© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 11/2013, s. 779-783
*Magdalena Kochman, Dorota Gapys, Renata Kapuścińska, Wojciech Jeske, Wojciech Zgliczyński
Obraz ultrasonograficzny tarczycy, stężenie tyreotropiny i przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej u młodzieży z chorobami tarczycy w rodzinie – wyniki wstępne
Ultrasound thyroid imaging, thyroid stimulating hormone and anti-thyroid peroxidase antibodies concentrations in adolescents with a family history of thyroid diseases – preliminary results
Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Szpital Bielański, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński
Streszczenie
Wstęp. Dane dotyczące oceny gruczołu tarczowego u młodzieży z chorobami tarczycy w rodzinie są ograniczone.
Cel pracy. Celem pracy była ocena stężeń tyreotropiny (TSH) i przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) oraz morfologii tarczycy w badaniu ultrasonograficznym u młodzieży z chorobami tarczycy w rodzinie.
Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 204 osób (129 dziewcząt i 75 chłopców) w wieku 17-18 lat, które zadeklarowały obecność chorób tarczycy w rodzinie i nie leczą się z powodu chorób tarczycy.
Wyniki. Średnia objętości tarczycy wynosiła 9,85 ml (4,54-24,69; SD ± 3,31) u dziewcząt i 13,31 ml (5,46-60,95; SD ± 6,89) u chłopców. Nieprawidłowości w obrazie ultrasonograficznym tarczycy występowały u 30% badanych. Najczęstszym odchyleniem było uogólnione obniżenie echogeniczności tarczycy (16,7% badanych). Obecność torbieli stwierdzono u 7,4%, zaś guzków tarczycy – u 8,8% badanych. U jednej osoby stężenie TSH było obniżone, zaś u 4 – podwyższone. Podwyższone stężenie przeciwciał anty-TPO stwierdzono u 6, 4 osób. Podwyższone stężenie przeciwciał anty-TPO, obniżenie echogeniczności tarczycy oraz zmiany ogniskowe występowały znamiennie częściej u dziewcząt niż u chłopców. Nieprawidłowy obraz ultrasonograficzny był czulszym wskaźnikiem niedoczynności tarczycy niż podwyższone stężenie przeciwciał anty-TPO.
Wnioski. Uzyskane wyniki wskazują na zasadność wykonywania ultrasonografii tarczycy jako badania przesiewowego pierwszego rzutu u młodzieży z chorobami tarczycy w rodzinie.
Summary
Introduction. Data regarding the thyroid gland evaluation in adolescents with thyroid disease in the family are limited.
Aim. The aim of the study was to asses thyrotropin (TSH) and anti-thyroid peroxidase antibodies (anti-TPO) concentrations as well as thyroid morphology on ultrasound in adolescents with a family history of thyroid diseases.
Material and methods. The study included 204 patients (129 girls and 75 boys) aged 17-18 years, who declared the presence of thyroid disease in the family and no personal history of thyroid disfunction.
Results. The mean thyroid volume was 9.85 ml (4.54-24.69; SD ± 3.31) for female and 13.31 ml (5.46-60.95; SD ± 6.89) for male. Abnormal ultrasound thyroid image was found in 30% of adolescents. The most common pathology was generalized thyroid hypoechogenicity (16.7% of examined students). Cysts were found in 7.4%, and thyroid nodules – in 8.8% of patients. One person had TSH low concentration and 4 person – above normal range. Elevated anti-TPO concentration was found in 6,4% of examined persons. Increased levels of anti-TPO, thyroid hypoechogenicity and focal lesions were significantly more common in girls than in boys. Abnormal ultrasound image was more sensitive indicator of hypothyroidism than elevated levels of anti-TPO antibodies.
Conclusions. The results indicate that thyroid ultrasound should be the first-line screening test in adolescents with thyroid disease in the family.
WSTĘP
W 1997 roku wprowadzono w Polsce obowiązkową suplementację jodową. Podobnie jak w innych populacjach, zwiększenie podaży jodu zmniejszyło częstość występowania wola i zmian guzkowych w tarczycy, przyczyniło się natomiast do wzrostu częstości występowania autoimmunizacyjnych chorób tarczycy (1-4). Następstwem uzupełniania niedoboru jodu był również wzrost częstości występowania subklinicznej i jawnej niedoczynności tarczycy (1, 2).
Najczęstsze patologie dotyczące gruczołu tarczowego – choroba guzkowa i przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie, stosunkowo rzadko występują u dzieci, natomiast są częste u osób dorosłych (5-9). Okres dojrzewania to czas, gdy zdecydowanie wzrasta częstość występowania chorób tarczycy, a wśród chorych zaznacza się istotna przewaga płci żeńskiej (2, 8).
Wiadomo, że zarówno wole guzowate, jak i autoimmunizacyjne choroby tarczycy mają podłoże genetyczne (8). Dane co do częstości występowania chorób tarczycy u dzieci i młodzieży z chorobami tarczycy w rodzinie oraz wpływu na nie suplementacji jodowej są ograniczone.
CEL PRACY
Celem pracy była ocena stężeń tyreotropiny i przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej oraz morfologii tarczycy w badaniu ultrasonograficznym u młodzieży z chorobami tarczycy w rodzinie.
MATERIAŁ I METODY
Grupę badaną wyłoniono na podstawie ankiety, w której udział wzięło 480 uczniów dwóch warszawskich szkół licealnych w wieku 17-18 lat. Obecność chorób tarczycy w rodzinie zadeklarowało 206 osób (130 dziewcząt i 76 chłopców). Wśród pozostałych, 266 ankietowanych negowało występowanie chorób tarczycy wśród krewnych, zaś 8 nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.
W grupie deklarującej występowanie chorób tarczycy w rodzinie 23 osoby nie określiły stopnia pokrewieństwa chorych krewnych ani ich liczby. Wśród pozostałych, u 84 ankietowanych choroby te dotyczyły krewnych pierwszego stopnia, zaś u 99 – drugiego stopnia i dalszych. Chorobę tarczycy u jednej osoby w rodzinie deklarowało 133 uczniów, zaś u co najmniej 2 krewnych – 50 uczniów.
Wśród ankietowanych 2 osoby z dodatnimi wywiadami rodzinnymi chorób tarczycy były leczone z powodu chorób tarczycy (1 chłopiec – wole językowe rozpoznane w wieku niemowlęcym i 1 dziewczyna – autoimmunizacyjna choroba tarczycy w okresie niedoczynności tarczycy wyrównanej substytucyjnym leczeniem L-tyroksyną) i zostały wyłączone z grupy badanej.
U każdego z badanych (129 dziewcząt i 75 chłopców) oceniano wzrost i masę ciała oraz wyliczano wartość wskaźnika BMI. U wszystkich wykonano ultrasonograficzne badanie tarczycy z użyciem aparatu Alpinion E-Cube 7 wyposażonego w szerokopasmową głowicę liniową o częstotliwości 3-12 MHz, długości 4 cm. Badania wykonywano u osób w pozycji leżącej na plecach z głową odchyloną ku tyłowi. Gruczoł tarczowy oceniono w projekcji B i Power Doppler (PD). Pomiaru szerokości i grubości płatów dokonywano w przekrojach poprzecznych, zaś długości – w przekrojach podłużnych. Objętość tarczycy wyliczano jako sumę objętości obu płatów, określonych w oparciu o pomiary ich szerokości, grubości i długości za pomocą algorytmu zainstalowanego w oprogramowaniu aparatu. Wymiary zmian ogniskowych oceniano w sposób analogiczny do badania płatów. W analizie uwzględniano największy z trzech wymiarów zmiany ogniskowej. Echogeniczność tarczycy oceniano w odniesieniu do echogeniczności okolicznych mięśni oraz ślinianek podżuchwowych. Za obniżoną uznawano echogeniczność niższą od echogeniczności ślinianek oraz zbliżoną lub niższą od echogeniczności mięśni.
Krew do oznaczenia tyreotropiny (TSH) i przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) pobrano u 155 osób (103 dziewcząt i 52 chłopców). Oznaczenia wykonywano metodą immunochemiluminescencji z użyciem mikrocząsteczek analizatorem Architect i2000SR firmy Abbot Laboratories.
Wyniki poddano analizie statystycznej, stosując dla zmiennych o rozkładzie normalnym test korelacji liniowej i test parametryczny t-Studenta, zaś dla pozostałych zmiennych test U Manna-Whitneya dla funkcji nieparametrycznych. Za istotną statystycznie uznano wartość p < 0,05. Dane podano jako średnia lub mediana, wartości minimalne i maksymalne oraz odchylenie standardowe (SD). Analizę przeprowadzono przy użyciu pakietu statystycznego Statistica 5.1 PL.
WYNIKI
W badanej grupie średnia objętości tarczycy wynosiła 11,13 ml (SD ± 5,20) i była istotnie niższa u dziewcząt – 9,85 ml (4,54-24,69; SD ± 3,31), niż u chłopców – 13,31 ml (5,46-60,95; SD ± 6,89) (p < 0,001). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy BMI a objętością tarczycy.
Uogólnione obniżenie echogeniczności miąższu tarczycy obserwowano u 34 osób (16,7% badanych, 28 dziewcząt i 6 chłopców). U 4 spośród nich stwierdzono obecność okołotarczycowych węzłów chłonnych o morfologii odczynowej (hipoechogeniczne, z zachowanymi hiperechogenicznymi wnękami). Ponadto u 8 osób (6 dziewcząt i 2 chłopców) występowały drobne obszary hipoechogeniczne w miąższu o prawidłowej echogeniczności (ryc. 1).
Ryc. 1. Rozkład zmian patologicznych stwierdzanych w badaniu ultrasonograficznym tarczycy w projekcji B.
W badaniu Power Doppler nieprawidłowy przepływ przez miąższ tarczycy stwierdzono u 18 osób (8,8% badanych, 14 dziewcząt i 4 chłopców), w tym obniżony u 13 (12 dziewcząt, 1 chłopiec), zaś wzmożony u 5 (2 dziewczęta, 3 chłopców) badanych. Jedynie u 2 osób z obniżonym i u 1 ze wzmożonym przepływem nie współistniało obniżenie echogeniczności tarczycy.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Zois C, Stavrou I, Kalogera C et al.: High prevalence of autoimmune thyroiditis in schoolchildren after elimination of iodine deficiency in northwestern Greece. Thyroid 2003; 13(5): 485-489.
2. Ruchała M, Gurgul E, Bączyk M et al.: Functional and morphological changes of thyroid gland in 14-18 years of aged children in Western Poland at the transition period from iodine deficiency to iodine sufficiency. Nowiny Lekarskie 2009; 78(2): 95-98.
3. Szybiński Z, Delange F, Lewiński A et al.: A programme of iodine supplementation using only iodised household salt is efficient – the case of Poland. Eur J Endocrinol 2001 Apr; 144(4): 331-337.
4. Zygmunt A, Adamczewski Z, Wojciechowska-Durczyńska K et al.: Evaluation of efficacy of iodine prophylaxis in Poland based on the examination of schoolchildren living in Opoczno Town (Lodz Voivodship). Thyroid Res 2012 Dec 22; 5(1): 23.
5. Hoogendoorn EH, Hermus AR, de Vegt F et al.: Thyroid function and prevalence of anti-thyroperoxidase antibodies in a population with borderline sufficient iodine intake: influences of age and sex. Clin Chem 2006; 52(1): 104-111.
6. Hollowell JG, Staehling NW, Flanders WD et al.: Serum TSH, T(4), and thyroid antibodies in the United States population (1988 to 1994): National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III). J Clin Endocrinol Metab 2002; 87(2): 489-499.
7. Walsh JP, Bremner AP, Feddema P et al.: Thyrotropin and thyroid antibodies as predictors of hypothyroidism: a 13-year, longitudinal study of a community-based cohort using current immunoassay techniques. J Clin Endocrinol Metab 2010; 95(3): 1095-1104.
8. Niedziela M: Pathogenesis, diagnosis and management of thyroid nodules in children. Endocr Relat Cancer 2006; 13(2): 427-453.
9. Bartolotta TV, Midiri M, Runza G et al.: Incidentally discovered thyroid nodules: incidence, and greyscale and colour Doppler pattern in an adult population screened by real-time compound spatial sonography. Radiol Med 2006; 111(7): 989-998.
10. Marcocci C, Vitti P, Cetani F et al.: Thyroid ultrasonography helps to identify patients with diffuse lymphocytic thyroiditis who are prone to develop hypothyroidism. J Clin Endocrinol Metab 1991; 72: 209-213.
11. Pedersen OM, Aardal NP, Larssen TB et al.: The value of ultrasonography in predicting autoimmune thyroid disease. Thyroid 2000; 10: 251-259.
12. Raber W, Gessl A, Nowotny P, Vierhapper H: Thyroid ultrasound versus antithyroid peroxidase antibody determination: a cohort study of four hundred fifty-one subjects. Thyroid 2002; 12(8): 725-731.
13. Rago T, Chiovato L, Grasso L et al.: Thyroid ultrasonography as a tool for detecting thyroid autoimmune diseases and predicting thyroid dysfunction in apparently healthy subjects. J Endocrinol Invest 2001; 24(10): 763-769.
14. Höfling DB, Cerri GG, Juliano AG et al.: Value of thyroid echogenicity in the diagnosis of chronic autoimmune thyroiditis. Radiol Bras 2008; 41: 409-417.
15. Liu FH, Hsueh C, Chao TC, Lin JD: Neck nodule and thyroid cancer in young without radiation exposure history. Pediatr Surg Int 2009; 25(9): 785-788.
16. Niedziela M, Korman E, Breborowicz D et al.: A prospective study of thyroid nodular disease in children and adolescents in western Poland from 1996 to 2000 and the incidence of thyroid carcinoma relative to iodine deficiency and the Chernobyl disaster. Pediatr Blood Cancer 2004; 42(1): 84-92.
17. Bessey LJ, Lai NB, Coorough NE et al.: The incidence of thyroid cancer by fine needle aspiration varies by age and gender. J Surg Res 2013; 184(2): 761-765.
18. Ying AK, Huh W, Bottomley S et al.: Thyroid cancer in young adults. Semin Oncol 2009; 36(3): 258-274.
19. Zivaljevic V, Tausanovic K, Sipetic S et al.: A case-control study of papillary thyroid cancer in children and adolescents. Eur J Cancer Prev 2013 Nov; 22(6): 561-565.
