W ramach odbywającego się w Poznaniu w dniach 12-14 września 2004 r. XV Międzynarodowego Kongresu Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego zorganizowano 14 września I Międzynarodowy Workshop pt. „Interakcje pomiędzy roślinnymi i syntetycznymi lekami. Korzyści i zagrożenia. „Miejscem obrad Konferencji był Hotel Orbis Polonez, a jej głównym organizatorem Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu, jako koordynator międzynarodowej sieci naukowej, zajmującej się interakcjami pomiędzy lekami roślinnymi i syntetycznymi. Wśród organizatorów znalazł się również Polski Komitet Zielarski oraz Sekcja Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.

W programie Konferencji znalazło się 7 wykładów półgodzinnych, zaprezentowanych przez specjalistów z dziedziny farmakologii, farmakognozji, botaniki, medycyny i dietetyki.

Zaproszonych gości powitał i wprowadził w problematykę interakcji doc. dr hab. P. Mrozikiewicz, dyrektor Instytutu Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu. Zwrócił on szczególnie uwagę na tendencję do szerokiego stosowania obecnie, zarówno w Polsce, jak i w Europie, leków roślinnych obok leków syntetycznych zapisywanych na receptę. Jednoczesne ich przyjmowanie bez dokładnej oceny wzajemnego wpływu może prowadzić do interakcji. Dyrektor Instytutu przypomniał również, że sieć naukowa dotycząca interakcji została zainaugurowana w naszym Instytucie w ramach obchodzonej w marcu 2004 r. piątej już z kolei Konferencji Naukowej Interherba. Sekretarzem Sieci została dr A. Krajewska-Patan, pracownik naukowy Instytutu Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu. Fakt częstego przechodzenia roślinnych preparatów leczniczych do grupy preparatów dietetycznych wymaga częstszego niż dotychczas badania tych preparatów w aspekcie interakcji i badań klinicznych. Po zakończeniu części powitalnej doc. dr hab. P. Mrozikiewicz serdecznie podziękował sponsorom za wsparcie finansowe konferencji, a zwłaszcza Zakładom Zielarskim „Herbapol” S.A. w Poznaniu oraz Krakowie, Firmie Lek – nowej Spółce Grupy Sandos, Przedsiębiorstwu Labofarm za Starogardu Gdańskiego, Przedsiębiorstwu Phytopharm w Klęce oraz Korporacji Sigma Sp. z o.o.

Jako pierwszy wystąpił prof. Jacek Spławiński z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, przedstawiając wykład pt. „Interakcja pomiędzy lekami: rola w leczeniu”. Zwrócił on uwagę przede wszystkim na trudności związane z oceną bezpieczeństwa leku w trakcie badań klinicznych tzw. III fazy. Pełną odpowiedź odnośnie bezpieczeństwa otrzymuje się zazwyczaj dopiero wówczas, gdy lek znajduje się na rynku. W dużej populacji pacjentów przyjmujących leki mogą się ujawnić działania uboczne, czy niepożądane. Jedną z przyczyn może być odmienny sposób metabolizowania leków u różnych osób, wynikający między innymi z różnej zawartości enzymów. W dalszej części swego wystąpienia autor omówił i przedstawił graficznie za pomocą izoboli występowanie interakcji pomiędzy dwoma lub trzema lekami, bądź efektu addytywnego pomiędzy nimi. W pierwszej kolejności należy ocenić jakie dawki pojedynczych leków A i B wywołują określony efekt i jakie dawki wywołują ten sam efekt dla leku połączonego AB. Dla przykładu ten sam efekt hamowania agregacji płytek krwi uzyskać można stosując małe dawki aspiryny (75 mg) i ticlopidyny (100 mg). Natomiast duże dawki obu leków dają efekt przeciwny.

Wykład pt. „Herbal classification, interaction between herbal and conventional medicines” wygłosił dr Mohamed Farah z Centrum Monitorowania Interakcji Pomiędzy Lekami w Uppsala w Szwecji. Warto dodać, że do bazy danych powyższego Centrum mają dostęp 72 kraje. W celu uniknięcia błędów wynikających z nazewnictwa zaproponowano by wszystkie kraje członkowskie przekazały celem umieszczenia w bazie danych akceptowanych nazw botanicznych stosowanych u siebie roślin wraz z ich synonimami, używaną część rośliny, nazwy składników oraz produktu leczniczego znajdującego się na rynku. Mając dane o interakcji wywołanej za przyczyną określonej rośliny, jesteśmy w stanie ocenić, który ze składników jest za nią odpowiedzialny. Autor podkreślił, że bardzo istotne jest rozpoznanie właściwej rośliny. Przykładem licznych pomyłek może być żeń-szeń – Ginseng. I tak Asian Ginseng jest synonimem rośliny o nazwie Panax ginseng,Wild Ginseng – Aralia naudicaulis L., a Siberian Ginseng synonimem Eleuterococcus senticosus. Częste pomyłki dotyczą także roślin o nazwie Senna, których jest ponad 200. Akceptowana nazwa botaniczna rośliny jako źródła surowca Folium Sennae to Senna Aleksandrina Mill. W każdym przypadku całkowita nazwa rośliny musi zawierać trzy człony. Jeśli chodzi o częstość występowania interakcji najwięcej zgłoszeń zanotowano dla Ginkgo biloba (1738 doniesień, 8 interakcji), Kava-kava, Hypericum perforatum L. (934 doniesienia, 72 interakcje) znane są również interakcje Allium sativum i Ginkgo biloba z warfaryną, polegające na wydłużeniu czasu krwawienia.

Kolejny prelegent dr Wojciech Dymowski z Biura Rejestracji Środków Farmaceutycznych, Wyrobów Medycznych i Preparatów Biobójczych w Warszawie przedstawił wykład pt. „Informacje o interakcjach roślinnych produktów leczniczych z innymi produktami leczniczymi w Europie”. Regulacje odnośnie rejestracji leku, jak również wytyczne do przeprowadzenia badań (Safety Working Party) zawarte są w stosownym dokumencie prawa farmaceutycznego ujętym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia. W dalszej kolejności swego wystąpienia autor omówił dwie grupy interakcji. Pierwsza z nich dotyczy występowania interakcji pomiędzy surowcami i preparatami wytwarzającymi śluz i łagodnie przeczyszczającymi, a środkami hamującymi ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego, jak na przykład Loperamid. Pierwsze z nich wpływają na polepszenie czynności przewodu pokarmowego, drugie natomiast działają przeciwstawnie. Kolejna grupa to interakcje farmakokinetyczne, polegające na obniżeniu we krwi stężenia głównego składnika działającego w obecności środka roślinnego. Występują one często w przypadku połączenia leków syntetycznych z czosnkiem, wyciągiem z dziurawca i żeń-szeniem. Przykładem może być obniżenie we krwi stężenia leku przeciwwirusowego, stosowanego w zakażeniu wirusem HIV o 51% w przeciągu 8 godz. po łącznym zastosowaniu z czosnkiem. Natomiast w obecności wyciągu z dziurawca obniżało się stężenie teofiliny, leków antydepresyjnych: amitryptyliny, nortryptyliny i paroksetyny. Z kolei w wyniku przyjmowania łącznie z triazolamem, czy lorazepamem preparatów z żeń-szenia, obserwowano zaostrzenie objawów lub objawy uboczne.