© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2011, s. 68-72
Wojciech Kowalczyk1, Piotr Sobiech2, *Dorota Olczak-Kowalczyk2, Rafał Jankowski3
Ochronne szyny nazębne w profilaktyce urazów zębów u dzieci i młodzieży. Przegląd piśmiennictwa i doświadczenia własne
Using mouthguards in prevention of orofacial injury in children and adolescents. Review of literature and own experiences
1Indywidualna Praktyka Lekarska, Warszawa
2Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
3Prywatne Laboratorium Stomatologiczne, Wyszków
Summary
Physical activity in sport especially contact sports as judo, karate, box or with high risk of accidence for example: team sports (hokey, soccer, basketball), speedway, skiing, horse raiding, makes risk of injury of hard and soft tissue of oral cavity and skeleton. Problem of sport injures concerns especially children and adolescents, because their activity is high (plays, school lessons of physical education, sport activity in athletic clubs). In this paper authors showed an base of literature frequency of sports injuries in oral cavity area, status of knowledge about using of mouthguards by young sportspeople and theirs sport trainers, and frequency of use these in practice. Described disadvantage and advantage of mouthguards types which are recommended for people going in for various sport games. Presented characteristics of ideal mouthguard. Illustrated composition and laboratory steps of building, especially recommended, multilayer mouthguard. Underlined meaning of education activity among young sportspeople an theirs carers in mouthgoards using as prevention against injury of hard and soft oral tissues.
Wstęp
Uprawianie sportu jest promowane na całym świecie jako jedno z najważniejszych zachowań prozdrowotnych, szczególnie istotnych u osób w wieku rozwojowym. Coraz bardziej popularne wśród młodzieży stają się takie dyscypliny, jak: kolarstwo górskie, windsurfing, skateboarding (jazda na desce), snowboarding, jeździectwo, wspinaczka. Wszystkie te dziedziny niosą ze sobą realne ryzyko urazów, także w obrębie jamy ustnej. Urazy mechaniczne zdarzają się także w szkołach na zajęciach wychowania fizycznego lub w czasie treningów w klubach sportowych. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest wysokie nie tylko w sportach kontaktowych (judo, karate, boks), ale również w grach zespołowych (piłka nożna, koszykówka, piłka ręczna, hokej) oraz w czasie ćwiczeń akrobatycznych (np. skoki przez skrzynię). Wypadki powodujące uszkodzenia mechaniczne twardych tkanek zębów mają miejsce także (i to nie rzadko) w czasie uprawiania takich dyscyplin sportu, jak pływanie, tenis stołowy, badminton, gimnastyka, siatkówka, a nawet golf (7).
Badania wykazują, że 35% dzieci i dorosłych aktywnie uprawiających sport doznaje urazu w obrębie uzębienia stałego (1). W badaniach Stockwellla dzieci australijskich w wieku 6-12 lat, urazy przednich zębów siecznych zdarzały się aż z częstotliwością 1,7 do 2,1 na 100 dzieci (2). Hamilton i wsp. obserwowali je jeszcze częściej – u czworga na 100 dzieci (3). Wśród młodzieży ze szkół średnich w Australii częstość uszkodzeń urazowych w obrębie uzębienia oceniono na 6%, w Szwajcarii – 11%, w Szwecji – 15%, a u młodzieży angielskiej aż na 34% (4-7). We wszystkich prezentowanych badaniach zaobserwowano istotnie większą częstość urazów mechanicznych u chłopców niż u dziewcząt.
Związki i federacje sportowe stosunkowo wcześnie zauważyły problem urazów podczas rozgrywek sportowych. Zaowocowało to opracowaniem i ciągłym udoskonalaniem wytycznych i przepisów, do których powinni lub muszą stosować się zawodnicy (8). Są nimi m.in. obowiązek stosowania kasków ochronnych przez uprawiających żużel, footbol amerykański oraz szyn nazębnych dla bokserów.
Korzyści płynące ze stosowania ochronnych szyn nazębnych przez sportowców są niezaprzeczalne. Badania przeprowadzone wśród zawodników drużyn koszykówki w USA wykazały, że współczynnik urazów u graczy używających szyny ochronne wynosił 1,16 urazu na 1000 ekspozycji. U graczy, którzy szyn nie używali, wartość ta wynosiła 3,00 urazu na 1000 ekspozycji (9). Podkreślić należy, że boks jest niestety jedyną dyscypliną sportową, w której używanie nazębnych szyn ochronnych jest obowiązkowe.
Badania epidemiologiczne przeprowadzone przez wielu autorów, pozwoliły na wyodrębnienie czynników szczególnie predysponujących do urazowych uszkodzeń w obrębie twardych tkanek zębów. Należą do nich: duża szpara przednio-tylna w obrębie zębów siecznych, zbyt mały zasięg warg (10) oraz niski status ekonomiczny (4). Czynnikiem, mającym największy wpływ na powstawanie urazów, zgodnie wymienianym przez wszystkich, jest uprawianie sportu bez stosowania szyn ochronnych. Świadomość tego faktu wśród młodych zawodników, nie mówiąc o dzieciach i młodzieży szkolnej, jest znikoma. Badania Savatsa przeprowadzone wśród dzieci w wieku 8-11 lat, grających w koszykówkę w klubach sportowych, wykazały że jedynie 30 dzieci na 300 wiedziało o istnieniu szyn ochronnych. Wśród nich tylko 15 informacje o korzyściach płynących z używania szyn otrzymało od swojego dentysty (11). Żadne z dzieci nie uzyskało informacji na ten temat od swoich trenerów. W tej grupie szyny ochronne były używane zaledwie przez troje dzieci, czyli 1%.
Jak wynika z przedstawionych danych upowszechnianie wiedzy na temat korzyści płynących ze stosowania nazębnych szyn ochronnych przez osoby uprawiające różne dyscypliny sportu jest konieczne.
Ochronne szyny nazębne
Ważne jest także, aby lekarz dentysta posiadał niezbędne informacje odnośnie rodzaju i właściwości różnego typu szyn nazębnych, co umożliwi ich stosowanie w zależności od indywidualnych potrzeb pacjentów.
Idealna szyna nazębna powinna charakteryzować się:
– dobrą adaptacją do twardych i miękkich tkanek jamy ustnej,
– odpowiednią stabilizacją,
– wysoką zdolnością do absorpcji energii uderzenia i redukcją przenoszenia sił na staw skroniowo-żuchwowy czy podstawę czaszki,
– zastosowaniem materiału biokompatybilnego,
– optymalną grubością (3-5 mm),
– łatwością utrzymania higieny,
– nie powinna utrudniać mowy, a zwłaszcza oddychania podczas uprawiana sportu (12).
Wśród ochronnych szyn nazębnych wyróżnia się:
1. standardowe szyny fabryczne – gotowe do użycia (ang. stock),
2. szyny fabryczne – formowane w ustach (ang. mouth-formed),
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Onyeaso CC: Secondary School Athletics: A study of mouthguards.Journal of National Medical Associacion 2004; 4: 240-245. 2. Lang B, Pohl Y, Filippi A: Knowledge and prevention of dental trauma in team handball in Switzerland and Germany. Dent Traumatol 2002; 18: 329-334. 3. Stockwell AJ: Incidence of dental trauma in the Western Australian School Dental Service. Community Dent Oral Epidemiol 1988; 16: 294-298. 4. Hamilton FA, Hill FJ, Holloway PJ: An investigation of dento-alveolar trauma and its treatment in an adolescent population. Part I: The prevalence and incidence of injures and the extent and adequacy of treatment received. Br Dent J 1997; 182: 91-95. 5. Burton J, Pryke L, Rob M, Lawson JS: Traumatized anterior teeth amongst high school students in northern Sydney. Aust Dent J 1985; 30: 346-348. 6. Forsberg CM, Tedestam G: Traumatic injuries to teeth in Swedish children living in a urban area. Swed Dent J 1990; 14: 115-122. 7. Kaba AS, Marechaux SC: A fourteen-year follow-up study of traumatic injuries to the permanent dentition. J Dent Child 1989; 56: 417-425. 8. Mazur M, Zieliński B: Zapobieganie urazom części twarzowej czaszki w sporcie. Mag Stom 2008; 3: 92-93. 9. Labella CR, Smith BW, Sigurdsson A: Effect of mouthguards on dental injuries and concussions in college basketball. Med Sci Sports Exerc 2002; 34 (1): 41-44. 10. Burden DJ: An investigation of the association between overjet size, lip coverage and traumatic injury to maxillary incisors. Eur J Otrhod 1995; 17: 513-517. 11. Spinas E, Savasta A: Prevention of traumatic dental lesions: cognitive research on the role of mouthguards during sport activities in paediatric age. Eur J Paediatr Dent 2007; 8: 193-198. 12. Associacion Repor: Using mouthguards to reduce the incidence and severity of sports-related oral injuries. JADA 2006; 137: 1712-1720. 13. Chi HH: Fabricating a custom made mouthguard prevention of orofacial trauma. Inside dental assisting 2006; III (3). 14. Gawlak D: Ocena użytkowania wewnątrzustnych ochraniaczy u młodzieży uprawiającej różne dyscypliny sportowe – wstępne badania kliniczne. Czas Stomatol 2009; 62, 2: 141-148. 15. Lim D, Rabinovich S, Goodman D: Effect of mouthguards on the transmisison of force across the human jaw. 2005; 15 (5): 313-319. 16. Newsome PR, Tran DC, Cooke MS: The role of the mouthguard in the prevention of sports-related dental injuries: a review. Int J Paediatr Dent 2001; 11 (6): 396-404. 17. Park JB, Shaull KL, Overton B, Donly KJ: Improving mouth guards. J Prosthet Dent 1994; 72 (4): 373-380. 18. DeYoung AK, Robinson E, Godwin WC: Comparing comfort and wearability: custom-made vs. self-adapted mouthguards. JADA 1994; 124 (8): 1112-1118. 19. Hoffman J, Alfter G, Rudolph NK, Goz G: Experimental comparative study of various mouthguards. Endod Dent Traumatol 1999; 15 (4): 736-40. 20. Bemelmanns P, Pfeiffer P: Shock absorption capacities of mothguards in different types and thicknesses. Int J Sports Med 2001; 22 (2): 149-53. 21. Tran DC, Cooke MS, Newsome PR: Laboratory evaluation of mouthguard material. Dent Traumatol 2001; 17 (6): 260-265.
