© Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2011, s. 48-53
*Renata Grzywacz
Rola rekreacji ruchowej w wychowaniu dzieci w wieku szkolnym
Role of physical recreation in education of school – aged children
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Katedra Turystyki i Rekreacji
Kierownik Katedry: prof. nzw. dr hab. Jan Krupa
Summary
Present technical progress strongly influences on physical recreation among children. Despite physical education at school, most of pupils unwillingly participates in classes. Troublesome fact is that this problem exists among the youngest children, what negatively affects on psycho physical development in first stadium.
Research material is focused on the role of physical recreation, which is form of education and motivation among pupils. Theoretical part presents problems of well being and positive aspects of recreation for human system. Research part is form of analyze pupils’ answers concerning physical effort. Moreover there is answer for unwilling participation in recreation.
Recreation or renewal was regarded as field in life of society and life of the individual every human as more and more valuable. Recreation may become not only act based on freedom and voluntary choice in human life, but something essential is mandatory. Today, it becomes a priority that needed for shaping a particular, primarily being in harmony with the nature of a healthy lifestyle. Scientists from many different fields discovered that way of life of modern man changed the balance of the ecosystem. However, following a very slow change of mentality, which is the reason many thoughts, human concern about their health and the health and environmental awareness.
Wprowadzenie
Podstawowym czynnikiem budującym świadomość jest edukacja w zakresie rekreacji ruchowej. W Polsce zaczerpnięto już wiele wzorców w zakresie rekreacji z państw sąsiednich, szczególnie zachodnich, lecz potrzebą jest zbudowanie w naszym państwie edukacji opierającej się na wykwalifikowanej kadrze instruktorów i nauczycieli. Programy szkolne należałoby przekształcić, aby poświęcały większą liczbę godzin aktywności ruchowej, natomiast obiekty sportowe zmodernizować i powielić.
Celem niniejszego artykułu jest promowanie aktywnego spędzania czasu wolnego wśród dzieci, a także przedstawienie jej istoty. Aktywność fizyczna w dzisiejszych czasach jest podstawową cechą każdego żywego organizmu. Dzięki niej regulowane są stosunki między człowiekiem a środowiskiem, a to jest motorem prawidłowego rozwoju psychicznego.
Zainteresowanie takim zagadnieniem wynika z postawionej przeze mnie tezy, iż rekreacja ruchowa dzieci w wieku szkolnym zanika. Głównym prowodyrem takiej sytuacji według mnie jest zbyt mała świadomość dzieci, a przede wszystkim ich rodziców. Opiekunowie nie przywiązują większej wagi do sposobu spędzania czasu wolnego dziecka, dlatego ruch w ich życiu jest elementem bardzo odległym. Większość z nich prowadzi siedzący tryb życia, co jest przyczyną wielu chorób.
Rola rekreacji ruchowej w wychowaniu dzieci w aspekcie teoretycznym
Szereg badań przeprowadzonych przez naukowców potwierdziło korzystne oddziaływanie aktywności ruchowej na zdrowie i samopoczucie człowieka. Zdrowotna funkcja jest uwarunkowanym, świadomym i celowym doborem zachowań rekreacyjnych i regularnym korzystaniem z różnych form aktywności ruchowej (3).
Lekcje wychowania fizycznego w szkole i ruchowe zajęcia pozalekcyjne są optymalnym miejscem do dostarczania dzieciom potrzebnej dawki ruchu. Istotną rolę pełnią jednak zajęcia wychowania fizycznego, które mają jeszcze za zadanie usamodzielnienie dziecka w zakresie rekreacji ruchowej. Systematyczne czynności ruchowe dzieci są prowodyrem do wielu korzystnych zmian zachodzących w ich organizmie. Bardzo często zmiany te można już zaobserwować po niedługim czasie. Należy do nich poprawienie sylwetki ciała, wzrost masy mięśniowej, sprężysty chód, zwiększona odporność na zmęczenie przy pracy fizycznej, lepsze samopoczucie, a organizm staje się silniejszy, szybszy i bardziej wytrzymały.
Minimum aktywności ruchowej u dziecka badacze wytyczają na 6 godzin zorganizowanego ruchu w tygodniu. Aktywność ruchowa dziecka jest niezbędna do prawidłowego jego funkcjonowania, dlatego dziecko oprócz uczestnictwa w zajęciach wychowania fizycznego, odbywających się w szkole, powinno mieć możliwość udziału w takich czynnościach ze swoimi rówieśnikami poza szkołą. Największą potrzebę ruchową dzieci wykazują w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, jest ona konieczna do prawidłowego rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Dzieci w tym wieku wykazują nadmierną pobudliwość, dlatego też aktywność ruchowa powinna zmierzać do kształtowania ich zdolności manualnych koordynacji ruchowej, reakcji na sygnały akustyczne i optyczne. Niespełnienie minimalnej normy aktywności ruchowej przyczynia się do ograniczenia wszelakich procesów zachodzących w okresie rozwoju dziecka oraz może stać się czynnikiem hamującym rozwój świadomości i aktywności ruchowej w dalszych etapach życia. Zastosowanie się do wytycznych badaczy uchroni młode pokolenie przed całkowicie biernym spędzaniem czasu wolnego, będzie bodźcem do podejmowania niezbędnej aktywności ruchowej i stworzy u dziecka w świadomości podstawę korzyści wypływających z aktywnego spędzania wolnego czasu i stanie się motorem do podejmowania tych czynności w dalszych etapach swojego życia.
Mała aktywność fizyczna w dzisiejszych czasach jest dużym zagrożeniem dla zdrowia dzieci. Najczęstszą chorobą zanotowaną przez lekarzy jest zaburzenie ruchu, w tym wada postawy. Niestety inne wady również dają niepokojący wizerunek obecnej sytuacji zdrowotnej dzieci, tzn. problem z kręgosłupem, wada wzroku. Szczególną tendencją zaś odznaczają się zaburzenia dotyczące wagi – nadwaga i anoreksja. Można temu zapobiec tylko przez systematyczną aktywność fizyczną, w przeciwnym razie istnieje możliwość wystąpienia również innych chorób związanych z zaburzeniami zdrowia dziecka. Można tutaj podać przykład choroby układu kostnego, jaką jest osteoporoza. Przyczyną jej występowania jest niedostateczne obciążenie układu kostnego. Organizm bez długotrwałej aktywności fizycznej traci gęstość kości i następuje wyraźna utrata wapnia i fosforu oraz zwiększony rozpad tkanki kostnej. Jedynie zwiększona aktywność ruchowa ma duże znaczenie dla zmniejszenia wystąpienia osteoporozy. Jak wykazują badania, osoby ćwiczące mają większą gęstość kości, przez co występuje u nich mniejsze ryzyko zachorowania. Szczególnie ćwiczenia wytrzymałościowe i siłowe prowadzą do mineralizacji tkanki kostnej i zwiększenia jej masy.
Kolejną chorobą, która może zagrozić zdrowiu dziecka, jest choroba niedokrwienna serca. Do jej wystąpienia prowadzi miażdżyca tętnic wieńcowych, czyli odkładanie się substancji tłuszczowych na wewnętrznych ścianach tętnic. Zmniejszona aktywność fizyczna powoduje mniejsze występowanie krążącej krwi, przez co zmniejsza się liczba występowania erytrocytów. W następstwie pociąga to za sobą niedotlenienie organizmu, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia wydolności fizycznej i upośledzenia organizmu. Pozostanie przez dłuższy czas bez aktywności ruchowej może doprowadzić do otyłości. Należy zaznaczyć, iż otyłość nie jest chorobą, ale towarzyszy jej wiele schorzeń. Na jej wpływ ma zła przemiana tłuszczu (przez brak ruchu organizm nie nadąża ze spalaniem coraz liczniej występujących tkanek tłuszczowych), nieprawidłowe odżywianie się, niewłaściwy tryb życia, czynniki nawykowe, niska aktywność ruchowa. Otyłe dzieci często chorują na nadciśnienie tętnicze, chorobę nerek, udar mózgu, a także choroby płuc, uszkodzenia wątroby, cukrzycę, bóle kręgosłupa i inne. Niepokojący jest fakt, iż te choroby połączone z otyłością znacznie skracają długość życia. Opierając się na badaniach prowadzonych przez lekarzy, można stwierdzić, że problem otyłości wynika z niewłaściwego wydatkowania energii lub z nadmiernego dostarczenia organizmowi energii w formie żywności. Należy temu zapobiec przez wzmożoną aktywność fizyczną, dzięki której następuje szybkie spalanie tłuszczu. Ponadto poprawia się tkanka mięśniowa, która jest odpowiedzialna za stan kręgosłupa.
W polskiej tradycji pojęcie aktywności fizycznej wyraźnie łączy się ze zdrowiem. Świadczyć może o tym przysłowie „W zdrowym ciele zdrowy duch”. Aktywność jest symbolem zdrowego ciała, bystrego umysłu, sposobem na walkę z nudą, możliwością działania w grupie, jest też wartością wychowawczą, przygotowując dzieci i młodzież do dorosłego życia. Niestety dzisiejsza szkoła wyposaża dzieci w mało bogaty zakres ćwiczeń. Również rodzice zwracają małą uwagę na sprawność fizyczną swoich pociech, przez co one same nabierają do tego niechęci.
Analiza badań własnych
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Arasymowicz S: Kultura fizyczna a rodzina. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowo-metodycznej zorganizowanej 11-12 XI 1994 r., POW Rapid Press, Biała Podlaska 1994. 2. Bauman T, Pilch T: Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001. 3. Brożek Z, Kwilecka M: Bezpośrednie funkcje rekreacji. WSE, Warszawa 2006. 4. Chromiński Z: Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży. IWZZ, Warszawa 1987. 5. Erdmann L: Rekreacja fizyczna różnych środowisk społecznych. AWF, Warszawa 1985. 6. Frankfort-Nachmias Ch, Nachmias D: Metody badawcze w naukach społecznych. Zysk i S-ka, Poznań 2001. 7. Gracz J: Psychologia w rekreacji i turystyce. AWF, Poznań 2001. 8. Kiełbasiewicz-Drozdowska I, Siwiński W: Teoria i metodyka rekreacji. AWF, Poznań 2001. 9. Kunicki B: Społeczne bariery rekreacji fizycznej. AWF, Warszawa 1984. 10. Siwiński W: Turystyka, rekreacja i sport jako problem społeczno-wychowawczy współczesnego człowieka. AWF, Poznań 1993. 11. Sztumski J: Metody i techniki badań socjologicznych [W]: Krawczyk Z (red.): Socjologia polska. UW, Warszawa 1990. 12. Ślężyński J: Efekty kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej. PTNKF, Katowice 2001. 13. Toczek-Werner S: Podstawy rekreacji i turystyki. AWF, Wrocław 2007. 14. Wojtycza J: Organizacja turystyki młodzieży szkolnej. Wydaw. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2000. 15. Wolańska T: Rekreacja fizyczna jako czynnik promocji zdrowia [W:] Krawczyk Z, Kosiewicz J, Piłat K (red.): Sport w procesie integracji europejskiej. AWF, Warszawa 1998. 16. Wolańska T: Rekreacja fizyczna w cyklu rodziny. Kultura Fizyczna 1998; 3-4. 17. Wroczyński R: Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985. 18. Zaczyński W: Praca badawcza nauczyciela. WSiP, Warszawa 1995. 19. Zuchora K: Wychowanie w kulturze fizycznej a problemy rekreacji. Kultura Fizyczna 1976; 3. 20. Żukowska Z: Nauczyciel kreatorem zdrowia w reformującej się szkole. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 1999; 5.
