© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2008, s. 134-138
*Anna Kędzia1, Andrzej W. Kędzia2
Działanie preparatu Amol na grzyby drożdżopodobne wyizolowane z jamy ustnej i dróg oddechowych
Activity of amol against yeast-like fungi isolated from oral cavity and respiratory tract
1Zakład Mikrobiologii Jamy Ustnej, Katedra Mikrobiologii Akademii Medycznej w Gdańsku
Kierownik Zakładu i Katedry: prof. ndzw. dr hab. Anna Kędzia
2II Katedra Pediatrii, Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Kierownik Katedry: prof. UM dr hab. n. med. Marek Niedziela
Summary
A total of 106 strains of yeast-like fungi isolated from oral cavity or respiratory tract and 2 standards strains were tested. The susceptibility (MIC) yeast-like fungi to Amol was determined by means of plate dilution technique in Sabouraud agar. The inoculum containing 106 CFU per spot was seeded with Steers inoculator upon the surface of agar containing various drug concentrations. Incubation was performed at 37°C for 24 or 48 h (for slow growth strains) in aerobic conditions. The MIC was interpreted as the minimal Amol concentration that completely inhibited growth of yeast. The results of these investigations indicated that the most susceptible to Amol were the strains belonging to the genera of Candida, from genus of Candida mesenterica, from genus Rhodotorula rubra and Saccharomyces cerevisiae (MICs for 100% of strains were ≤ 2,5 to 5,0 mg/ml). The strains of Candida albicans were less sensitive. The growth of 40% of these strains were inhibited by Amol within the range from ≤ 2,5 to 15,0 mg/ml. But for 27% strains MIC was> 20,0 mg/ml. The strains of Candida dubliniensis were the lowest sensitive (MIC ≥ 20,0 mg/ml).
Grzyby drożdżopodobne występują w jamie ustnej u ok. 40-60% populacji ludzi i są uważane za drobnoustroje oportunistyczne. Mogą one w sprzyjających warunkach doprowadzić do rozwoju kandydozy. Wśród czynników sprzyjających zakażeniom wymienia się m.in. obniżenie odporności ustroju, nowotwory, leczenie cytostatykami, kortykosteroidami, niedożywienie, nadwagę, choroby gruczołów dokrewnych, cukrzycę, przewlekłe schorzenia dróg oddechowych, wiek (niemowlęta i osoby powyżej 70. roku życia), leczenie antybiotykami, szczególnie o szerokim spektrum działania, użytkowanie protez zębowych i złą higienę jamy ustnej (1-12). Kandydozę najczęściej wywołuje gatunek Candida albicans, rzadziej inne gatunki, tj. C. parapsilosis, C. glabrata, C. krusei, C. kefyr., C. tropicalis, C. guilliermondii i C. dubliniensis (8, 10, 12-14). Stale wzrasta liczba zakażeń grzybiczych w obrębie jamy ustnej i różnych narządów, spowodowanych przez grzyby drożdżopodobne, a niewłaściwe leczenie przeciwgrzybicze prowadzi do nieskuteczności terapii oraz do selekcji szczepów opornych na antymikotyki (15-19). Z tego względu ciągle poszukuje się nowych środków, w tym pochodzenia roślinnego, ponieważ są one dosyć skuteczne i rzadko powodują objawy niepożądane.
Obecnie preparaty roślinne odgrywają znaczną rolę, zarówno w profilaktyce, jak i terapii wielu schorzeń. Prowadzone od lat badania wskazują, że preparaty ziołowe są bardzo przydatne w leczeniu zakażeń w obrębie jamy ustnej. Leki te zwykle zawierają wyciągi roślinne lub olejki eteryczne, których składniki działają przeciwdrobnoustrojowo (20-24). Spośród nich dużą aktywność przeciwbakteryjną wykazują olejki: eukaliptusowy, szałwiowy, tymiankowy, goździkowy, cynamonowy, z mięty pieprzowej, majerankowy, anyżowy, cytronelowy, kminkowy, z drzewa herbacianego, rumiankowy i czosnkowy (20-31). Wiele olejków eterycznych lub ich składników działa przeciwgrzybiczo (20-24, 28-37). Niektóre z wymienionych olejków eterycznych są w składzie preparatów, które znalazły zastosowanie w profilaktyce i leczeniu zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych. Przykładem takiego preparatu roślinnego jest Amol, który zawiera następujące olejki: z melisy indyjskiej (1,0 g), goździkowy (1,0 g), cynamonowy (2,4 g), cytrynowy (5,7 g), z mięty pieprzowej (2,4 g), lawendowy (2,4 g) oraz mentol (17,23 g) i alkohol etylowy do 1000,0 g.
Melisa lekarska ( Melissa officinalis L., rodzina Labiatae)jest byliną. Pochodzi z krajów śródziemnomorskich i jest uprawiana w Azji, Ameryce Północnej, Europie, a także w Polsce. Roślina charakteryzuje się przyjemnym cytrynowym zapachem. Melisa była znana i stosowana przez wieki. Została opisana przez Paracelsusa, Avicennę, Nicolasa Culpepera (w XVII w.) oraz przez Karmelitów. W Niemczech znana jest pod nazwą „melisa indyjska”. Olejek uzyskiwany jest na drodze destylacji z parą wodną ziela melisy. Głównymi składnikami olejku są: cytronelal, cytral, geraniol, linalol i inne terpeny. Ponadto olejek zawiera jeszcze związki triterpenowe (kwas ursolowy, oleanolowy) i garbniki. Działa przede wszystkim uspokajająco, a także żółciotwórczo i pobudza trawienie. Aktywność przeciwdrobnoustrojową olejku i niektórych jego składników potwierdziły badania różnych autorów (20, 23, 29, 30, 38, 39). Megalla i wsp. (30) wykazali działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze cytronelalu, geraniolu, linalolu i nerolu, a Inouye (29) cytralu i linalolu. Inni autorzy, w tym Morris i wsp. (21) opisali aktywność cytralu, cytronelalu, geraniolu i linalolu wobec szczepów Staphylococcus aureus, Escherichia coli,maczugowca i Candida albicans. Natomiast Griffin i wsp. (31) wykazali wrażliwość szczepów P. aeruginosa, E. coli, S. aureus i C. albicans na składniki olejku, tj. cytronelal i geraniol (MIC w zakresie 850-17 400 ?g/ml). Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze działanie olejku melisowego potwierdziły też badania Kędzi i wsp. (37) (MIC w zakresie 75-500 ?g/ml). Ponadto wykazano, że cytral, geraniol, linalol i mentol są aktywne, zarówno wobec grzybów drożdżopodobnych, jak i pleśniowych (40).
Olejek goździkowy ( Oleum Caryophylli) jest otrzymywany z pączków kwiatowych drzewa goździkowca wonnego Syzygium aromaticum (rodzina Myrtaceae). Zawartość olejku wynosi 16-22%. Głównymi składnikami są monoterpeny, w tym eugenol (ok. 95%), seskwiterpeny monocykliczne (α-kariofilen) i dwucykliczne (β-kariofilen), kwas oleanolowy, garbniki (12-14%) i związki śluzowe. Olejek goździkowy wykazuje działanie przeciwbiegunkowe, przeciwbólowe, pobudzające trawienie i antyseptyczne. Goździki używane są jako przyprawa już od czasów starożytnych. Badania wykazały, że olejek i niektóre jego składniki mają aktywność przeciwdrobnoustrojową (20-23, 25, 26, 28, 30, 32, 33, 36). Natomiast działanie przeciwgrzybicze olejku goździkowego opisali Kalemba i wsp. (23), Morris i wsp. (21), Yousef i wsp. (25) Chami i wsp. (32) i Maruzzella i wsp. (36).
Olejek cynamonowy ( Oleum Cinnamomi) jest otrzymywany na drodze destylacji z parą wodną kory z drzewa cynamonowca cejlońskiego ( Cinnamomum verum, syn. C. zeylanicum). Wśród składników wymienia się aldehyd cynamonowy (65-75%), eugenol (ok. 10%), kariofilen, linalol i kwas cynamonowy. W lecznictwie stosowany jest w przypadku braku łaknienia, w zaburzeniach trawienia oraz jako antyseptyk, natomiast w przemyśle spożywczym jako przyprawa. Olejek charakteryzuje się silnymi właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi (20-27, 29, 33, 36, 37). Badania wykazały też przeciwgrzybicze działanie olejku cynamonowego (20, 21, 23, 25, 29, 33, 34, 36).
Olejek cytrynowy ( Oleum Citri) otrzymywany jest przez mechaniczne wytłaczanie świeżych naowocni cytryny zwyczajnej ( Citrus limon L., rodzina Rutaceae). W składzie olejku są: (+)-limonen (ok. 90%), α- oraz β-pinen, cytral (3-7%), cytronelal, geraniol oraz kumaryny. Olejek używany jest głównie jako środek poprawiający smak i zapach. Olejek cytrynowy i niektóre jego składniki wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe (20, 21, 23-25, 27, 29, 30, 33, 36, 37).
Olejek z mięty pieprzowej ( Oleum Menthae piperitae) uzyskiwany jest przez destylację z parą wodną świeżego, rzadziej wysuszonego ziela Mentha piperita. Do ważniejszych składników tego olejku zalicza się mentol i jego izomery (ok. 50-86%), ketony, monoterpeny, mentofuran i seskwiterpeny. Olejek ma szerokie zastosowanie wewnętrzne i zewnętrzne. Najczęściej stosowany jest w zaburzeniach przewodu pokarmowego i dróg żółciowych, nieżytach górnych dróg oddechowych, jako antyseptyk w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, a także zewnętrznie w bólach mięśni i nerwobólach. Często używany jest w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Zarówno olejek miętowy, jak i mentol, wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (20, 21, 24, 25, 27, 30, 33, 36, 37).
Olejek lawendowy ( Oleum Lavandulae) otrzymywany jest na drodze destylacji z parą wodną świeżych kwiatów lub kwiatostanów rośliny Lavandula officinalis Chaix., rodzina Lamiaceae. Do głównych składników olejku należą: estry linalolu (ok. 30-60%), w tym octan linalilu. Wśród innych składników są: borneol, α-terpineol, cyneol i geraniol. Olejek lawendowy wykazuje właściwości uspokajające, żółciopędne i rozkurczowe na mięśnie gładkie dróg oddechowych. Znalazł także zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym (jako corrigens). Ze względu na działanie antyseptyczne dodawany jest do płukanek do jamy ustnej i gardła. Aktywność przeciwdrobnoustrojową olejku lawendowego wykazali Inouye (29), Morris i wsp. (21), Yousef i wsp. (25), Kędzia i wsp. (37), Maruzzella i wsp. (36), Inouye i wsp. (27) i D´Auria i wsp. (35).
Wymienione wyżej olejki wchodzące w skład Amolu wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe. Jednak w piśmiennictwie brak jest danych na temat działania
tego preparatu na grzyby drożdżopodobne.
Celem pracy było oznaczenie wrażliwości na preparat Amol grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Candida, Geotrichum, Rhodotorula i Saccharomyces wyizolowanych z jamy ustnej i dróg oddechowych.
Materiał i metody
Grzyby drożdżopodobne wykorzystane w badaniach zostały wyhodowane z materiałów pobranych od 93 pacjentów z kandydozą jamy ustnej lub dróg oddechowych. Pobrane materiały posiewano na stałe podłoże Sabourauda. Inkubację posiewów prowadzono w temp. 37°C przez 24-48 godzin lub dłużej (w przypadku szczepów wolno rosnących). Wyhodowane grzyby drożdżopodobne identyfikowano na podstawie morfologii komórek, kolonii, wzrostu na podłożu CHROMagar (BioRad), cech biochemicznych (20 C AUX, BioMerieux), zdolności do filamentacji i tworzenia chlamydosporów.
Oceniono wrażliwość na preparat Amol (Altana, Pharma) następujących grzybów drożdżopodobnych: Candida albicans (30 szczepów), C. dubliniensis (5), C. glabrata (10), C. guilliermondii (3), C. kefyr (3), C. krusei (9), C. mesenterica (3), C. parapsilosis (7), C. tropicalis (17), Geotrichum candidum (13), Rhodotorula rubra (4), Saccharomyces cerevisiae (2) oraz 2 szczepów wzorcowych: C. albicans PZH 1409 PCM i C. albicans ATCC 90028. Wrażliwość grzybów na preparat oznaczono metodą seryjnych rozcieńczeń w agarze Sabourauda. Preparat najpierw rozcieńczano w DMSO, potem w jałowej wodzie destylowanej w celu uzyskania stężeń: 20,0; 15,0; 10,0; 5,0 i 2,5 mg/ml. Inoculum zawierające 106 CFU na kroplę nanoszono na powierzchnię podłoża aparatem Steersa. Inkubację posiewów oraz podłoży kontrolnych (bez dodatku preparatu) prowadzono w temp. 37°C przez 24-48 godzin (dla szczepów wolno rosnących). Za MIC uznawano najmniejsze rozcieńczenia Amolu, które całkowicie hamowały wzrost badanych grzybów drożdżopodobnych.
Wyniki i omówienie
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kleinegger CL, Lockhart SR, Vargas K, Soll DR. Frequency, intensity, species and strains of oral Candida vary as a function of host age. J Clin Microbiol 1996; 34: 2246. 2. Hossain H, Ansari F, Schulz-Weidner N i wsp. Clonal identity of Candida albicans in the oral cavity and the gastrointestinal tract of pre-school children. Oral Microbiol Immunol 2003; 18: 301. 3. Epstein JB, Truelove EL, Izutzu KT. Oral candidiasis: pathogenesis and host defence. Rev Infect Dis 1984; 1: 96. 4. Batura-Gabryel H.: Poszukiwanie grup ryzyka zakażenia Candida i kandydozy jamy ustnej wśród chorych na przewlekłe choroby układu oddechowego. Mik lek 2000; 7: 133. 5. Belazi M, Velegrain A, Fleva A i wsp. Candidal overgrowth in diabetic patients: potential predisposing factors. Mycoses 2005; 48: 192. 6. Mc Mullan-Vogel CG, Jude HD, Ollert MW i wsp. Serotype distribution and secretory acid proteinase activity of Candida albicans isolated from the oral mucosa of patients with denture stomatitis. Oral Microbiol Immunol 1999; 14: 183. 7. Hannula J, Saarela M, Jousimies-Sommer H i wsp. Age-related acquisition of oral and nosopharyngeal yeast species and stability of colonization in young children. Oral Microbiol Immunol 1999; 14: 176. 8. Kunar BV, Padshetty NS, Bai KY i wsp. Prevalence of Candida in the oral cavity of diabetes subjects. J A P J 2005; 53: 599. 9. Radford DR, Challacombe SJ, Walter JD. Denture plaque and adherence of Candida albicans in denture- base materials in vivo and in vitro. Crit Rev Oral Biol Med 1999; 10: 99. 10. Webb BC, Thomas CJ, Willcox MD i wsp. Candida - associated denture stomatitis. Aetiology and management a review. Part 1. Factors influencing distribution of Candida species in the oral cavity. Aust Dent J 1998; 43: 45. 11. Dorko E, Jenca A, Pilipcinec E i wsp. Candida-associated denture stomatitis. Folia Microbiol (Praha) 2001; 46: 443. 12. Sugar AM, Lymann CA. Candida.W: A practical guide to medically important fungi and diseases they cause. Lippincott-Raven, Philadelphia. 1977; 34. 13. Richartson MD, Warnock DW. Fungal infection, diagnosis and management. Blackwell Scientific Publ Oxford 1993. 14. Cannon RD, Holmes AR, Mason AB i wsp. Oral Candida: clearance, colonization or candidiasis? J Dent Res 1995; 74: 1152. 15. Nawrot U, Grzybek-Hryncewicz K, Karpiewska A. Podatność grzybów z rodzaju Candida na działanie antymikotyków oznaczona metodą rozcieńczeniową. Mik Lek 2000; 7: 19. 16. Kuriyama T, Williams DW, Bagg J i wsp. In vitro susceptibility of oral Candida to seven antifungal agents. Oral Microbiol Immunol 2005; 20: 349. 17. Martin-Mazuelos E, Aller AJ, Romero MJ i wsp. Response to fluconazole and itraconazole of Candida spp. in denture stomatitis. Mycoses 1997; 40, 7-8: 283. 18. Hitchcock CA, Pue GW, Troke PF i wsp. Fluconazole resistance in Candida glabrata. Antimicrob Agents Chemother 1993; 37: 1962. 19. Rex JH, Rinaldi MG, Pfaller MA. Resistance of Candida species to Fluconazole. Antimicrob Agents Chemother 1995; 39: 1. 20. Kalemba D. Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybowe właściwości olejków eterycznych. Post Mikrobiol 1998; 38: 185. 21. Morris JA, Khettry A, Seitz EW. Antimicrobial activity of aroma chemicals and essential oils. J Am Oil Chem Soc 1979: 56: 995. 22. Cowan MW. Plant products as antimicrobial agents. Clin Microbiol Rev 1999; 12: 564. 23. Kalemba D, Kunicka A. Antibacterial and antifungal properties of essential oils. Curr Med Chem 2003; 10: 813. 24. Pauli A. Antimicrobial properties of essential oil constituents. Int J Aromather 2001; 11: 126. 25. Yousef RT, Tawil GG. Antimicrobial activity of volatile oils. Pharmazie 1980; 35: 698. 26. Saeki Y, Ito Y, Shibata M i wsp. Antimicrobial action of natural substances on oral cavity bacteria. Bull Tokyo Dent Coll 1989; 30: 129. 27. Inouye S, Takizawa T, Yamaguchi H. Antibacterial activity and their major constituents against respiratory tract pathogens by gaseous contact. J Antimicrobial Chemother 2001; 47: 565. 28. Chaieb K, Hajiaoni H, Zmantar T i wsp. The chemical composition and biological activity of clove essential oil, Eugenia caryophylata ( Syzygium aromaticum L., Myrtaceae): A short review. Phytother Res 2007; 21: 501. 29. Inouye S. Laboratory evaluation of gaseous essential oils. (part 1) Int J Aromather 2003; 13: 95. 30. Megalla SE, El-Keltawi NEM, Ross SA. A study of antimicrobial action of some essential oil constituents. Herba Pol 1980; 3:181. 31. Griffin SG, Wyllie SG, Markhan JL i wsp. The role of structure and molecular properties of terpenoids in determining their antimicrobial activity. Flav Fragr J 1999; 14: 322. 32. Chami N, Bennis S, Chami F i wsp. Study of anticandidal activity of carvacrol and eugenol in vitro and in vivo. Oral Microbiol Immunol 2005; 20: 106. 33. Harris R. Progress with superficial mycoses using essential oils. Int J Artomather 2002; 12: 83. 34. Singh HB, Srivastova M, Singh AB i wsp. Cinnamon bark oil a potent fungitoxicant against fungi causing respiratory tract mycoses. Allergy 1995; 50: 995. 35. D´Auria FD, Tecca M, Strippoli V i wsp. Antifungal activity of Lavandula angustifolia essential oil against Candida albicans yeast and mycelia form. Med Mycol 2005; 43: 391. 36. Maruzzella JC, Liguori L. The in vitro antifungal activity of essential oils. J Am Pharm Assoc 1956; 47: 250. 37. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Badania wpływu olejków eterycznych na bakterie, grzyby i dermatofity chorobotwórcze dla człowieka. Post Fitoter 2007; 2: 71. 38. Kędzia B i wsp. Skład i działanie przeciwdrobnoustrojowe olejku melisowego i jego składników. Herba Pol 1994; 40: 5. 39. Sorensen JM. Mellissa officinalis. Int J Aromather 2000; 10: 7. 40. Pattnaik S, SubramanyanVR, Bapaji M i wsp. Antibacterial and antifungal activity of aromatic constituents of essential oils. Microbios 1997; 89: 39.
