Ostre zatrucie substancją egzogenną niezależnie od intencji ofiary jest stanem potencjalnego zagrożenia życia. Dla sprawnego postępowania konieczne jest wczesne rozpoznanie w oparciu o wywiad i badanie kliniczne. Wyniki badań laboratoryjnych i toksykologicznych mają znaczenie pomocnicze, zwłaszcza, że w przypadku konieczności wdrożenia procedur ratunkowych (dekontaminacja, wspomaganie eliminacji, podanie odtrutek) istotny jest czas, który minął od momentu narażenia.

Pełna ocena stopnia narażenia pacjenta na truciznę jest trudna. Wiarygodność wywiadu uzyskiwanego od ofiar zatruć zamierzonych jest niepewna. Jeśli pacjent nie może lub nie chce udzielić informacji, pytanie trzeba skierować do rodziny, przyjaciół lub osób udzielających pierwszej pomocy. Cenne jest zdobycie pustych fiolek czy pojemników po zażytym środku. Ważne dla właściwego rozpoznania i leczenia są informacje o nazwie, ilości, czasie zażycia środka i drodze jego przyjęcia, o subiektywnych i obiektywnych objawach, które pojawiły się po jego zażyciu, o ilości i rodzaju leków przyjmowanych stale przez pacjenta, o wcześniejszych przypadkach nadużywania leków, o towarzyszących zatruciu urazach, o ewentualnej ciąży.

System ochrony zdrowia, w którym pacjent z dominującymi objawami ze strony jednego narządu przewożony był przez ambulanse do izb przyjęć różnych oddziałów powodował, że wiele przypadków zatruć nie było prawidłowo zdiagnozowanych. Tworzenie oddziałów ratunkowych, w których diagnozowani są pacjenci z dolegliwościami ze strony wielu narządów, powoduje, że pacjent otrzymuje, we wczesnej fazie choroby, możliwość szerszej diagnostyki a przez to szybsze postawienie właściwego rozpoznania i wdrożenia skutecznego leczenia.

Wieloprofilowe szpitalne oddziały ratunkowe stały się więc miejscem diagnostyki i niejednokrotnie hospitalizacji chorych z ostrymi zatruciami w szczególności w sytuacji braku oddziałów toksykologii na danym terenie. Jest to naturalna konsekwencja wzrastającej liczby zatruć przypadkowych oraz celowych, dotyczących zwłaszcza osób młodych głównie ze środowiska wielkomiejskiego. Obecnie pojęcie toksyczności nie ogranicza się do związków tradycyjnie identyfikowanych jako „trucizny” lecz opiera się na biologicznym działaniu substancji na poziomie molekularnym, zależnym od jej stężenia, dawki i/lub czasu ekspozycji. W tym ujęciu związki powszechnie stosowane i uznawane za potencjalnie nietoksyczne mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia a nawet życia.