© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2012, s. 8-14
*Alicja Mackiewicz, Dorota Olczak-Kowalczyk
Pokrycie pośrednie miazgi w zębach mlecznych w aspekcie klinicznym i mikrobiologicznym – systematyczny przegląd piśmiennictwa
Indirect pulp treatment in deciduous dentition in clinical and microbiological aspects – systematic literature review
Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
Summary
Reversible pulpitis treatment in deciduous dentition include indirect pulp treatment. Materials used in it mainly possess odontotropic properties, but they can also include GICs, RMGICs and bonding agents.
Aim: The aim of this study was to determine which type of indirect pulp treatment is the most efficient and which materials should be used.
Material and methods: A systematic literature review from the last 10 years was performed. It confronted methods and materials used in randomized or controlled clinical trials.
Results: One-visit IPT is the most efficient method of IPT in clinical and laboratory observations.
Conclusions: Indirect pulp treatment is a successful method of biological pulp treatment in deciduous teeth. ITR should be performed in strictly defined situations.
WSTĘP
Choroba próchnicowa w uzębieniu mlecznym rozwija się bardzo dynamicznie, a jej powikłaniami są pulpopatie odwracalne, następnie nieodwracalne, martwica i zgorzel miazgi (1). Pulpopatie odwracalne rozpoznaje się w głębokich ubytkach próchnicowych, w przypadkach, gdy miazga prawidłowo reaguje na bodźce (np. chlorek etylu), proces próchnicowy nie doprowadził do jej obnażenia i nie występują objawy patologiczne (ból samoistny, dodatnia reakcja na opukiwanie, patologiczna ruchomość zęba), a badanie radiologiczne nie wykazuje patologii w obrębie tkanek okołokorzeniowych (2-8). Zalecaną metodą leczenia zapalenia odwracalnego miazgi zęba mlecznego jest pokrycie pośrednie (ang. Indirect Pulp Treatment – IPT) z użyciem różnych preparatów o działaniu odontotropowym i/lub bakteriobójczym, takich jak materiały na bazie wodorotlenku wapnia (ang. Calcium Hydroxide – CH), tlenku cynku z eugenolem (ang. Zinc Oxide Eugenol – ZOE), cementy szkło-jonomerowe (ang. Glass-Ionomer Cement – GIC), szkło-jonomerowe modyfikowane żywicą (ang. Resin Modified GIC – RMGIC), systemy łączące z zębiną (1, 2-8).
Istotą leczenia jest opracowanie ubytku próchnicowego pozwalające na uniknięcie obnażenia miazgi, tj. usunięcie tkanek zainfekowanych bakteriami z pozostawieniem zdemineralizowanej zębiny w dnie ubytku, pokrycie jej materiałem o wysokiej biozgodności oraz szczelne zamknięcie ubytku materiałem wypełniającym, zapewniające izolację od bakterii środowiska jamy ustnej (1, 2). Ponad 200-letnie doświadczenia w stosowaniu metody pokrycia pośredniego (6, 7) wskazują na jej dużą przydatność kliniczną w stomatologii dziecięcej. Zgodnie z tradycyjnym podejściem do leczenia choroby próchnicowej zębów mlecznych, jedynie doszczętne usunięcie chorobowo zmienionej tkanki z ubytku próchnicowego, które zapewnia całkowitą eliminację bakterii, pozwala na osiągnięcie sukcesu terapeutycznego (1, 3, 4). Współcześnie wyróżnia się dwa sposoby postępowania w leczeniu ubytków głębokich w zębach mlecznych w zależności od stopnia usunięcia zębiny zmienionej próchnicowo. Są to:
1. pokrycie pośrednie po całkowitym usunięciu zębiny próchnicowej (ang. Direct Complete Excavation – DCE), bez względu na możliwość jej uszkodzenia jatrogennego i ostateczne wypełnienie ubytku (w postępowaniu 1-etapowym lub w drugim etapie metody ITR – ang. Interim Therapeutic Restoration),
2. pokrycie pośrednie zdemineralizowanej zębiny pozostawionej na dnie ubytku oraz:
– ostateczne wypełnienie ubytku (postępowanie 1-etapowe)
– czasowe wypełnienie ubytku (pierwszy etap w postępowaniu 2-etapowym ITR) (9).
Metoda ITR może być użyta w celu kontroli zębów z głębokimi ubytkami próchnicowymi wykazujących cechy zapalenia odwracalnego. Jest ona szczególnie przydatna w leczeniu bardzo młodych pacjentów, gdzie istnieją trudności w przeprowadzeniu badania żywotności miazgi (2, 9). Uważa się jednak, że metoda ITR jest obciążona ryzykiem jatrogennego obnażenia miazgi zęba (5-7).
Zagadnienie pokrycia pośredniego miazgi bez DCE w zębach mlecznych w postępowaniu jedno- lub dwuetapowym bez doszczętnego usunięcia bądź z doszczętnym usunięciem zębiny wciąż wzbudza wiele kontrowersji wśród klinicystów. Badania mikrobiologiczne, które dowodzą, iż w ubytku próchnicowym leczonym metodą jednoetapową następuje znaczny spadek bakterii próchnicowych, proces próchnicowy ulega zatrzymaniu, wskazują na jej skuteczność kliniczną (4, 7, 10-12). Ponadto część badaczy skłania się ku koncepcji, iż o powodzeniu leczenia biologicznego miazgi zęba decyduje nie preparat czy technika jego zakładania, ale szczelność brzeżna wypełnienia stałego, zapewniająca izolację ubytku od środowiska zewnętrznego (2-4, 6, 7). Dlatego też nie należy rozpatrywać IPT jako metody zależnej od materiału podkładowego (4, 5, 10, 13, 14-19).
Różnorodność metod i materiałów zalecanych w terapii odwracalnego zapalenia miazgi stwarza konieczność prowadzenia badań oceniających ich skuteczność w leczeniu zębów mlecznych. W przypadku podjęcia decyzji o zastosowaniu IPT konieczna jest wiedza o skuteczności metody w zależności od rodzaju zastosowanego materiału i postępowania 1- lub 2-etapowego.
CEL PRACY
Celem badania jest ocena, czy IPT w zębach mlecznych jest dobrym rozwiązaniem klinicznym oraz czy skuteczność tej metody zależy od sposobu postępowania klinicznego, a także od rodzaju zastosowanego materiału.
MATERIAŁ I METODY
Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury poświęconej pokryciu pośredniemu miazgi w zębach mlecznych, opierając się na literaturze dostępnej w bazie PubMed/MEDLINE.
Strategia poszukiwania danych
Poszukiwania literatury odpowiadającej kryteriom włączenia do badania obejmowały przeszukanie bazy PubMed/MEDLINE. Użyto słów kluczowych: „indirect pulp treatment”, „indirect pulp capping”, „primary teeth”, „incomplete caries removal”. Baza PubMed wyszukała 48 pozycji odpowiadającej słowom kluczom, natomiast po zawężeniu poszukiwań o filtry: ostatnie 10 lat, badania na człowieku, badania z randomizacją, kontrolowane próby kliniczne, dzieci 2-5 lat, dała wynik 9 artykułów.
Kryteria włączenia:
– typ badania – badanie z randomizacją, kontrolowane próby kliniczne,
– charakter badania – badanie kliniczne z oceną radiologiczną, badanie mikrobiologiczne, badania porównawcze, badania analityczne,
– populacja badana – dzieci w wieku 2-10 lat,
– język publikacji – polski i/lub angielski,
– w przypadku badań obejmujących grupę zębów mlecznych i stałych niedojrzałych uwzględniono jedynie wyniki dotyczące zębów mlecznych.
Kryteria wyłączenia:
– badania niespełniające wymogów badania z randomizacją, w tym prace poglądowe, opisy przypadków, badania retrospektywne.
W pracach spełniających wymienione kryteria oceniano:
1. sposób przeprowadzenia badań, w tym:
– sposób randomizacji i alokacji,
– liczebność badanych grup,
– wiek dzieci objętych badaniem,
– kryteria kwalifikujące zęby mleczne do leczenia metodą IPT,
– sposób oceny zębiny pozostawianej w ubytku,
– czas obserwacji leczonych zębów,
– parametry oceny klinicznej,
– sposób wykonania diagnostyki radiologicznej i zastosowane parametry oceny radiologicznej,
– rodzaj wykonanych badań mikrobiologicznych.
2. skuteczność IPT w zależności od sposobu postępowania (DCE, 1-etapowe IPT, ITR) i zastosowanych materiałów do pokrycia pośredniego miazgi.
WYNIKI
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Wochna-Sobańska M: Choroby miazgi zębów mlecznych i ich leczenie. [W:] Szpringer-Nodzak M, Wochna-Sobańska M: Stomatologia wieku rozwojowego. PZWL, Warszawa 2003; 329-338. 2. AAPD: Clinical Affairs Committee – Pulp Therapy Subcommittee: Guideline on pulp therapy for primary and immature permanent teeth. Clinical Guidelines 2009; 32 (6): 194-200. 3. Buyukgural B, Cehreli ZC: Effect of different adhesive protocols vs calcium hydroxide on primary tooth pulp with different remaining dentin thickness: 24-month results. Clinical Oral Investigations 2008; 12 (1): 91-96. 4. Falster CA, Araujo FB, Straffon LH, Nor JE: Indirect pulp treatment: in vivo outcomes of an adhesive resin system vs calcium hydroxide for protection of the dentin-pulp complex. Pediatric Dentistry 2002; 24 (3): 241-248. 5. Duque C, de Cassia Negrini T, Tomoco Sacono N: Clinical and microbiological performance of resin-modified glass-ionomer liners after incomplete dentin caries removal. Clinical Oral Investigations 2009; 13 (4): 465-471. 6. Orhan AI, Oz FT, Ozcelik B, Orhan K: A clinical and microbiological comparative study of deep carious lesion treatment in deciduous and permanent molars. Clinical Oral Investigations 2008; 12 (4): 369-378. 7. Orhan AI, Oz FT, Orhan K: Pulp exposure and outcomes after 1- or 2-visit indirect pulp therapy vs complete caries removal in primary and permanent molars. Pediatric Dentistry 2010; 32 (4): 347-355. 8. Fuks AB: Vital pulp therapy with new materials for primary teeth: New directions and treatment perspectives. The Journal of Endodontics 2008; 34 (7S): S18-S24. 9. AAPD: Council on Clinical Affairs: Policy on Interim Therapeutic Restorations (ITR). Oral Health Policies 2008; 32 (6): 39-40. 10. Marchi JJ, Froner AM, Alves HL: et al.: Analysis of primary tooth dentin after indirect pulp capping. Journal of Dentistry in Children 2008; 75 (3): 295-300. 11. Rodd HD, Waterhouse PJ, Fuks AB et al.: UK national clinical guidelines in paediatric dentistry: pulp therapy for primary molars. International Journal of Paediatric Dentistry 2006; 16 (1): 15-23. 12. Lula ECO, Monteiro-Neto V, Alves CMC, Ribeiro CCC: Microbiological analysis after complete or partial removal of carious dentin in primary teeth: a randomized clinical trial. Caries Research 2009; 43: 354-358. 13. Casagrande L, Westphalen Bento L, Martini Dalpian D: Indirect pulp treatment in primary teeth: 4-year results. American Journal of Dentistry 2010; 23 (1): 34-38. 14. Franzon R, Casagrande L, Souza Pinto A: Clinical and radiographic evaluation of indirect pulp treatment in primary molars: 36-months follow-up. American Journal of Dentistry 2007; 20 (3): 189-192. 15. Kidd EAM, Joyston-Bechal S, Beighton D: The use of a caries detector dye during cavity preparation: A microbiological assessment. British Dental Journal 1993; 174: 245-248. 16. Farooq NS, Coll JA, Kubawara A, Shelton P: Success rates of formocresolpulpotomy and indirect pulp therapy in the treatment of deep dentinal caries in primary teeth. Pediatric Dentistry 2000; 22 (4): 278-286. 17. Marchi JJ, de Araujo FB, Froner AM et al.: Indirect pulp capping in the primary dentition: A 4 year follow-up study. Journal of Clinical Pediatric Dentistry 2006; 31 (2): 68-71. 18. Thompson V, Craig RG, Curro FA et al.: Treatment of deep carious lesions by complete excavation or partial removal: A critical review. Journal of American Dental Association 2008; 139 (6): 705-712. 19. Maltz M, Oliveira EF, Fontanella V, Carminatti G: Deep caries lesions after incomplete dentine caries removal: 40-month follow-up study. Caries Research 2007; 41: 493-496. 20. Ricketts DNJ, Kidd EAM, Innes N, Clarkson J: Complete or ultraconservative removal of decayed tissue in unfilled teeth. Cochrane Database of Systemic Reviews 2006, Issue 3. Art. No. CD003808. DOI: 10. 1002/14651858. CD003808. pub2.
