Reumatologia ciągle jeszcze bywa postrzegana w sposób nieprawidłowy, a jej obraz jest czasami ukazywany w sposób daleki od rzeczywistości i obciążony błędnymi, tradycyjnymi poglądami, mającymi korzenie w medycynie sprzed ponad pół wieku. Przykładami wspomnianych „mitów reumatologicznych” może być przekonanie, że pacjenci leczeni z powodu chorób reumatycznych to wyłącznie osoby stare, a najlepszym wskaźnikiem laboratoryjnym stosowanym w reumatologii jest oznaczenie miana ASO.

Pisząc o reumatologii początku drugiej dekady XXI wieku nie chcę nadużywać wielkich słów, chociaż nie brakuje ich w wypowiedziach wielu reumatologów. Mówią oni, przykładowo, o „złotym okresie reumatologii”. Może to nieco przesadna nazwa, ale wskazująca na istotność zmian, jakie dokonały się w zakresie możliwości terapeutycznych w niektórych chorobach zapalnych, a także znacznym poszerzeniu możliwości diagnostycznych. Wiele z tych zagadnień zostało omówionych w artykułach napisanych przez wiodących reumatologów polskich zawartych w dwóch zeszytach „Postępów Nauk Medycznych”. Pierwsza część materiałów ukazała się w suplemencie nr 2 wydanym w 2011 roku, a pozostałe teksty znajdują się w niniejszym zeszycie. Wszystkie prace zostały napisane z okazji moich sześćdziesiątych urodzin i są mi dedykowane, co stanowi dla mnie wielki zaszczyt i jest źródłem radości, a za co wszystkim PT Autorom wyrażam serdecznie wielką wdzięczność.

Rozwój reumatologii w historycznej perspektywie jest omówiony przez prof. dra hab. med. Stefana Mackiewicza, który opisuje, co jest za nami i wskazuje jak wiele jeszcze zagadnień tak poznawczych, jak i praktyczno-klinicznych ciągle czeka na rozwiązanie. Wśród chorób zapalnych istotnego znaczenia nabiera „czynnik czasu”, tzn. dążenie do wczesnego rozpoznania i jak najszybszego rozpoczęcia leczenia hamującego proces zapalny, który uszkadza narząd ruchu, a także powoduje zmiany ogólnoustrojowe i skraca życie chorego. Jest o tym mowa m.in. w artykułach omawiających wczesne zapalenie stawów (prof. dr hab. med. Anna Filipowicz-Sosnowska) i spondyloartropatie seronegatywne (prof. dr hab. med. Piotr Wiland). Możliwości diagnostyczne omówione są m.in. w pracach dotyczących badań obrazowych (prof. dr hab. med. Małgorzata Wisłowska, współautor: dr med. Magdalena Matryba) i oznaczania autoprzeciwciał (prof. dr hab. med. Mariusz J. Puszczewicz i dr med. Grażyna Białkowska-Puszczewicz).

Ból jest niewątpliwie czynnikiem, który sprowadza większość chorych do szukania pomocy lekarskiej. O leczeniu bólu w chorobach naszej specjalności pisze prof. dr hab. med. Witold Tłustochowicz (współautor: dr med. Dariusz Niedziałek). Pełny wymiar problemów, jakie niosą przewlekłe choroby, w tym dotyczące narządu ruchu, omawia prof. dr hab. med. Anna Jędryka-Góral (współautor: dr med. Ida Dobrucka) w artykule o problemach psychologicznych u pacjentów z chorobami reumatycznymi.