© Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2006, s. 195-205
Tadeusz Bodalski, *Katarzyna Karłowicz-Bodalska1, 2
Ginkgo biloba L. – miłorząb dwuklapowy (chemizm i działanie biologiczne)
Ginkgo biloba L. – chemistry and activity
1Hasco-Lek S.A. we Wrocławiu
2Zakład Farmacji Przemysłowej Wydziału Farmaceutycznego AM we Wrocławiu
Summary
The leaves of Ginkgo biloba have become in Europe and USA a widely used herbal remedies for the symptomatic treatment of central nervous system diseases and of peripheral and cerebral circulatory disorders. The literature review of selected papers (2000-2006) connected with a problem of pharmacological activity and clinical use of standardized extract from Ginkgo biloba L. (EGb 761) has been presented below. The extract EGb 761 contains the determined amounts of flavonoids, mainly flavonol O-glycosides with a glycoside binding in position 3 and 7 phenol aglycone (quercetine, kaempferol, isorhamnetine) and the proanthocyanidins. The another group of active substances in the extract EGb 761 are the lactones (diterpenes – ginkgolides and sesquiterpen – bilobalid) with a unique structure, earlier unknown in the plant world. The both groups of active substances act as antioxidants, free radical scavengers, enzyme inhibitors and cation chelators. The current studies inform that the many sided therapeutic activity of extract EGb 761 is a result of above antioxidative and free radicals scavenging properties of both groups of substances. These properties are of great importance for the obtaining of positive results in the treatment of many diseases with EGb extract. The EGb extract is mainly useful in the therapy of mild to moderate various origin dementia, senile neurosensorial diseases (vertigo, tinnitus) also by insufficiency of cerebral circulation. The studies show that the main indication of extract from the leaves Ginkgo biloba is the therapy of cognitive dysfunction – cerebral insufficiency, intermittent claudication (improving of walking), therapy of vertigo and tinnitus of circulatory origin.
Od kilkunastu lat obserwuje się postępujący wzrost zainteresowania niekonwencjonalnymi metodami leczenia. Neldner (cyt. za 1) podaje, że medycynę alternatywną w USA stosuje obecnie od 50-70% populacji, głównie ludzi starszych. Zużycie leków naturalnych, łącznie z witaminami, suplementami diety i ziołami, wynosiło w USA w roku 1998 42%, reprezentując 8% wzrost w porównaniu z 34% zużyciem w roku 1990 (1).
Wielowiekową historię leczenia licznych schorzeń lekami naturalnymi ma tradycyjna medycyna chińska. Przez ponad 5000 lat owoce i nasiona Ginkgo biloba stosowano w Chinach do usuwania objawów astmy, kaszlu, w infekcjach skórnych i innych (2).
Pierwsza publikacja dotycząca stosowania per os przetworów z liści tej rośliny pochodzi z 1505 roku (3).
Ginkgo biloba L. – miłorząb dwuklapowy, zwany także japońskim, jest reliktowym drzewem dwupiennym, wysokim do 40 m, pochodzącym z ery mezozoicznej. Jest najstarszym drzewem świata, istniejącym ponad 200 milionów lat. Nazywany jest żyjącą skamieliną, ponieważ reprezentuje jedyny żyjący gatunek rzędu Ginkgoales. Jest również drzewem długowiecznym; poszczególne egzemplarze dożywają 1000 a nawet 2000 lat (4). Miłorzębowe ( Ginkgoinae) występowały na półkuli północnej od wczesnego permu, jednak najbujniej rozwinęły się w jurze i dolnej kredzie, kiedy wraz z iglastymi tworzyły puszcze.
Ginkgo biloba w stanie naturalnym został odkryty w roku 1899 w lasach południowo-wschodnich Chin. W uprawie jest znany od dawna jako drzewo kultowe (w buddyzmie) i ozdobne, rozpowszechnione zwłaszcza na terenie Japonii i Chin. Charakterystyczną cechą miłorzębu dwuklapowego jest jego duża odporność na insekty, bakterie, oraz chemiczne skażenie środowiska. Właściwość tę wykorzystuje się do obsadzania drzewami miłorzębowymi parków i ulic w uprzemysłowionych centrach Europy zachodniej i Ameryki Północnej (5).
Miłorząb dwuklapowy wykształca długoogonkowe liście o charakterystycznej, wachlarzowatej blaszce, na szczycie zwykle wciętej. Zakwita po 20-23 latach. Kwiaty żeńskie o dwóch zalążkach (z których rozwija się tylko jeden), tworzą mięsiste nasienie z twardą pestką (orzech miłorzębowy) (6). Frakcja węglowodanowa, wydzielona z owocni zewnętrznej, wykazuje właściwość hamowania rozrostu ludzkich komórek nowotworowych żołądka i stanowi ostatnio obiekt zainteresowania klinicystów (7).
Liście miłorzębu dwuklapowego ( Ginkgo bilobae folium) są od dawna surowcem leczniczym Chin, wprowadzonym do lecznictwa jako środek skuteczny w dysfunkcji serca i płuc. Standaryzowane ekstrakty z liści są poddawane intensywnym badaniom farmakologicznym i klinicznym, koncentrującym się przede wszystkim na określaniu ich wpływu na krążenie obwodowe i mózgowe w organizmach starzejących się oraz na układ sercowo-naczyniowy. Działanie antyoksydacyjne jest także przedmiotem zainteresowania farmakologów i cytofizjologów, zajmujących się m.in. wolnorodnikowym mechanizmem starzenia, w tym degeneracją OUN i układu krążenia. Aktualnie ekstrakty z liści miłorzębu stanowią jeden z najczęściej stosowanych fitoterapeutyków na świecie, a według Smith i Luo (1) standaryzowany ekstrakt EGb 761 stał się w latach 90-tych jednym z najpopularniejszych suplementów stosowanych w USA do polepszania pamięci.
Zainteresowanie surowcem nie słabnie. Wiele publikacji dotyczy, poza doniesieniami o stale postępujących badaniach chemicznych i farmakologicznych ekstraktów z Ginkgo biloba, również opisu zróżnicowań genetycznych gatunku, co może mieć znaczenie przy określaniu substancji biologicznie czynnych. Wyniki przeprowadzonych badań farmakologicznych i klinicznych jednoznacznie wskazują, że substancjami biologicznie czynnymi liści miłorzębu są flawonoidy i terpenoidy, które poza działaniem poprawiającym parametry reologiczne krwi i stymulującym układ krążenia, wykazują działanie psychoenergizujące i ochraniające układ nerwowy (1, 3, 4, 8).
Skład chemiczny Ginkgo biloba L.
Flawonoidy stanowią ilościowo główną grupę związków czynnych liści miłorzębu dwuklapowego, reprezentującą różne klasy pochodnych benzo-γ-pyronu. W skład frakcji flawonoidowej surowca wchodzą flawony, flawonole i flawanonole w postaci wolnej oraz mono-, di- i triglikozydów oraz glikozydoestrów, biflawony pochodne amentoflawonu (ginkgetyna, bilobetyna, scjadopityzyna i in.), katechiny i oligomeryczne proantocyjanidyny (6, 9-11).
Flawonole: mono- di- i triglikozydy kemferolu, kwercetyny, izoramnetyny i 3´-O-metylomirycetyny są obecne w liściach miłorzębu w ilości od 0,5% do 1,8%. Część cukrową diglikozydów stanowi przeważnie rutynoza. Z grupy triglikozydów flawonolowych wyizolowano 3 związki pochodne kemferolu, kwercetyny i izoramnetyny. Cechą wyróżniającą tych glikozydów jest specyficzne rozgałęzienie łańcucha cukrowego, w którym glukoza związana z grupą 3-OH aglikonu jest podstawiona ramnozą na węglu C-2´´ (ryc. 1).
| R1 | R2 | |
| H | Ram | 3-O-(2"-O- 6"-O-bis-(α-L-ramnozylo)-β-D-glukozylo) - kemferol |
| OH | Ram | 3-O-(2"-O- 6"-O-bis-(α-L-ramnozylo)-β-D-glukozylo) - kwercetyna |
| OCH3 | Ram | 3-O-(2"-O-6"-O-bis-(α-L-ramnozylo)-β-D-glukozylo) - izoramnetyna |
Ryc. 1. Triglikozydy flawonolowe.
Acylowane diglikozydy flawonolowe stanowią interesującą grupę flawonoidów miłorzębu. W odróżnieniu od znanych związków diglikozydowych tej klasy, aglikon nie jest związany bezpośrednio z glukozą, lecz z ramnozą, a grupa 6´´-OH glukopyranozy jest zestryfikowana kwasem trans -kumarowym. Ilościowo dominują 3-O-α-L-((6- trans -kumaroiloglukopyranozylo)-(1,2))-ramnopyranozydy kemferolu i kwercetyny, występujące w surowcu w stężeniu od 0,06 do 0,2% (ryc. 2).
| R1 | R2 | R3 | |
| H | OH | H | 3-O-(2"-O-(6"´-O-(p-hydroksy-trans-cynamoilo)β-D-glukozylo)-α-L-ramnozylo)-kwercetyna |
| H | H | H | 3-O-(2"-O-(6"´-O-(p-hydroksy-trans-cynamoilo)β-D-glukozylo)-α-L-ramnozylo)-kemferol |
| H | OH | Glu | 3-O-(2"-O-(6"´-O-(p-(b-D-glukozyloksy)-trans-cynamoilo)β-D-glukozylo)-α-L-ramnozylo)-kwercetyna |
| H | H | Glu | 3-O-(2"-O-(6"´-O-(p-(b-D-glukozyloksy)-trans-cynamoilo)β-D-glukozylo)-α-L-ramnozylo)-kemferol |
| Glu | OH | H | 3-O-(2"-O-(6"´-O-(p-hydroksy-trans-cynamoilo)β-D-glukozylo)-α-L-ramnozylo)-7-O-(β-D-glukozylo)-kwercetyna |
Ryc. 2. Acylowane diglikozydy flawonolowe liści miłorzębu dwuklapowego.
EGb zawiera również klasę flawonoidów, zwanych proantocyjanidynami lub skondensowanymi garbnikami (polimery o masie cząsteczkowej od 800 do 6000), o właściwościach przeciwzapalnych, hamujących powstawanie wolnych rodników nadtlenkowych oraz działających ochronnie na naczynia krwionośne. Związki te występują w standaryzowanych ekstraktach w ilości ok. 7% (10) (ryc. 3).
| R | |
| H | Procyjanidyna |
| OH | Prodelfinidyna |
Ryc. 3. Proantocyjanidyny (procyjanidyna, prodelfinidyna) (10).
Drugą grupę farmakologicznie czynnych związków surowca stanowią terpenoidy (ok. 6%), wśród których na szczególną uwagę zasługują specyficzne laktony diterpenowe (ginkgolidy)oraz seskwiterpen trilaktonowy – bilobalid, występujące (wg aktualnych danych) tylko w miłorzębie (10, 11). Związki diterpenowe miłorzębu wykazują swoistą budowę chemiczną, nieznaną dotąd w świecie roślinnym. Podstawowy układ stanowi sześć pięcioczłonowych pierścieni (3 pierścienie butanolidowe – laktonowe, 2 cyklopentanowe i 1 tetrahydrofuranowy) skondensowanych do tzw. struktur klatkowych. Charakterystyczną cechą jest również obecność w cząsteczce tych związków trzeciorzędowej grupy tert-butylowej, rzadko występującej w związkach naturalnych. Poszczególne ginkgolidy różnią się podstawnikami (ryc. 4).
| Ginkgolid | R1 | R2 | R3 |
| A | OH | H | H |
| B | OH | OH | H |
| C | OH | OH | OH |
| D | OH | H | OH |
| E | H | OH | OH |
Ryc. 4. Terpenoidy miłorzębu dwuklapowego.
Bilobalid jest produktem oksydatywnej degradacji biologicznej ginkgolidu, prowadzącej do powstania struktury seskwiterpenowej. W budowie chemicznej bilobalidu wyróżnia się 4 pierścienie (3 butanolidowe i 1 cyklopentanowy z grupą t-butylową) (ryc. 5). Izolację tego związku oraz określenie jego struktury przeprowadzono po raz pierwszy w 1969 roku. Poza wymienionymi, w surowcu występują triterpeny: sitosterol i jego glukozyd, kampesterol i 22-dihydrobrassikasterol.
Ryc. 5. Bilobalid.
Wśród obecnych w surowcu kwasów organicznych opisano występowanie w zmiennych ilościach (w zależności od pory zbioru) kwasu 6-hydroksykynurenowego (ryc. 6), kwasów ginkgolowych (ryc. 7) i innych (protokatechowego, 4-hydroksybenzoesowego, wanilinowego, kawowego, p-kumarowego, ferulowego i chlorogenowego) (10, 12-15).
Ryc. 6. Kwas 6-hydroksykynurenowy.
| R=C13H27 | C13:0 |
| R=C15H31 | C15:0 |
| R=C15H29 | C15:1 |
| R=C17H33 | C17:1 |
| R=C17H31 | C17:2 |
Ryc. 7. Kwasy ginkgolowe.
Kwasy ginkgolowe mogą wywoływać reakcje alergiczne. Handlowe preparaty EGb są pozbawione zarówno kwasów ginkgolowych, jak i składników balastowych.
W nasionach miłorzębu występuje 4-O-metylopirydoksyna, toksyczna substancja, odpowiedzialna za zatrucia świeżymi owocami (ryc. 8). Obecności tej substancji nie stwierdzono w liściach (10, 12).
Ryc. 8. 4-O-metylopirydoksyna.
Zainteresowanie medycyny zachodniej wykorzystaniem liści Ginkgo biloba w lecznictwie datuje się od lat 50-tych minionego stulecia. Z wysuszonego surowca przygotowuje się obecnie standaryzowane wyciągi wodne lub etanolowe, wzbogacone, w wyniku usuwania substancji niepożądanych, w składniki biologicznie aktywne – flawonoidy i laktony terpenowe. Produktem finalnym jest wyciąg suchy, którego 1 cz. odpowiada 50 cz. surowca. Wyciąg ten (EGb 761) jest standaryzowanym ekstraktem z liści Ginkgo biloba, zawierającym 24% gingkoflawonoglikozydów (oznaczonych po hydrolizie metodą HPLC w przeliczeniu na glikozydoestry kumarynowe flawonoli) oraz 6% ginkgoterpenoidów, w tym 3,1% ginkgolidów i 2,5% bilobalidu (16). Analogiczny skład zawiera opracowany przez firmę Dr Willmar Schwabe standaryzowany ekstrakt GBE (4, 17). Oba produkty zawierają mniej niż 5 ppm kwasów ginkgolowych. Ostatnio w badaniach stosuje się najczęściej ekstrakt EGb 761 (4).
Badania farmakologiczne, farmakokinetyczne oraz kliniczne EGb są zebrane i opisane w licznych opracowaniach zbiorczych, wśród których wyczerpujące monografie gatunku Ginkgo biloba zasługują na uwagę, np. Beck (10), Beck i Bombardelli (11) (238 pozycji piśmiennictwa), Spiess i Juretzek (6) (205 pozycji piśmiennictwa), McLennan i wsp. (18) (200 pozycji piśmiennictwa) i inni (19-22).
Przy opracowywaniu niniejszej publikacji większość wykorzystanego piśmiennictwa stanowią doniesienia ostatnich 6 lat, dotyczące poszerzonych, uzupełniających badań klinicznych, bądź nowych danych z zakresu chemizmu i działania farmakologicznego.
Właściwości farmakologiczne ekstraktu z liści miłorzębu dwuklapowego (EGb)
Badania farmakologiczne EGb koncentrują się głównie na określaniu wpływu całego wyciągu, a także wydzielonych frakcji lub pojedynczych związków, na układ nerwowy i sercowo-naczyniowy. Wyróżnia się szczególnie korzystne działanie na naczynia krwionośne, zarówno tętnicze, jak i żylne, obejmujące m.in. wzmocnienie ścian naczyń, hamowanie przepuszczalności włośniczek, pobudzenie syntezy dopaminy i adrenaliny, wydłużenie w komórkach śródbłonkowych okresu półtrwania czynników rozszerzających naczynia PAF (platelet aggregation factor, przez co w sposób fizjologiczny następuje rozszerzenie zwężonych naczyń krwionośnych) oraz regulację całego układu naczyniowego.
Wśród omawianych właściwości farmakologicznych EGb na szczególną uwagę zasługuje działanie ochronne tego ekstraktu na tkankę mózgową przed następstwami niedotlenienia (hipoksji) i niedokrwienia (ischemii) (23-25).
Wielokierunkowa aktywność EGb jest wypadkową synergicznego działania wszystkich składników ekstraktu (flawonoidów łącznie z proantocyjanidynami, terpenoidów – ginkgolidy, bilobalid; kwasów organicznych i in.) (3). Wymienione grupy, bądź poszczególne związki chemiczne obecne w EGb 761 (chociaż czynne w modelach farmakologicznych), nie wykazują właściwości całego ekstraktu. Pojawiają się opinie, że u podstawy obserwowanego w badaniach klinicznych działania tego ekstraktu na zaburzenia fizjologiczne mózgu, leży zależność ilościowa i jakościowa poszczególnych składników EGb 761, jak również zachodzące między nimi powiązania synergistyczne (4).
Ginkgolidy zmniejszają aktywację i agregację płytek krwi i polepszają krążenie krwi. Są antagonistami PAF, czynnika odgrywającego istotną rolę w agregacji płytek krwi i inicjującego powstawanie wolnych rodników, które dążąc do uzyskania równowagi energetycznej destabilizują lipidy błonowe oraz niszczą struktury białkowe i węglowodanowe komórek, powodując uszkodzenia narządów wewnętrznych i generowanie wielu schorzeń (miażdżyca, nadciśnienie, zawał i in.). Szczególnie aktywnym w odniesieniu do czynnika PAF okazał się ginkgolid B, który pełni rolę zmiatacza i inhibitora wolnych rodników.
Seskwiterpen trilaktonowy bilobalid – główny pojedynczy składnik chemiczny EGb 761 – w badaniach na zwierzętach doświadczalnych zmniejsza cytotoksyczny obrzęk mózgu indukowany działaniem trietyliny, redukuje objętość niedokrwiennej martwicy korowej w różnych modelach udaru oraz zmniejsza uszkodzenia mózgu spowodowane niedokrwieniem (26). Usprawnienie przepływu krwi powoduje zwiększenie ukrwienia OUN oraz lepsze wykorzystanie w tkankach tlenu i glukozy, mających zasadniczy wpływ na prawidłowy metabolizm komórkowy. Bilobalid przeciwdziała również niedotlenieniu narządów i tkanek ( hypoxia) a także aktywowaniu fosfolipazy A2 i rozkładowi fosfolipidów w hippokampie szczurów (26, 27).
Działanie antyoksydacyjne ekstraktu EGb 761 przypisuje się przede wszystkim frakcji flawonoidowej liści Ginkgo biloba (2, 28). Badaniom tych właściwości miłorzębu poświęcono wiele uwagi (29-32). Przeciwutleniające właściwości flawonoidów Ginkgo biloba mogą być spowodowane bezpośrednim wygaszaniem wolnych rodników (57), chelatowaniem prooksydacyjnych jonów metali ciężkich, działaniem dysmutazy nadtlenkowej oraz wzrostem poziomu metabolitów antyoksydacyjnych, np. glutationu (33). Działanie przeciwutleniające EGb może także wynikać pośrednio z podwyższenia aktywności układu enzymatycznego cytochromu P-450, który zmniejsza tworzenie wolnych rodników tlenowych oraz hamuje uwalnianie anionów nadtlenkowych. Powyższe właściwości cytochromu P-450 są stymulowane przez flawonoidy oraz inne składniki EGb (34, 35).
Ze względu na wielokierunkową aktywność farmakologiczną ekstraktów z liści Ginkgo biloba, spowodowaną występowaniem w surowcu różnych chemicznie grup związków czynnych, ekstrakt EGb 761 można uznać za lek złożony o działaniu antyoksydacyjnym (zmiatacz wolnych rodników), przeciwzapalnym, usprawniającym perfuzję tkanek i narządów, głównie mózgowia i serca, korzystnie wpływającym na przebudowę synaptyczną i normalizującym zależne od wieku niedobory neuroprzekaźników w OUN (3). Konsekwencją działania ekstraktu EGb 761 w tym aspekcie jest podwyższenie obwodowego i mózgowego przepływu krwi, osłona błon komórkowych przed niszczącym działaniem wolnych rodników oraz zablokowanie aktywności czynnika PAF, powodującego rozwój licznych schorzeń układów: sercowo-naczyniowego, nerkowego, oddechowego i nerwowego.
Badania podstawowe ( in vitro i in vivo)
Pod wpływem EGb odnotowuje się m.in. hamowanie przepuszczalności naczyń kapilarnych, pobudzenie syntezy katecholoamin mózgowych (wzrost stężenia dopaminy, noradrenaliny i serotoniny), w komórkach śródbłonkowych zwiększa się uwalnianie czynnika rozszerzającego naczynia (EDRF – endothelium derived relaxing factor), co skutkuje polepszeniem krążenia w tętnicach, żyłach i naczyniach kapilarnych. W warstwie mięśni gładkich naczyń obserwuje się ponadto zahamowanie pozaneuronowego rozpadu katecholamin oraz hamowanie ich zwrotnego wychwytywania w neuronach i zahamowanie aktywności fosfodiesterazy (PDE), co objawia się wzrostem cAMP i rozszerzeniem tętniczek (34). Wykazano również, że określone ginkgolidy (głównie ginkgolid B) działają swoiście antagonistycznie wobec czynnika PAF (wykazując działanie przeciwzakrzepowe) a także w alergii i wstrząsie. Pod wpływem EGb zwiększa się integralność bariery krew/mózg.
Zaburzenia czynnościowe mózgu (postępujący spadek sprawności intelektualnej i świadomości) charakteryzują się określonymi objawami. Należą do nich: zawroty i bóle głowy, szum w uszach, osłabienie pamięci, zmienność nastrojów i lęki. Poza hamowaniem powstawania wolnych rodników i obniżaniem peroksydacji lipidów błonowych, mechanizm działania farmakologicznego wyciągu EGb w tych stanach obejmuje wpływ na pompę sodowo-potasową. Nasilenie wymiany wewnątrzkomórkowego sodu na zewnątrzkomórkowy potas ma znaczenie m.in. w obrzęku mózgu, który jest następstwem niedotlenienia szarych komórek, pogarszającym w znaczącym stopniu rokowanie. W pierwszej fazie (cytotoksyczna), przebiegającej wewnątrzkomórkowo, obserwuje się silne zaburzenia elektrolitów; występuje wewnątrzkomórkowa utrata potasu, akumulacja wody, jonów chlorkowych, sodowych oraz wapniowych. Druga faza obrzęku (naczyniowa) jest pośrednio związana z aktywnością wolnych rodników (agresorów membranowych). Korzystne działanie wyciągu EGb zaobserwowano w obu fazach.
Smith i Luo (1) sugerują, że neuroprotektywne działanie EGb może być spowodowane hamowaniem agregacji Aβ, proteolitycznego fragmentu reszty 40-42-aminokwasu, pochodzącego z amyloidowego prekursora białkowego. Luo i wsp. (36) stwierdzili, że EGb 761 hamuje tworzenie agregatów β-amyloidu i znacznie obniża aktywność enzymu kaspazy-3, towarzyszącego apoptozie komórek. Powyższe działania odgrywają istotną rolę w etiopatogenezie choroby Alzheimera.
Stwierdzono, że zmniejszanie się liczby mózgowych receptorów 5-HT1A w membranach neuronów kory mózgowej szczurów, postępujące w miarę starzenia się organizmu, może stać się procesem odwracalnym po podaniu zwierzętom ekstraktu EGb. Liczba receptorów u starych szczurów, którym podano EGb, jest bliska liczbie receptorów występującej u młodych zwierząt. Wyciąg EGb przeciwdziała ponadto niedoborowi 5-hydroksytryptaminy, który obserwuje się u starych zwierząt (3, 18).
Jones i wsp. (37) badali mechanizm działania bilobalidu na stymulowane potasem i weratrydyną uwalnianie glutaminianów i asparaginianów z kory mózgowej myszy. Stwierdzili, że bilobalid w stężeniu 10 μM nieznacznie hamuje, a w stężeniu 100 μM wyraźnie blokuje stymulowane weratrydyną uwalnianie obu aminokwasów. W odniesieniu do innych aminokwasów bilobalid (we wszystkich badanych stężeniach) nie wykazuje takiego działania.
Woo i wsp. (38) wykazali, że homocysteina w stanach patologicznych indukuje stres oksydacyjny i znacznie podwyższa aktywację nuklearnego czynnika κ-B (nuclear factor κ-B) prowadząc do podwyższenia wytwarzania NO w makrofagach. W procesach fizjologicznych i patologicznych NO odgrywa znaną rolę, jako czynnik rozszerzający naczynia krwionośne ( vasodilator), jednak w reakcji z anionem nadtlenkowym staje się silnym oksydantem, który może spowodować uszkodzenie ścian naczyń, a w konsekwencji obumarcie komórek (apoptozę) i nekrozę tkanek. EGb i ginkgolidy antagonizują wywołany przez homocysteinę stres oksydacyjny oraz aktywację czynnika NF-κB.
W eksperymentach in vitro zaobserwowano, że ekstrakt EGb powoduje w mózgu szczura odwracalne hamowanie monoaminooksydazy (MAO A i B), która odgrywa znaczącą rolę w regulowaniu poziomu serotoniny. Fakt ten sugeruje możliwą rolę ekstraktu z Ginkgo jako środka przeciwdepresyjnego (39, 40). Fowler i wsp. (41) stosując tomografię emisji pozytronowej (PET) wykazali jednak, że u badanych pacjentów po miesięcznej kuracji ekstraktem EGb 761 (120 mg/dz.), nie stwierdza się istotnych zmian w rozmieszczeniu MAO A i B we wszystkich obszarach mózgu. Uzyskany wynik świadczy, że w podwyższeniu aktywności OUN pod wpływem G. biloba należy brać pod uwagę inny mechanizm niż hamowanie mózgowej MAO.
Wyczerpujący opis badań podstawowych (eksperymentów in vitro, in vivo i ex vivo) przedstawili DeFeudis i Drieu (3).
Badania kliniczne
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Smith J.V., Luo Y.: Studies on molecular mechanisms of Ginkgo biloba extract. Appl. Microbiol. Biotech. 2004, 64, 465. 2. Zimmermann M., Colciaghi F. i wsp.: Ginkgo biloba extract: from molecular mechanisms to the treatment of Alzheimer´s disease. Cell. Mol. Biol. 2002, 48, 613. 3. DeFeudis F.V., Drieu K.: Ginkgo biloba extract (Egb 761) and CNS functions: basic studies and clinical applications. Curr. Drug. Targets 2000, 1, 25. 4. Ponto L.L.B., Schultz S.K.: Ginkgo biloba extract: Review of CNS effects. Ann. Clin. Psych. 2003, 15, 109. 5. Kleijnen J., Knipschild P.: Ginkgo biloba; The Lancet –Drug Profiles 1992, 340, 1136. 6. Spiess E., Juretzek W.: Ginkgo Hagers Handbuch der pharm. Praxis 2003 B. 7. Ai-Hua-Xu, Hua- Sheng Chen i wsp.: World J. Gastroenterol. 2003, 9, 2424. 8. Vatanabe C.M., Wolffram S. i wsp.: The in vivo neuromodulatory effects of the herbal medicine Ginkgo biloba. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2001, 98, 6577. 9. Sticher O., Meier B., Hasler A.: Ginkgo biloba in TA van Beck (ed.) Medicinal and aromatic plants – Industrial Profiles. Harwood, Amsterdam 2000, 12, 179. 10. Beck T.A.: Chemical analysis of Ginkgo biloba leaves and extracts (review). J. Chromatogr. A 2002, 967, 21. 11. Beck T.A., Bombardelli E. i wsp.: Ginkgo biloba L. Fitoter. 1998, 69, 195. 12. Hasler A.: Ginkgo biloba w TA van Beck (Ed.) Medicinal and Aromatic Plants – Industrial Profiles Harwood, Amsterdam 2000, 12, 109. 13. Ellnein-Wojtaszek M.: Phenolic acids from Ginkgo biloba L. Part I. Qualitative analysis of free and liberated by hydrolysis phenolic acids. Acta Pol. Pharm. Drug Res. 1997, 54, 225. 14. Ellnein-Wojtaszek M.: Phenolic acids from Ginkgo biloba L. Part II. Quantitative analysis of free and liberated by hydrolysis phenolic acids. Acta Pol. Pharm. Drug Res. 1997, 54, 229. 15. Ellnein-Wojtaszek M., Mirska I.: Phenolic acids from Ginkgo biloba L. Part III. Antimicrobial activity of phenolic acids. Acta Pol. Pharm. Drug Res. 1998, 55, 81. 16. European Pharmacopeia Comission. Pharmeuropa 1999, 11, 333, 337. 17. Blumenthal M., Busse W.R., Goldberg A. i wsp.: The complete German Comission E Monographs: Therapeutic Guide to Herbal Medicines. Austin: Am. Botanical Council 1998, 136. 18. MacLennan K.M., Darlington C.L., Smith P.F.: The CNS effect of Ginkgo biloba extracts and ginkgolide B. Progr. Neurobiol. 2002, 67, 235. 19. Diamond B.J., Shiflett S.C. i wsp.: Ginkgo biloba extract: mechanisms and clinical indications. Arch. Phys. Med. Rehabil. 2000, 81, 668. 20. DeFeudis F.V.: A brief history of Egb 761 and its therapeutic uses. Pharmacopsychiatry 2003, 36, 2. 21. Ernst E., Pittler M.H.: Ginkgo biloba for dementia: a systematic review of double-blind, placebo-controlled trials. Clin. Drug Invest. 1999, 17, 301. 22. Gertz H.J., Kiefer M.: Review about Ginkgo biloba special extract Egb 761 ( Ginkgo). Curr. Pharmacol. Des. 2004, 10, 261. 23. Winther K., Randlov C. i wsp.: Effects of Ginkgo biloba extract on cognitive function and blood pressure in elderly subjects. Curr. Ther. Res. 1998, 59, 881. 24. Dongen M., van Rossum E. i wsp: The efficacy of Ginkgo for elderly people with dementia and age-associated memory impairment: new results of a randomized clinical trial. J. Am. Geriatr. Soc. 2000, 48, 1183. 25. Liebgott T., Miollan M. i wsp.: Complementary cardioprotective effects of flavonoid metabolites and terpenoid constituents of Ginkgo biloba extract (EGb 761) during ischemia and reperfusion. Basic Res. Cardiol. 2000, 95, 368. 26. DeFeudis F.V.: Bilobalide and neuroprotection. Pharmacol. Res. 2002, 46, 565. 27. Weichel O., Hilgert M. i wsp.: Bilobalide, a constituent of Ginkgo biloba, inhibits NMDA-induced phospholipase A2 activation and phospholipid breakdown in rat hippocampus. Naunyn-Schmiedeberg´s Arch. Pharmacol. 1999, 360, 609. 28. Bastianetto S., Quirion R.: Egb 761 is a neuroprotective agent against β-amyloid toxicity. Cell. Mol. Biol. 2002, 48, 693. 29. Ellnein-Wojtaszek M., Kruczyński Z., Kasprzak J.: Analysis of the content of flavonoids, phenolic acids as well as free radicals from Ginkgo biloba L. leaves during the vegetative cycle. Acta. Pol. Pharm. Drug Res. 2001, 58, 205. 30. Ellnein-Wojtaszek M.: Miłorząb dwuklapowy a wolne rodniki. Farmacja Polska 2002, 58, 63. 31. Ellnein-Wojtaszek M., Kruczyński Z., Kasprzak J.: Variations in the free radical scavenging activity of Ginkgo biloba L. leaves in the period of complete development of green leaves to fall of yellow ones. Food Chem. 2002, 79, 79. 32. Ellnein-Wojtaszek M., Kruczyński Z., Kasprzak J.: Investigation of the free radical scavenging activity of Ginkgo biloba L. leaves. Fitoter. 2003, 74, 1. 33. Gohil K: Genomic responses to herbal extracts: lessons from in vitro and in vivo studies with an extract of Ginkgo biloba. Biochem. Pharmacol. 2002, 64, 913. 34. Logani S., Chen Meng Cheng, Tran T. i wsp.: Actions of Ginkgo biloba related to potential utility for the treatment of conditions involving cerebral hypoxia. Life Sci. 2000, 67, 1389. 35. Gaudineau C., Beckerman R. i wsp.: Inhibition of human P 450 enzymes by multiple constituents of the Ginkgo biloba extract. Biochem. Biophys. Res. Comm. 2004, 318, 1072. 36. Luo Y., Smith J.V. i wsp.: Inhibition of amyloid beta-aggregation and caspase-3 activation by the Ginkgo biloba extract Egb 761. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2002, 99, 12197. 37. Jones F.A., Chatterjee S.S., Davies J.A.: Effects of bilobalide on amino acid release and electrophysiology of cortical slices. Amino Acids 2002, 22, 369. 38. Woo Connie W.H., Cheung F., Chan Vincent W.H. i wsp.: Homocysteine stimulates inducible nitric oxyde synthase expression in macrophages: Antagonizing effect of ginkgolides and bilobalide. Mol. Cell. Biochem. 2003, 243, 37. 39. Porsolt R.D., Roux S., Drieu K.: Evaluation of a Ginkgo biloba extract (EGb 761) in functional tests for monoamine oxidase inhibition. Arzneim.-Forsch. Drug Res. 2000, 50, 232. 40. Christen Y.: From clinical observations to molecular biology: Ginkgo biloba extract EGb 761 a success for reverse pharmacology. Curr. Top Neutraceut. Res. 2003, 1, 59. 41. Fowler J.S., Wang G.J. i wsp.: Evidence, that Ginkgo biloba extract does not inhibit MAO A and MAO B in living human brain. Life Sci. 2000, 66, 141. 42. Dongen van M., van Rossum E. i wsp: Ginkgo for elderly people with dementia and age-associated memory impairment: a randomized clinical trial. J. Clin. Epidemiol. 2003, 56, 367. 43. DeKosky S.T., Fitzpatrick A., Ives D.G. i wsp.: The Ginkgo evaluation of memory study: Design and baseline data of a randomized trial of Ginkgo biloba extract in prevention of dementia. Contemporary Clin. Trials 2006, 27, 238. 44. Tang Y., Lou F., Wang Y., Zhuang L.S.: Coumaroyl flavonol glycosides from the leaves of Ginkgo biloba. Phytochem. 2002, 58, 1251. 45. Persson J., Bringlöv E., Nilsson L.G., Nyberg L.: The memory-enhancing effects of Ginseng and Ginkgo biloba in healthy volunteers. Psychopharm. 2004, 172, 430. 46. Cieza A., Maier P., Pöppel E.: Effects on Ginkgo biloba on mental functioning in healthy volunteers. Arch. Med. Res. 2003, 34, 373. 47. Christen Y.: Oxidative stress and Alzheimer´s disease. Am. J. Clin. Nutr. 2000, 71, 621S. 48. Oken B.S., Storzbach D.M., Kaye J.A.: The efficacy of Ginkgo biloba on cognitive function in Alzheimer disease. Arch. Neurol. 1998, 55, 1409. 49. McKenna D.J., Jones K., Hughes K.: Efficacy, safety and use of Ginkgo biloba in clinical and preclinical applications. Altern. Ther. Health Med. 2001, 7, 70. 50. Le Bars P.L.: Efficacy and safety of a Ginkgo biloba extract. Pub. Health Nutr. 2003, 3, 495. 51. Chavez M.L., Chavez P.I.: Ginkgo (Part 2): Clinical efficacy, dosage and adverse effects. Hosp. Pharm. 1998, 33, 1076. 52. Kennedy D.O., Scholey A.B., Wesnes K.A.: The dose-dependent cognitive effects of acute administration of Ginkgo biloba to healthy young volunteers. Psychopharmacol. 2000, 151, 416. 53. Stephen G.: Future scenarios for the prevention and delay of Alzheimer disease onset in high-risk groups. Am. J. Prev. Med. 1999, 16, 105. 54. Mahady G.B.: Ginkgo biloba for the prevention and treatment of cardiovascular disease: a review of the literature. J. Cardiovasc. Nurs 2002 16, 21. 55. Rioufol G., Pietri S. i wsp.: Ginkgo biloba extract Egb 761 attenuates myocardial stunning in the pig heart. Basic Res. Cardiol. 2003, 98, 59. 56. Yamamoto S., Nakano B., Ishikawa C. i wsp.: Enhanced inhibitory effects of extracts from Ginkgo biloba L. leaves encapsulated in hybrid liposomes on the growth of tumor cells in vitro. Biochem. Engin. J. 2002, 12, 125. 57. Smith J., Luo Y.: Elevation of oxidative free radicals in Alzheimer´s disease models can be attenuated by Ginkgo biloba extract EGb 761. J. Alzheimer´s Dis. 2003, 5, 287.
