© Borgis - Nowa Medycyna 1/2013, s. 31-34
Magdalena Aleksandra Zych1, Ewa Beata Górska1, Urszula Jankiewicz2, *Paweł Kowalczyk1
Środki dezynfekcyjne oraz skuteczność ich działania na drobnoustroje skóry
Disinfectants and their impact on microbial skin
1Samodzielny Zakład Biologii Mikroorganizmów, Wydział Rolnictwa i Biologii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
P.o. Kierownika Zakładu: dr hab. Barbara Łotocka
2Katedra Biochemii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Summary
The human skin and the conditions on its surface such as the free water deficiency, the acidic pH, and the solar radiation do not favor the microbial colonization. In spite of those inconveniences there is a skin microflora, which consists of the resident and the transient flora. The microbial colonization on the skin surface is unequal; the concentration of sebaceous and sweat glands results in the higher density of the microorganisms. The unfavorable conditions such as a low immunity of an organism or a division of the skin surface may cause an infection, which might be the reason of various skin diseases. The main objective of the disinfection of the skin surface to reduce the number of microorganisms that colonize it. For this purpose there are various disinfectants (aseptic), which kill or inhibit physiological processes, including the growth of micro-organisms living on the skin. Skin cleansing process includes not only hygienic procedures (eg, hand washing), but also disinfection of wounds, surgical field, disinfecting the skin before injections and other treatments. During the process of disinfection of the skin is very important for the continuity of the skin-intact skin, we can use alcoholic preparations, and to disinfect the damaged skin (wounds, burns) using aqueous solutions of antiseptics. The most serious problem is the skin flora of hands, because it is contaminated by a large number of microorganisms, including pathogens and through it may claim to nosocomial infections or gastrointestinal infections (disease of dirty hands). Effective disinfection of skin care including of the body, the type of conjunction, chemical decontamination time and abiotic environmental factors. Skin rich in sebaceous glands and hair follicles (eg, scalp, area above the bridge area between the shoulder blades) requires a longer disinfection times up to 10 minutes. However, with a low content of the sebaceous glands in the skin require several to tens of seconds decontamination.
Wstęp
Preparaty antyseptyczne do dezynfekcji skóry
W Polsce do użytku dopuszczono ponad 100 preparatów antyseptycznych. W preparatach do dezynfekcji stosuje się różne substancje czynne należące do czterech głównych grup: alkoholi, biguanidyny (chlorheksydyna), jodoforów oraz czwartorzędowych związków amoniowych; a także inne związki (np. triklosan, chlorowodorek oktenidyny, 2-difenylol). Preparaty antyseptyczne powinny spełniać odpowiednie wymagania: działać bakteriobójczo i bakteriostatycznie, powinny wykazywać działanie bójcze przedłużone, dwufazowe, minimum przez 2-3 godziny po użyciu, pH (20°C) = 5,5-7, gęstość = 0,8-1 g/cm3, lepkość (25°C) = 1-1,280 Pa*s, powinny wykazywać właściwości myjące, brak barwy, klarowność, nie powinny działać wysuszająco i drażniąco, możliwość użycia 20 razy dziennie, powinny zawierać składniki pielęgnacyjne, takie jak: zw. nawilżające, natłuszczające oraz pielęgnujące skórę, powinny wykazywać trwałość w temperaturze pokojowej od 2 do 3 lat, powinny zawierać biodegradowalne substancje czynne, wg testu OECD, powinny uzyskać certyfikację wg norm Europejskiego Komitetu Standaryzacji CEN, in vitro EN-1014 i EN-12054, in vivo EN-12791 (1, 2). Preparaty antyseptyczne zawierają zazwyczaj kilka związków o aktywności przeciwdrobnoustrojowej, np. alkoholowe roztwory jodoforów czy chlorheksydyny. Służą do postępowania higienicznego i chirurgicznego (w tym do dezynfekcji pola operacyjnego). Wykazują szerokie spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego – działają na formy wegetatywne bakterii i grzybów, formy przetrwalnikowe (spory), jednak tu ich skuteczność jest zróżnicowana i zależy głównie od liczby drobnoustrojów i ich oporności, a także od zanieczyszczenia skóry substancjami organicznymi. Są skuteczne bezpośrednio po aplikacji, a także wykazują przedłużoną aktywność do kilku godzin po zastosowaniu. Oprócz odpowiedniego działania bójczego antyseptyki powinny być bezpieczne – nie powinny wykazywać działania kancerogennego, mutagennego, toksycznego, drażniącego czy uczulającego. Środki te powinny być także jałowe, m.in. nie powinny upośledzać procesu gojenia się ran (1).
Podobnie jak w przypadku antybiotyków i chemioterapeutyków przeciwbakteryjnych, istnieje możliwość wytworzenia pewnych mechanizmów oporności przez drobnoustroje na preparaty antyseptyczne. Dlatego ważne jest, aby możliwie często zmieniać stosowane preparaty (zmiana substancji aktywnych), ograniczając w ten sposób możliwość nabywania mechanizmów oporności przez drobnoustroje (2).
Działanie bakteriobójcze preparatów antyseptycznych
Roztwory alkoholi: etylowego oraz 1-propanolu i 2-propanolu wykazują szybkie działanie bakteriobójcze oraz grzybobójcze, nie działają jednak na spory. Preparaty te są stosowane jako higieniczne środki antyseptyczne do likwidacji powierzchniowej flory przejściowej, jednak nie wykazują przedłużonego działania biobójczego. Roztwory propanolu jednak są używane do dezynfekcji chirurgicznej, ponieważ powodują tak istotną redukcję mikroorganizmów skórnych, że nawet kilka godzin po użyciu utrzymuje się wysoki stopień redukcji bakterii. Jodofory to roztwory jodu w związkach powierzchniowo czynnych lub biopolimerach spełniających funkcję nośnika jodu. Charakteryzują się szerokim zakresem działania (wrażliwe są bakterie, wirusy i grzyby), niską toksycznością, są trwałe w temperaturze pokojowej, antyseptyki jodoforowe zachowują stosunkowo długą aktywność w kwaśnym odczynie. Preparaty te wykazują zarówno działanie natychmiastowe, jak i przedłużone – ograniczają florę przejściową i stałą, i są używane w dezynfekcji chirurgicznej (1). Pozostałe związki utleniające, do których można zaliczyć m.in.: substancje zawierające jod (jodyna), nadtlenek wodoru (woda utleniona), roztwory nadmanganianu potasu charakteryzują się wysoką skutecznością w szybkiej dezynfekcji skóry, jednak nie wykazują przedłużonego działania na skórze. Poza tym wykazują zróżnicowane działanie na grzyby, wirusy hydrofilne oraz formy przetrwalnikowe drobnoustrojów (3, 4).
Aktywność przeciwdrobnoustrojowa preparatów antyseptycznych
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Muszyński Z: Rola zabiegów antyseptycznych w dekontaminacji skóry rąk personelu medycznego. Zakażenia 2002; 1-2: 54-56. 2. Bojar RA, Holland KT: The human cutaneous microflora and factors controlling colonization. World Journal of Microbiology and Biotechnology 2002; 18: 889-903. 3. Tyski S: Higieniczna i chirurgiczna dezynfekcja skóry. Blok operacyjny 2003; 4: 34-37. 4. Kowszyk-Gindifer Z, Sobiczewski W: Antybiotyki. Przedsiębiorstwo Wydawnictw i Wystaw Przemysłu Chemicznego i Lekkiego „Chemil” 1990; 10, 49-55. 5. Larson E: Hygiene of the Skin: When Is Clean Too Clean. Emerging Infectious Diseases 2001; 2: 225-230. 6. Masako K, Hideyuki I, Shigeyuki O, Zenro I: A novel method to control the balance of skin microflora. Journal of Dermatological Science 2005; 38: 197-205. 7. Lilly HA, Lowbury EJL: Transient skin flora. Journal of Clinical Pathology 1978; 31: 919-922. 8. Michajlik A, Ramotowski W: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2003. 9. Selwyn S, Ellis H: Skin bacteria and skin disinfection reconsidered. British Medical Journal 1972; 136-140. 10. Maibach H, Hildick-Smith G (ed.): Skin bacteria and their role in infection. McGraw-Hill, New York 1965. 11. Nowicki R: Dermatofity i dermatofitozy. Przegląd Dermatologiczny 1994; 5(81): 485-500. 12. Blijlevens N, Sonis S: Palifermin (recombinant keratinocyte growth factor-1): a pleiotropic growth factor with multiple biological activities in preventing chemotherapy- and radiotherapy-induced mucositis. Ann Oncol 2007; 18: 817-826. 13. Spielberger R, Stiff P, Bensinger W: Palifermin for oral mucositis after intensive therapy for hematologic cancers. N Engl J Med 2004; 351: 2590-2598. 14. Rosen LS, Abdi E, Davis ID: Palifermin reduces the incidence of oral mucositis in patients with metastatic colorectal cancer treated with fluorouracil-based chemotherapy. J Clin Oncol 2006; 24: 5194-200. 15. Eijzer A, Huijgens PC, van de Loosdrecht AA: Palifermin and palmar-plantar erythrodysesthesia. Br J Haematol 2007; 136: 856-857. 16. Diaz LB, Guhl G, Eguren MC et al.: Flexural cutaneous eruption due to palifermin. Br J Haematol 2008; 140: 464-465. 17. Lane SW, Manoharan S, Mollee PN: Palifermin-induced acanthosis nigricans. Intern Med J 2007; 37: 417-418. 18. Scully C, Sonis S, Diz PD: Oral mucositis. Oral Dis 2006; 12: 229-241. 19. Rubin JS, Bottaro DP, Chedid M: Keratinocyte growth factor. Cell Biol Int 1995; 19: 399-411. 20. Farrell CL, Rex KL, Kaufman SA et al.: Effects of keratinocyte growth factor in the squamous epithelium of the upper aerodigestive tract of normal and irradiated mice. Int J Radiat Biol 1999; 75: 609-620. 21. Oji V, Hautier JM, Ahvazi B et al.: Bathing suit ichthyosis is caused by transglutaminase-1 deficiency: evidence for a temperature-sensitive phenotype. Hum Mol Genet 2006; 15: 3083-3097. 22. Neneman A, Deja M, Adamski Z: Grzybica skóry owłosionej głowy i grzybica paznokci. Zakażenia 2006; 1: 55-61. 23. Nester EW, Roberts C, Lidstrom MM et al.: Microbiolgy 1983; 567. 24. Paściak M, Mordarska H: Rodzaj Propionibacterium – heterogenność taksonomiczna i biologiczna. Postępy Mikrobiologii 1999; 38(3): 245-253.
