© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2012, s. 45-49
Katarzyna Szwedzińska1, *Joanna Szczepańska2
Zaburzenie narządu żucia u dzieci i młodzieży – na podstawie piśmiennictwa
Disturbances of masticatory system at children and adoloscents – on the basis of literature
1Studia doktoranckie, Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. prof. nadzw. Joanna Szczepańska
2Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. prof. nadzw. Joanna Szczepańska
Summary
Introduction: The growth in the number of ill children and adolescents with mandibular dysfunction has been observed in recent years. The majority of symptoms develop unknowingly. The most commonly reported symptoms include: muscle pain, headaches, pains and clicks in temporomandibular joints. Stress plays a crucial role.
Aim of the study: The aim of the study was the review disturbances of masticatory systems at children and adolescents.
Material and methods: Parafunctions, bad habits and disturbances of masticatory systems at children and adolescents were presented on publications.
Conclusions: The number of patients below 18 years old with signs of dysfunction of masticatory system is growing statistically. Prevention, early detection, thorough examination and timely administration of treatment play a vital role.
Wprowadzenie
W ostatnich kilkudziesięciu latach obserwuje się gwałtowny wzrost liczby chorych z zaburzeniami czynnościowymi układu ruchowego narządu żucia, w skrócie określane również jako dysfunkcja narządu żucia lub żuchwy (ang. mandibulardysfunction). Wzrost ten szczególnie jest zauważalny w krajach wysoko rozwiniętych, w tym również i w Polsce, co tłumaczy się przede wszystkim wpływem stresu cywilizacyjnego. W ostatnim 20-leciu liczba chorych dwukrotnie wzrosła zarówno wśród osób dorosłych, jak i młodzieży. Niepokojąco obniża się wiek pacjentów, u których diagnozuje się zaawansowane zaburzenia narządu żucia, w tym z przemieszczeniami krążka stawowego w stawach skroniowo-żuchwowych. Coraz częściej zgłaszają się do gabinetów stomatologicznych dzieci oraz młodzież szkolna z problemami w zakresie dysfunkcji narządu żucia (1-5). Tego typu zaburzenia diagnozowane są już u dzieci 3-6-letnich. Objawy dysfunkcji występują u 30-70% dzieci (7-14-letnich) i u 60-80% młodzieży (16-19-letnich). Częściej zaburzenia występują u dziewczynek niż u chłopców (1, 6-8).
Dzieci rzadko wśród objawów dysfunkcji zaburzeń narządu żucia podają ból w stawie. Najczęściej są to zaburzenia ruchomości żuchwy oraz trzaski. Związane to jest ze zdolnościami adaptacyjnymi kształtującego się w okresie rozwoju układu ruchowego narządu żucia. Większość objawów rozwija się nieświadomie i niepostrzeżenie. Po okresie wymiany uzębienia z mlecznego na stałe u młodzieży znacznie przeważają i nasilają się dolegliwości bólowe (1, 8). Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za częstsze zgłaszanie się pacjentów do lekarza z powodu dolegliwości w obrębie narządu żucia w wieku 15-18 lat, w porównaniu z młodszymi pacjentami, jest stres związany z wchodzeniem w samodzielne dorosłe życie, z nauką w szkole, egzaminami, który sprzyja występowaniu zaburzeń w zwarciu, parafunkcji oraz dysfunkcji tego układu (9-10).
Parafunkcje jako jedna z przyczyn zaburzeń narządu żucia
Pierwsze doniesienia o parafunkcjach opisane zostały w rozprawach Karolyego w 1901 r. Już wtedy pojawiły się doniesienia o mimowolnym zaciskaniu oraz zgrzytaniu zębami (czyli o bruksizmie). Bruksizm obecnie uważany jest za jedną z najczęstszych postaci parafunkcji. Pojęcie parafunkcji zostało wprowadzone przez Druma w 1950 roku. Parafukcje to nieprawidłowe, utrwalone, szkodliwe reakcje ruchowe żuchwy, powtarzane często, nieświadomie. Znanych jest kilka podziałów parafunkcji (9). W zależności od rodzaju kontaktujących się ze sobą tkanek lub tkanek i ciała obcego możemy je podzielić na następujące grupy:
– DD – Dens-Dens,
– DM – Dens-Mucosa,
– DC – Dens-Corpus alienum,
– MM – Mucosa-Mucosa.
Z kolej inna klasyfikacja wyróżnia parafunkcje niezwarciowe i zwarciowe. Parafunkcje niezwarciowe to nawyki ruchowe odbywające się bez kontaktu zębów przeciwstawnych, np. nagryzanie błony śluzowej warg i policzków oraz różnych przedmiotów (igieł, ołówków, długopisów), obgryzanie paznokci, skórek wokół paznokci oraz żucie gumy (1, 10-11). Natomiast parafunkcje zwarciowe odbywają się z kontaktem zębów przeciwstawnych. Do tej grupy zaliczamy nawykowe zaciskanie zębów lub zgrzytanie zębami.
Parafunkcje niezwarciowe i zwarciowe prowadzą do zaburzeń czynnościowych żuchwy, do zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych, które mogą być bezbólowe lub objawiać się bólem. Za główną przyczynę podaje się stresujący tryb życia. Parafunkcje pozwalają rozładować uczucie niepokoju, osamotnienia. Najczęściej narażone są na to dzieci pozbawione uczucia miłości, rodzinnego ciepła i poczucia bezpieczeństwa. Dodatkowo występowaniu parafunkcji niezwarciowych sprzyjają czynniki jatrogenne oraz miejscowe (próchnica zębów, braki zębowe czy długotrwałe użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych) (1, 12).
Bruksizm
Najbardziej szkodliwą formą parafunkcji zwarciowej jest bruksizm. Możemy go podzielić na dwie grupy: centryczny (dzienny) i ekscentryczny (nocny). Bruksizm dzienny jest to zaciskanie zębów ze znaczną siłą w zwarciu centrycznym, a bruksizm ekscentryczny to mimowolne zgrzytaniem zębami oraz zaciskanie zębów w zwarciu centrycznym, jak i ekscentrycznym.
Inna klasyfikacja wyróżnia bruksizm pierwotny (idiopatyczny), jak i wtórny (jatrogenny). Zarówno bruksizm pierwotny i wtórny mogą występować podczas dnia i podczas nocy. Bruksizm jatrogenny może pojawiać się u pacjentów w trakcie leczenia farmakologicznego z zaburzeniami snu oraz ze schorzeniami psychicznymi i neurologicznymi. Bruksizm zwłaszcza u osób młodych może występować z innymi parafunkcjami. Bruksizm jest jednak najbardziej destrukcyjną parafunkcją układu stomatognatycznego. Parafunkcja ta najczęściej ujawnia się w nocy, podczas snu, toteż większość pacjentów nie jest świadoma jej występowania.
Szkodliwe nawyki i zaburzenia czynności narządu żucia występujące u dzieci i młodzieży
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Litko M, Kleinrok J: Dysfunkcja narządu żucia u młodocianych – przegląd piśmiennictwa. Protet Stomatol 2007; LVII, 2, 105-111. 2. Litko M: Analiza potrzeby i skuteczności leczenia dysfunkcji narządu żucia u chorych młodocianych. Praca doktorska. Lublin 2003. 3. Litko M, Kleinrok M: Analiza częstości zgłaszania się do leczenia dzieci i młodzieży z dysfunkcją narządu żucia w latach 1987-1999. Protet Stomatol 2000; L, 5, 259-265. 4. Litko M, Kleinrok M, Kleinrok J: Przemieszczenia krążków stawowych ssż w obrazie MR u chorych młodocianych z zespołem dysfunkcji narządu żucia. Protet Stomatol 2005; LV, 1, 18-26. 5. Jancewicz M: Dysfunkcje układu stomatognatycznego narastającym problemem współczesnej opieki zdrowotnej – przyczyny wzrostu występowania tej dysfunkcji. Hygeia Public Health 2010; 45(1), 17-20. 6. List T, Wahlund K, Wenneberg B, Dworkin SF: TMJ in children and adolescents: pravalence of pain, gender differences and perceived treatment need. J Orofac Pain 1999; 13, 1, 9-20. 7. Mintz S: Craniomandibular dysfunction in children and adolescents: A review. Jn Craniomandibular Pract 1993; 11, 224-230. 8. Nilson IM, List T, Drangsholt M: Prevelence of temporomandibular pain and subsequent dental treatment In Swedish adolescents. J Orofac Pain 2005; 19, 2, 144-150. 9. Litko M, Piórkowska-Skrabucha B, Czelej-Piszcz E, Kleinrok J: Dysfunkcje narządu żucia u pacjentów poniżej 18 roku życia w materiale Pracowni Zaburzeń Czynnościowych Narządu Żucia Akademii Medycznej w Lublinie. Czas Stomatol 2007; 60(2), 118-126. 10. Mankiewicz M, Panek H: Występowanie parafunkcji narządu żucia u młodocianych. Dent Med Probl 2005; 42, 1, 95-101. 11. Krakowiak K et al.: Nawykowe żucie gumy a dysfunkcje układu ruchowego narządu żucia. Prot Stom 1996; 6: 360-366. 12. Żyśko-Woźniak D, Mielnik-Hus J, Kleinrok M et al.: Nawykowe obgryzanie paznokci a dysfunkcje układu ruchowego narządu żucia. Prot Stom 1993; 43, 243-249. 13. Kowala B, Babijczuk T, Czekańska A: Występowanie dysfunkcji, parafunkcji i wad narządu żucia u dzieci w wieku przedszkolnym. Dent Med Probl 2003; 40, 2, 319-322. 14. Raftowicz-Wojcik K, Matthews-Brzozowska T, Kawala B: Częstość występowania wad zębowo-zgryzowych u dzieci w wieku 3-5 lat. Dent Med Probl 2010; 47, 3, 339-342. 15. Fukuta O, Braham RL, Yokoi K, Kurosu K: Damage to the primarydentitionresulting from thumb and finger (digit) sucking. J Dent Child 1996; 63, 403-407. 16. Szwedowska A, Antoszewska J: Digitomania: przyczyny, skutki i sposoby zwalczania – przegląd piśmiennictwa. Dent Med Probl 2009; 46, 3, 354-358. 17. Nawrocka-Furmanek J, Rusiniak-Kubik K, Mierzwińska-Nastalska E et al.: Występowanie parafunkcji narządu żucia w zależności od zaburzeń okluzji i wad zgryzu wśród młodych dorosłych. Nowa Stomatologia 2007; 4, 114-119. 18. Zadurska M, Piekarczyk B, Marczyńska M et al.: Badania epidemiologiczne wad zgryzu i zaburzeń funkcji układu mięśniowo-stawowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Przegl Stomatol Wieku Rozw 2001; 2(34), 11-21. 19. Siemińska-Piekarczyk B, Zadurska M, Biedrzycka E et al.: Etiologia i objawy kliniczne bruksizmu u dzieci i młodzieży na podstawie piśmiennictwa i własnych obserwacji. Czas Stomat 1998; 51, 47-51. 20. Koeck et al.: Zaburzenia czynnościowe narządu żucia. (red. wyd. pol. T. Maślanka), wyd. I, Urban & Partner, Wrocław 1997. 21. Kogut G, Kwolek A: Functional disorders of the masticatory organ: etiology and symptoms. Medical Rehabilitation 2005; vol. 9, 1. 22. Bonjardim LR, Duarte Gaviăo MB, Pereira LF, Castelo PM: Mandibular movements in children with and without signs and symptoms of temporomandibular disorders. J Appl Oral Sci 2004 Jan-Mar; 12(1): 39-44. 23. Tecco S, Crincoli V, Di Bisceglie B et al.: Signs and symptoms of temporomandibular joint disorders in Caucasian children and adolescents. Jn Craniomandibular Pract 2011 Jan; 29(1): 71-9. 24. Ogus H: Degenerative disease of the temporomandibular joint and pain-dysfunction syndrome. J R Soc Med 1978 Oct; 71(10): 748-54. 25. Cooper, Barru C: Examination of a large patient population for the presence of symptoms and signs of temporomandibular disorders. Jn Craniomandibular Pract 2007; 25(2), 114-126. 26. Dupas PH: Zaburzenia czaszkowo-żuchwowe. PZWL, Warszawa 2009. 27. Dubojska AM: Diagnozowanie i leczenie zaburzeń czynnościowych narządu żucia. Bestom DENTOnet.pl 2008. 28. http://www.vismaya-maitreya.pl/naturalne leczenie bruksizm – mandibular dysfunction.html.
