalne skierowane są przeciw specyficznym antygenom danego szeregu komórek. W oparciu o powyższe metody wyróżnia się postacie białaczek z obecnością na powierzchni komórek blastycznych antygenów limfoidalnych, mieloidalnych jak i koekspresji dwóch fenotypów klonów białaczkowych (12, 13).
Ocena fenotypu antygenowego komórek białaczkowych ma szczególne znaczenie w klasyfikacji ostrej białaczki limfoblastycznej, gdyż klasyfikacja FAB nie wyróżnia podtypów immunologicznych (9, 14). Klasyfikacja fenotypowa opiera się o poznane etapy dojrzewania i różnicowania fenotypowego komórek limfocyta B lub T (9). W grupie ostrych białaczek wywodzących się z linii limfocyta B najczęściej wyróżnia się cztery postacie fenotypowe: ALL-pro B, „common”-ALL (cALL), ALL-pre B i ALL-B, oparte o kolejne etapy dojrzewania limfocyta B. Najrzadziej występująca ALL-B jest najbardziej dojrzałą formą ALL linii B, źle rokującą, pod względem morfologicznym FAB L3 (1, 5). Białaczka o fenotypie cALL /CD 10/ stanowi największy odsetek białaczek limfoblastycznych wieku dziecięcego odznacza się najlepszym rokowaniem (9, 13). Białaczki z linii limfocyta T charakteryzują się znacznie częstszym występowaniem nietypowych fenotypów a ich klasyfikacja jest trudniejsza. Wyodrębnienie tych postaci ma klinicznie mniejsze znaczenie niż w przypadku białaczek z linii limfocyta B (5).
CEL PRACY
Celem pracy była ocena ostrych białaczek u dzieci w chwili rozpoznania, przed włączeniem leczenia poprzez ocenę cytomorfologiczną, cytochemiczną i immunologiczną. Oceniono ponadto częstość występowania poszczególnych typów immunologicznych ostrych białaczek u dzieci z obszaru Polski północno-wschodniej obejmującej województwa łomżyńskie, suwalskie i białostockie. Analizowano przebieg choroby w zależności od typu immunologicznego ostrej białaczki limfoblastycznej.
MATERIAŁ I METODY
Badania wykonano u 20 dzieci leczonych w II Klinice Chorób Dzieci Akademii Medycznej w Białymstoku. U 19 z nich rozpoznano ostrą białaczkę limfoblastyczną u jednego chłoniak złośliwy. Rozpoznanie ostrej białaczki ustalano na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań dodatkowych, w tym badania cytomorfologicznego szpiku, a w przypadku chłoniaka złośliwego biopsji węzła chłonnego. Ogólną charakterystykę dzieci leczonych przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Ogólna charakterystyka chorych dzieci.
| | Ostra białaczka limfoblastyczna | Chłoniak złośliwy |
| Liczba chorych | 19 | 1 |
| Płeć żeńska męska | 10
9 | 1 |
| Środowisko miejskie wiejskie | 8
11 | 1 |
| Wiek (średnia) | 12 miesięcy - 17 lat | 6 lat |
Badania cytochemiczno-cytoenzymatyczne obejmowały określenie aktywności mieloperoksydazy (MPO), PAS, kwaśnej fosfatazy (FK). Charakterystykę cytochemiczną chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną przedstawia tabela 2.
Tabela 2. Badania cytochemiczno-cytoenzymatyczne badanych dzieci.
| Inicjały pacjenta | Wiek/płeć | Reakcja MPO | Reakcja PAS | Kwaśna fosfataza (FK) |
| S.W. | 7/M | ujemna | + | + |
| P.K. | 6/Ż | ujemna | + | - |
| P.U. | 15/M | ujemna | + | - |
| R.R | 15/M | ujemna | + + | + |
| P.K. | 6/Ż | ujemna | + | - |
| K.W. | 14/Ż | ujemna | + + | - |
| K.F. | 1/Ż | ujemna | + | - |
| R.F. | 8/M | ujemna | + + + | - |
| D.S. | 5/M | ujemna | + + + | - |
| I.G. | 12/Ż | ujemna | + | + + + |
| E.K. | 10/M | ujemna | - | + + |
| S.S. | 10/Ż | ujemna | - | + |
| K.K. | 10/Ż | ujemna | + | - |
| W.K. | 8/M | ujemna | + + + | + + |
| K.K. | 10/M | ujemna | - | + |
| Z.Ch. | 16/Ż | ujemna | + + + | + |
| P.K. | 14/M | ujemna | + + | + |
| W.D. | 12/M | ujemna | + | - |
| M.G. | 6/M | ujemna | + + | + |
| K.P. | 10/M | ujemna | + | + + |
Intensywność reakcji: – ujemna; + słabo dodatnia; + + dodatnia; + + + wybitnie dodatnia.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Ochocka M., Matysiak M.: Ostre białaczki u dzieci. Medipress Ped., 1996, 2:16-21. 2. Armata J.: Drogi do zwiększenia wyleczalności dzieci chorych na nowotwory. Przegl. Lek., 1991, 48:378-381. 3. Kokot D., Sońta-Jakimczyk D.: Badania cytogenetyczne u dzieci chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Klinika, 1996; Supl. Onkologia: 11-13. 4. Armata J.: Dzieci wyleczone z nowotworów szukają miejsca wśród ludzi. Przegl. Lek., 1992, 45:218-221. 5. Pietuch-Noworolska A.: Zastosowanie cytometrii przepływowej do diagnostyki białaczek i chłoniaków nieziarniczych. Centr. Europ. J. Immunol., 1996, 21:5138-5146. 6. Barnard D.R. et al.: Morfologic, immunologic and cytogenetic classification of acute myeloid leukemia and myelodysplastic syndrome in childhood: a report from Childrens Cancer Group. Leukemia, 1996, 10:5-12. 7. Hoelzer D. et al.: Improved outcome in adult B-cell acute lymphoblastic leukemia. Blood, 1996, 87:495-508. 8. Catovsky D. et al.: Classification of acute leukemia. Blood, 1992, 6:68-71. 9. Rossi G. et al.: Immunophenotype of acute lymphoblastic leukemia cell: The experience of the Italian Cooperative Group (Gimena). Leukemia Lymphoma, 1993, 9:221-228. 10. Potter H.A.: Detection of m2sub>2sub>2sub>2sub>2sub>2nimal re2idual disesae in acute leukemia. Blood Reviev, 1992, 6:68-70. 11. Ludwig W.D. et al.: Immunophenotypic of acute lymphoblastic leukemia. Hematol. Oncol. N. Amer., 1994, 14:236-239. 12. Seferyńska J. i wsp.: Zastosowanie metod immunologicznych w rozpoznawaniu ostrych białaczek. Klinika, supl. Onkologia, 1996, 14-15. 13. Preti H.A. et al.: Myeloid markers in2adult acu2e lympho2ytic leu2emia. Cor2relation2 with patient and di2ease characteristics and with prognosis. Cancer, 1995, 76:1564-1570. 14. Matutes D.: Proposals for the immunological classification. Leukemia, 1995, 9:1783-1786. 15. Pui C.H. et al.: Characterization of childhood acute leukemia with multiple myeloid and lymphoid markers of diagnosis and relapse. Blood, 1991, 78:1327-1337. 16. Tamiga R.Y. et al.: Longitudinal study of bone age in acute lymphoblastic leukemia. Med. Ped. Onkol., 1993, 21:14-16. 17. Armata J. i wsp.: Wyleczalność w ostrej białaczce limfoblastycznej u dzieci leczonych w latach 1975-1984. Nowotwory, 1991, 41:235-238. 18. Radwańska U. i wsp.: Wyniki leczenia najczęstszych postaci ostrej białaczki limfoblastycznej w świetle 6-letnich doświadczeń Polskiej Grupy Pediatrycznej ds. leczenia Białaczek i Chłoniaków. Ped. Pol., 1994, 69:703-710. 19. Schorin M.A.: Treatment of childhood acute lymphoblastic leukemia results of Dana-Farber Cancer Institute Children Hospital Acute Lymphoblastic Leukemia – Consortium protocols 85-01. J. Clin. Oncol., 1994, 12:740-747. 20. Armata J., Balwierz W.: Późne powikłania u pacjentów wyleczonych w dzieciństwie z nowotworu. Przegl. Lek., 1992, 49:96-98. 21. Skoczeń S. i wsp.: Wyniki leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej o dużym ryzyku wznowy choroby zmodyfikowanym programem Nowy Jork – 7-letnie doświadczenia Polskiej Grupy ds. Leczenia Białaczek i Chłoniaków. Ped. Pol., supl. 1996, 9:41-47. 22. Coco F.L.: Mollecular evolution of response to all transretinoic acid therapy in patients with acute promyelocytic leukemia. Blood, 1991, 71:1657-1659. 23. Riviera G.K.: Improved outcome in childhood acute lymphoblastic leukemia with reinforced early treatment and rotational combination chemiotherapy. Lancet, 1991, 337:61-66. 24. Niemeyer C.M.: Comparative results of two intensive treatment programs for childhood acute lymphobalstic leukemia: the Berlin-Francfurt-Munster and Dana-Farber Cancer Institute Protocols. Ann. Oncol., 1991, 2:745-749. 25. Armata J. i wsp.: Wyleczalność w ostrej białaczce limfoblastycznej wśród dzieci ze wsi i miasta. Klinika, supl. Onkologia 1994, 3:9-10. 26. Boncheix C. et al.: Immunophenotype of adult acute lymphoblastic leukemia, clinical parameters and outcome: an analysis of a prospective trial including 526 testes patients (LALA 87). Blood, 1994, 84:1603-1612. 27. Wering E.R. et al.: Immunophenotypic changes between diagnosis and relapse in childhood acute lymphoblastic leukemia. Leukemia, 1995, 9:1523-1533. 28. Arber D.A., Lawrence M.W.: CD 10 a review. Appl. Immunoch., 1997, 5:125-140. 29. Szczepański T. i wsp.: Immunofenotypizacja a obraz kliniczny ostrych białaczek u dzieci. Nowotwory, 1998, 48:425-434. 30. Wiersman S.R. et al.: Clinical importance of myeloid – antigen expresion in acute lymphoblastic leukemia of childchood. N. Engl. J. Med., 1991, 324:800-808. 31. Mackeustok G. et al.: Acute leukemia coexpresing myeloid B – T-lineage associate markes: multiparametr analysis of criteria defining lineage commitment and maturational stage in a case of undifferentiated leukemia. Leukemia, 1995, 9:260-264. 32. Pui C.H. et al.: Myeloid – associated antigen expression lack prognostic value in childhood acute lymphoblastic leukemia treated with intensive multiagent chemotherapy. Blood, 1990, 75:198-202. 33. Putti M.C. et al.: Expression of myeloid lacks prognostic impact in children treated for acute lymphoblastic leukemia. Italian experience in AIEOP-ALL 88-91 studies. Blood, 1998, 92:795-801. 34. Krawczyńska A. i wsp.: Fenotyp antygenowy komórek białaczkowych w ostrej białaczce szpikowej. Znaczenie prognostyczne koekspresji antygenów limfoidalnych. Acta Haematol. Pol., 1996, 27:271-280. 35. Geller R.B. et al.: Prognostic importance of immunophenotypic in adults with myelocytic leukemia, The significance of the stemm – cells glycoprotein CD 34 Br. J. Haematol., 1991, 79:533-548. 36. Ferrara F. et al.: Clinical relevance of immunological dissection in T-ALL. A report on 20 cases with stem cell (CD 7 +, CD 4 -, CD 8 -, CD 1 -) phenotype. Am. J. Haematol., 1992, 40: 98-102. 37. Berman E. et al.: Intensive therapy for adult acute lymphoblastic leukemia. Sem. Haemat., 1991, 28:72-74. 38. Lauria F. et al.: The presence of lymphoid-associated antigens in adult acute myeloid leukemia is devoid of prognostic relevance. Blood, 1995, 13:228-230. 39. Scheuermann R.H., Racila E.: CD 19 antigen in leukemia and lymphoma diagnosis and immunoterapy. Leukemia lymphoma, 1995; 18: 385-397. 40. Słomkowski M.: Co nowego w hematologii? Post. Nauk. Med., 1997, 10:44-50. 41. Babusikova O. et al.: Quantitative immunocytofluometry – new parametry definition of leukemia cells. Neoplasma, 1997, 44:348-355. 42. Pituch-Noworolska A. et al.: Atypical phenotypes of leukemic cells in acute leukemia in children. Acta Haemat. Pol., 1997, 28:53-63.
