Zaburzenia hormonalne w przebiegu mocznicy utrudniają kobietom zajście w ciążę i jej donoszenie. Tylko 4-7% pacjentek w wieku rozrodczym, leczonych powtarzanymi dializami z powodu schyłkowej niewydolności nerek zachodzi w ciążę, a żywe urodzenia wieńczą 40-85% tych ciąż. Jest to wynik zły, ale i tak znacznie lepszy niż w latach 80. XX wieku, kiedy żywym urodzeniem kończyło się u takich pacjentek tylko 20% ciąż. W USA w latach 2000-2005 zarejestrowano leczenie hemodializami 224 ciężarnych (0,12 ciąż/mln/rok). Ani jedna z nich nie zdarzyła się kobietom dializowanym otrzewnowo (1). Żywe urodzenie wieńczyło ²/₃ ciąż, a poród następował zwykle w 30-32 tygodniu, choć 16% ciąż utrzymano do 36 tygodnia (2). Wydaje się, że zwiększenie intensywności dializ zwiększa zarówno szanse zajścia w ciążę, jak i żywego urodzenia – do 70% w przypadku dializ>20 godz./tydz. (3) i 85% w przypadkach dializ nocnych (4).

W Polsce w latach 1990-2008 odnotowano 24 żywe urodzenia z 37 ciąż (64,9%) u kobiet wymagających leczenia dializami. Niestety, pięcioro dzieci o wadze 590-800 g zmarło w ciągu kilku pierwszych dni po porodzie (5). Tylko połowa z tych kobiet zaszła w ciążę w okresie przewlekłej dializoterapii. Dane te pochodziły z 19 na 214 ośrodków, co wskazuje, że w każdym z nich prowadzono przeciętnie 1 ciążę co 10 lat i oznacza ponad dwukrotnie mniejszą częstość niż w USA (0,05 ciąż/mln/rok). Jeśli część ośrodków nie zgłosiła przypadków ciąż zakończonych niepowodzeniem, to szanse na urodzenie żywego dziecka u pacjentek z zaawansowaną niewydolnością nerek są w Polsce minimalne. W naszej ocenie wynika to ze zbyt późnej kwalifikacji do leczenia dializami, niedostatecznej dawki dializy i niedostatków białkowo-kalorycznych w trzecim trymestrze ciąży. Przekonanie to opieramy na przedstawionych poniżej wynikach leczenia dializami w naszym ośrodku trzech ciężarnych, które urodziły zdrowe dzieci.

W latach 2008-2010 dializowano w Szpitalu Bielańskim i Centrum Dializ i Diagnostyki 3 pacjentki, które zaszły w ciążę w IV lub V stadium przewlekłej choroby nerek. Od chwili stwierdzenia ciąży wszystkie pacjentki były pod ścisłą cotygodniową, dedykowaną kontrolą położniczą. U każdej z trzech chorych, po stwierdzeniu narastania parametrów niewydolności nerek lub rozpoznaniu ciąży u kobiety dializowanej przewlekle (tab. 1), wdrożono niezwłocznie program intensywnych hemodializ codziennych, wykonując 5 lub 6 zabiegów czterogodzinnych w tygodniu. Stosowano wyłącznie jednorazowe dializatory polisulfonowe. Średni przepływ krwi przez dializator wynosił 200-250 ml/min, płynu dializacyjnego 500 ml/min (K 4,0 mmol/l, Ca 1,5 mmol/l, Na 138-140 mmol/l, glukoza 100 mg/dl). Stężenia wodorowęglanów w płynie dializacyjnym dostosowywano do aktualnego wyrównania kwasicy nieoddechowej. Jako antykoagulantu używano dalteparyny. Niedokrwistość korygowano epoetin beta (MT, KM) lub darbepoetyną alfa (AD), podawanymi dożylnie, oraz preparatami żelaza w postaci cukrzanu lub kompleksu z dekstranem niskocząsteczkowym, podawanych w cotygodniowej infuzji podczas zabiegu HD. U dwóch kobiet (KM, AD) suplementowano witaminy z grupy B, witaminę C i kwas foliowy (15 mg/d) oraz podawano preparat wielowitaminowy dla kobiet w ciąży (Feminatal). Odstąpiono od wszelkich ograniczeń dietetycznych i zalecono zwiększenie ilości spożywanych kalorii i białka, również w formie suplementacji (Nutridrink).

31-letnia kobieta (MT) z niewydolnością nerek własnych w przebiegu nefropatii refluksowej oraz niewydolnością nerki przeszczepionej w 1994 roku od dawcy zmarłego, leczona ponownie w programie przewlekłej dializoterapii od października 2007 r. Wydolna krążeniowo, z dobrą kontrolą ciśnienia tętniczego, bez cech przewodnienia mimo wielomiesięcznej anurii. Niezadowalającą kontrolę niedokrwistości (średnie stężenie hemoglobiny 9,2 g/dl, mimo stosowania erytropoetyny alfa w dawce 6 000 j/tydzień i żelaza w postaci kompleksu z dekstranem w dawce 50 mg/tydzień), wiązano z aktywnym stanem zapalnym w przebiegu przewlekłej infekcji HCV (CRP 16,7 mg/dl).

25-letnia kobieta (KM) z wieloletnią niewydolnością jedynej nerki, po nefrektomii wykonanej w 1995 r. z powodu marskości nerki prawej, została hospitalizowana w 9 tygodniu ciąży z powodu szybko narastających parametrów biochemicznych niewydolności nerek (stężenie kreatyniny), pogorszenia kontroli nadciśnienia tętniczego oraz znacznej niedokrwistości.

29-letnia kobieta (AD) z przewlekłą chorobą nerek, wtórną do uropatii odpływowej w przebiegu złożonej wady układu moczowego (podwójna nerka lewa z wodonerczem i moczowodem olbrzymim nerki lewej oraz wodonercze i moczowód olbrzymi nerki prawej dysplastycznej). W 1981 r. przebyła heminefrektomię górną lewostronną, wycięcie ureterocele wraz z kikutem moczowodu met. Cohena i przeszczepienie moczowodu prawego met. Sobera do skóry okolicy lędźwiowej. W 1983 r. przeprowadzono nefrektomię prawostronną. W 1998 r. wykonano zabieg przeszczepienia moczowodu nerki lewej. Ponadto rozpoznano pęcherz neurogenny i nawracające zakażenia układu moczowego. Wydolna krążeniowo i oddechowo, z dobrą kontrolą ciśnienia tętniczego.