Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 1/2005, s. 7-11
Tomasz Grodzicki, Aleksander Kwater
Znaczenie badań dodatkowych we współczesnej diagnostyce chorego z nadciśnieniem tętniczym
The place of diagnostic procedures in the evaluation of patients with hypertension
z Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii CM UJ w Krakowie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki
Streszczenie
Zgodnie ze wskazaniami zawartymi w ostatnich publikacjach na temat kwalifikacji i leczenia pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, zaleca się w każdym przypadku przeprowadzenie odpowiednich badań dodatkowych. Właściwy wybór takich badań jest niezbędny do oceny ryzyka wystąpienia epizodu sercowo-naczyniowego oraz wykluczenia drugorzędowej przyczyny wysokiego ciśnienia. W niniejszym artykule przedyskutowano zalecenia i przeciwwskazania do przeprowadzenia niektórych testów laboratoryjnych oraz innych badań, takich jak echokardiogram, ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia krwi i ultrasonografia tętnic szyjnych.
Summary
According to the recently published guidelines on how to evaluate and treat patients with hypertension, in each patient a variety of different diagnostic procedures should be performed. A proper choice of additional exams is mandatory to establish the risk of cardiovascular event and to exlude the secondary reason of high blood pressure. In this review we discuss the indications and limitations of some of the laboratory tests and other procedures such as echocardiography, ambulatory blood pressure monitoring and carotid artery ultrasounds.



Ostatnie miesiące obfitowały w nowe zalecenia dotyczące postępowania z chorym z nadciśnieniem tętniczym spośród których szczególnego omówienia wymagają:
– VII Raport Joint National Committee (VII JNC) (1).
– Zalecenia Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego i Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESH-ESC) (2).
– Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (3).
– Zalecenia Brytyjskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (4).
Opublikowanie tych dokumentów było konsekwencją kilku ważnych wieloośrodkowych badań, które zostały zakończone w ciągu minionych kilku lat od czasu ukazania się poprzednich zaleceń i przyniosły odpowiedź na przynajmniej niektóre z dotychczasowych wątpliwości (5-7).
Niezależnie od różnic w klasyfikacji nadciśnienia i innej strategii postępowania prezentowanej przez autorów poszczególnych dokumentów należy zwrócić uwagę na różnice w zakresie badań zalecanych w przypadku stwierdzenia nadciśnienia tętniczego.
BADANIA DODATKOWE I OCENA RYZYKA
Autorzy wszystkich zaleceń zgodnie uważają, że badanie pacjenta oraz wykonanie badań dodatkowych po winno przynieść odpowiedź na następujące sformułowania:
– Zagrożenie wystąpieniem epizodu sercowo-naczyniowego – ocena profilu ryzyka.
– Rozpoznanie usuwalnych przyczyn nadciśnienia.
– Ocena obecności szkód narządowych.
Należy jednak podkreślić, że istnieją znaczne różnice w realizacji tych celów.
Najbardziej oszczędne są zalecenia brytyjskie, w których zalecono jako rutynowe jedynie: badanie moczu na obecność białka i krwinek, ocenę stężenia kreatyniny i elektrolitów, badanie glukozy – optymalnie na czczo, profil lipidowy – cholesterol całkowity, HDL i trójglicerydy, elektrokardiogram.
Wytyczne amerykańskie przykładają większą wagę do badania fizykalnego podkreślając konieczność wykonania badania dna oka oraz poszerzonego panelu badań laboratoryjnych. W uzupełnieniu do rekomendacji BHS, w zaleceniach JNC znajdujemy: badanie moczu, stężenia wapnia, hematokryt, ocenę stężenia cholesterolu LDL.
Ocena pacjenta według wytycznych ESC/ESH jest najpełniejsza i aby w pełni ocenić ryzyko pacjenta zgodnie z tymi rekomendacjami należy uzupełnić poprzedni podstawowy panel badań o badanie hemoglobiny, kwasu moczowego.
Wytyczne PTNT są analogiczne w zakresie badań podstawowych do wytycznych ESC/ESH (tab. 1).
Tabela 1. Badania podstawowe i dodatkowe u chorych z nadciśnieniem tętniczym.
JNCESH-ESCBHSPTNT
EKG++++
Glukoza++++
Lipidogram++++
Badanie moczu++++
Hematokryt++-+
Hemoglobina-+-+
St. sodu-+++
St. potasu++++
Kreatynina++++
Kwas moczowy-+-+
St. wapnia+---
Badanie dna oka+---
Porównanie panelu badań podstawowych wskazuje na bardzo „oszczędny” wariant przyjęty przez BHS. Dlaczego więc autorzy pozostałych dokumentów zdecydowali się na poszerzenie panelu badań.
Czy ocena wskaźników morfologii krwi może być przydatna w ocenie ryzyka, szkód narządowych lub wykryciu nadciśnienia wtórnego, czy jest niepotrzebnym badaniem jakim obciążamy chorego i nasz budżet? W algorytmach oceny ryzyka sercowo-naczyniowego ani hematokryt, ani hemoglobina nie są uwzględniane. Natomiast, w przypadku oceny szkód narządowych lub nadciśnienia wtórnego mogą być przydatne w wykryciu niewydolności nerek. Równocześnie należy pamiętać, że obowiązkowo u wszystkich chorych wykonywana jest ocena stężenia kreatyniny – znacznie lepszego wskaźnika niewydolności nerek. Anemia może być przyczyną krążenia hiperkinetycznego i choć rzadko, w tym mechanizmie prowadzić do wzrostu ciśnienia. Racjonalnym, lecz również rzadko obserwowanym wskazaniem do wykonywania tego badania może być fakt, że podwyższenie poziomu hematokrytu i hemoglobiny może świadczyć o tendencji do nadkrzepliwości i stanowić względne przeciwwskazanie do stosowania diuretyków. Wydaje się więc, że rutynowe badanie hematokrytu i hemoglobiny jest niepotrzebne, a raczej należy się kierować obrazem klinicznym i wykonywać to badanie jedynie w przypadku istnienia konkretnych wskazań.
Ocena stężenia kwasu moczowego rekomendowana w zaleceniach ESC/ESH i PTNT jest lepiej uzasadniona ze względu na często obserwowany jego wzrost w wyniku stosowania najszerzej rekomendowanych dziś leków tj. tiazydów. Należy jednak podkreślić, że wynik tego badania nie jest decydujący dla realizacji wspomnianych wcześniej trzech założeń jakie stawiamy przed badaniami podstawowymi.
Ocena stężenia wapnia jest rekomendowana jedynie w JNC 7 i nie towarzyszy temu żaden komentarz. Należy przypuszczać, że badanie to zostało włączone w ramach wstępnej oceny wydolności nerek. W tym przypadku trzeba przypomnieć, podobnie jak przy okazji hematokrytu, że u wszystkich chorych należy wykonać badanie stężenia kreatyniny. Zgodnie z zasadą unikania niepotrzebnych badań, ocena stężenia wapnia powinna być przeprowadzona dopiero w przypadku nieprawidłowego wyniku stężenia kreatyniny.
Badanie dna oka jest szczególnie dyskusyjne. Z jednej strony obecność zmian na dnie oka jest dowodem istnienia zmian narządowych. Równocześnie jego wykonanie wymaga doświadczenia, posiadania odpowiedniego sprzętu i warunków do badania. Choć w warunkach amerykańskich jest obowiązkiem lekarza pierwszego kontaktu (również z doświadczeń autora niniejszego artykułu) to jednak w Polsce jest najczęściej wykonywane przez okulistów. Czterostopniowa skala używana do oceny zmian na dnie oka jest bardzo subiektywna szczególnie jeśli jest stosowana przez osoby bez odpowiedniego przygotowania.
BADANIA DODATKOWE – REKOMENDOWANE CZY OPCJONALNE
W rekomendacjach BHS brak jest badań dodatkowych. W JNC 7 znajdujemy listę badań, które mogą być (nie są zalecane!) wykonywane np. ocena wydalania albumin (które jednak powinny być wykonywane co roku u chorych z cukrzycą lub niewydolnością nerek). Autorzy tego dokumentu stwierdzają, że nie ma powodu aby wykonywać inne badania poza sytuacjami, kiedy podejrzewane jest nadciśnienie wtórne. Nowe czynniki ryzyka, jak białko C-reaktywne, homocysteina lub tachykardia mogą być według raportu JNC 7 oceniane jedynie u chorych z chorobami układu krążenia i brakiem innych czynników ryzyka. W zaleceniach ESC/ESH badania dodatkowe to mikroalbuminuria, badanie dna oka, echokardiogram, usg tętnic szyjnych i udowych, białko C-reaktywne. Badania dodatkowe wg PTNT obejmują szerszy panel (m.in. rtg klatki piersiowej i OGTT), lecz wskazania do wykonania tych badań są opatrzone komentarzem, że należy je wykonać w sytuacjach kiedy „potencjalnie pozytywny wynik może zmienić zasady postępowania lub istnieją inne wskazania”. W naszej opinii badanie mikroalbuminurii nie powinno być dyskutowane z jednej strony ze względu na dobrze udokumentowane znaczenie prognostyczne, a równocześnie z powodu potwierdzonego w wielu badaniach bardzo korzystnego wpływu niektórych klas leków (jak ACEI lub AT1 blokery) (8). Więcej problemów stwarza racjonalne stosowanie 24-godzinnego monitorowania ciśnienia, ocena grubości intima-media i badanie echokardiograficzne serca i badanie stężenia białka C-reaktywnego.
ABPM
Mimo wielu zalet tej metody nie zaleca się stosowania 24-godzinnej rejestracji ciśnienia tętniczego w rutynowej diagnostyce nadciśnienia lub ocenie skuteczności leczenia hypotensyjnego, a aktualne zalecenia Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego wskazują na korzyści płynące z użycia ABPM w następujących sytuacjach klinicznych (2, 9):
– Podejrzenie nadciśnienia białego fartucha.
– Nadciśnienie oporne na leczenie.
– Ocena hypotensji.
– Pacjenci w wieku podeszłym.
– Podejrzewany wzrost ciśnienia w nocy.
– Ocena spadku nocnego ciśnienia.
– Wskazówka do leczenia hypotensyjnego.
– Cukrzyca typu 1.
– Nadciśnienie w ciąży.
– Dysfunkcja układu autonomicznego.
Podstawowy problem w ocenie wyników ABPM (i rekomendowaniu tej metody jako badania podstawowego) stanowi brak jednolitych norm, które pozwalałyby na wykluczenie bądź potwierdzenie nadciśnienia. Chodzi o ustalenie umownej granicy, powyżej której stosowanie leczenia hipotensyjnego znacząco redukuje ilość powikłań, w tym zgonów. Do chwili obecnej, pomimo ponad 30-letniej historii ABPM, nie udało się przyjąć jednej ogólnej zasady oceny 24-godzinnego monitorowania BP, tak jak to zostało uzgodnione dla konwencjonalnego pomiaru ciśnienia. Choć pomiar 24-godzinny został uznany za metodę przydatną do rozpoznawania nadciśnienia, to według ESH-ESC kryterium diagnostyczne to wartości 125/80mmHg dla całej doby, a według JNC-7 to 135/85 dla okresu czuwania i 120/75 dla nocy. Pozornie różnica jest niewielka, ale szereg chorych spełni tylko jedno z powyższych kryteriów i powstanie pytanie czy można rozpoznać u nich nadciśnienie. Osobnym choć również nierozwiązanym zagadnieniem jest powtarzalność ABPM lub na przykład ciągle dyskutowana metoda oceny porannego skoku ciśnienia (10).
OCENA GRUBOŚCI INTIMA-MEDIA TĘTNIC SZYJNYCH

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chobanian A. et al.: The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood pressure, The JNC7 Raport. JAMA 2003, 289 (19): 2560-2572.
2. 2003 European Society of Hypertension-Society of Cardiology guidelines for management of arterial hypertension. J Hypertens 2003, 21: 1011-1053.
3. Głuszek J., i wsp.: Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego 2003. Nadciśnienie Tętnicze 2003, 7 supl A.
4. Williams B. et al.: BHS guidelines working party, for the British Hypertenson Society: British Hypertension Society guideline for hypertension management 2004 (BHS-IV): summary. BMJ. 2004, 328 (7440): 634-40.
5. Pepine C.J. et al.: INVEST Investigators. A calcium antagonist vs a non-calcium antagonist hypertension treatment strategy for patients with coronary artery disease. The International Verapamil-Tradolapril Study (INVEST): a randomized controlled trial. JAMA. 2003, 290: 2805-2816.
6. Major outcomes in high-risk hypertensive patients randomized to angiotensin-converting enzyme inhibitor or calcium channel blocker vs diuretic: The Antihypertensive and Lipid-Lowering Treatment to Prevent Heart Attack Trial (ALLHAT). JAMA. 2002, 288:2981-97.
7. Lewis F.J. et al.: for the Collaborative Study Group: Renoprotective Effect of the Angiotensin-Receptor Antagonist Irbesartan in Patinets with Naphropathy Due to Type 2 Diabetes. N Engl J Med. 2001, 345:851-60.
8. Wyrzykowski B.: Mikroalbuminuria. Epidemiologia, patogeneza, znaczenie klinicze. Nadc Tętn 2003, 7:87-98.
9. Czarnecka D. i wsp. Całodobowy automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego w wybranych grupach chorych. Nadc Tętn 2003, 7:27-217.
10. Zimmer-Satora E. i wsp.: Poranny wzrost ciśnienia tętniczego - znaczenie kliniczne, przegląd definicji. Nadc Tętn 2004, 8:1-8.
11. O´Leary D.H. et al.: Carotid-artery intima and media thickness as a risk factor for myocardial infraction and stroke in alder adults. Cardiovascular Health Study Collaborative Research Group. N Engl J Med. 1999, 340: 14-22.
12. Cuspidi C. et al.: Role of echocardiography and carotid ultrasonography in stratifying risk in patients with essential hypertension: the Assessment of Prognostic Risk Observational Survey. J Hypertens 2002, 20:1307-1314.
13. Baldassarre D. et al.: Carotid artery intima-media thickness measured by ultrasonography in normal clinical practice correlates well with atherosclerosis risk factors. Stroke 2000, 31, 2426-2430.
14. Tang R. et al.: Baseline reproducibility of B-mode ultrasonic measurement of carotid intima-media thickness: the European Lacidipine Study on Atherosclerosis (ELSA ). J.Hypertens 2000, 18,197-201.
15. Wendelhag I. et al.: A new automated computerized analyzing system simplifies readings and reduces the variability in ultrasound measurement of intima-media thickness. Stroke 1997, 28, 2195-2200.
16. Baldassarre D. et al.: Reproducibility validation study comparing analog and digital imaging technologies for the measurement of intima-media thickness. Stroke 2001, 31,1104-1110.
17. Borhani N.O. et al.: Final Outcome Results of the Multicenter Isradipine Diuretic Atherosclerosis Study (MIDAS). A randomized Controlled Trial. Jama 1996, 276, 785-791.
18. Simon A. et al.: Different effect of nifedypine and Co-Amilozide on the progression of early carotid wall changes. Circulation 2001, 103, 2949-2954.
19. Zanchetti A. et al.: The Verapamil in Hypertension and Atherosclerosis Study (VHAS): results of long-term randomized treatment with either verapamil or chlorthalidone on carotid intima-media thickness. J Hypertens 1998, 16, 1667-1676.
20. Zanchetti A. et al.: Calcium antagonist lacidipine slows down progression of asymptomatic carotid atherosclerosis. Principal Results of the Eurepean Lacidipine Study on Atherosclerosis (ELSA), a randomized, double-blind, long-term Trial. Circulation 2002, 106, 2422-2427.
21. de Simone G. et al.: Reliability and limitations of echocardiographic measurement of left ventricular mass for risk stratification and follow-up in single patients: the RES trial. Working Group on Hart and Hypertension of the Italian society of Hypertension. Reliability of M-mode Echocardiographic Syudies. J Hypertens. 1999, 17:1955-63.
22. de Simone G., Galderisi M.: Quantitation of left ventricular mass and function: balancing evidence with dreams. Ital Heart J. 2002 Oct, 3 (10): 562-70.
23. John Danesh et al.: C-Reactive Protein and Other Circulating Markers of Inflammation in the Predicition of Coronary Heart Disease. N Engl J Med 2004, 350; 1387-1397.
24. D´Aiuto F. et al.: Periodontitis and atherogenesis: casual association or simple coincidence? J Clin Periodontol. 2004, 31:402-11.
Postępy Nauk Medycznych 1/2005
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych