© Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2013, s. 137-142
*Janina Książek, Joanna Korczyńska, Sylwia Terech
Problem nikotynizmu w aspekcie profilaktyki raka płuca wśród studentów gdańskich uczelni
Problem of Nicotine Addiction From the Perspective of Lung Cancer Prevention Among Students of Gdańsk Universities
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr n. med. Janina Książek
Summary
Introduction. The level of consumption of tobacco products in Poland is one of the highest in the world. It is assumed that every day in Poland over 10 million people, usually aged 20-50, reach for a cigarette.
Aim. The purpose of the paper is to evaluate the prevalence of nicotine addiction among students of Gdańsk universities from the perspective of lung cancer prophylaxis.
Material and methods. The material comprised 193 students of four Gdańsk universities. The paper used the diagnostic survey method and statistical methods, and the research tool was the survey questionnaire.
Results. The research results show that a considerable number of students of Gdańsk universities declare that they smoke and the most frequently provided reason for starting smoking is peer pressure and the desire to try. According to the research, the past educational activities are ineffective, and the little involvement of physicians in diagnosing nicotine addiction constitutes a serious problem.
Conclusions. The problem of nicotine addiction among the students of Gdańsk universities is widespread. This points to the ineffectiveness of the past educational activities. Lung cancer prophylaxis requires decisive action related to primary prophylaxis that primary health care physicians and nurses must be involved in.
WSTĘP
Palenie papierosów, według raportu Reducing Risks, Promoting Healthy Life, jest głównym czynnikiem wpływającym na zdrowie ludzkości. Przyczynia się do 4,9 mln (8,8%) zgonów na świecie poprzez zwiększanie ryzyka wystąpienia nowotworów płuca oraz górnych dróg oddechowych (66%), a także chorób sercowo-naczyniowych, udaru mózgu (12%) oraz przewlekłych chorób układu oddechowego (38%) (1).
Jak podaje WHO, Europa jest kontynentem, gdzie odsetek ludzi palących jest największy na świecie – dotyczy 68,9% dorosłej populacji i 28,1% dzieci. Zgodnie z tymi samymi danymi wśród osób dorosłych w Europie pali 44,6% mężczyzn i 24,3% kobiet. Odpowiedni wskaźnik dla chłopców wynosi 21,5%, dla dziewczynek 16,6%.
Większy odsetek dzieci palących papierosy występuje tylko w Afryce, jednak wskaźnik ten jest niewiele większy i wynosi 28,4% (2-4).
Konsumpcja wyrobów tytoniowych w Polsce jest jedną z najwyższych na świecie. Najczęściej po papierosy sięgają osoby młode i w średnim wieku. Przyjmuje się, że codziennie po papierosa w Polsce sięga ponad 10 milionów osób, najczęściej w wieku 20-50 lat.
Okres studiów jest czasem osłabiającym więzy rodzinne, zwiększa się wpływ rówieśników. Poznawanie nowych ludzi, spędzanie czasu na spotkaniach towarzysko-studenckich sprzyja rozwijaniu się nałogu palenia papierosów. Dodatkowe stresy wywołują czas sesji egzaminacyjnej oraz stała gotowość do nauki (5).
Według licznych badań, nie ma znaczących różnic lub są statystycznie nieistotne w liczbie palących studentów na poszczególnych uczelniach polskich i kierunkach studiów. Podobnie wygląda zależność między płcią badanych, aczkolwiek niektóre badania potwierdzają, że mężczyźni częściej sięgają po papierosa (6-10). Pomimo że wyniki badań są różne w zależności od regionu, w jakim są przeprowadzane, to zależność między danymi jest statystycznie nieistotna.
W gronie studentów zagranicznych wyżej omawiane zagadnienie prezentuje się podobnie. Najczęściej podawanym przez studentów wiekiem, w którym rozpoczęli palenie papierosów, jest 15-16 rok życia, czyli okres szkoły średniej (11-13).
CEL PRACY
Celem pracy jest ocena powszechności nikotynizmu wśród studentów gdańskich uczelni wobec profilaktyki raka płuca.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono wśród studentów czterech gdańskich uczelni. Teren objął Uniwersytet Gdański (UG), kierunek ekonomiczny (II rok stacjonarne), Politechnikę Gdańską (PG), na kierunkach: biotechnologicznym (IV rok stacjonarne), zarządzania (MSU I rok niestacjonarne) oraz informatycznym (II rok niestacjonarne), Gdański Uniwersytet Medyczny (GUMed), na Wydziale Pielęgniarstwa (II rok MSU niestacjonarne), a także Gdańską Wyższą Szkołę Humanistyczną (GWSH), na kierunku pedagogiki specjalnej (I rok niestacjonarne).
Badania trwały od marca do czerwca 2010 roku, w tym czasie ankiety były rozdawane studentom podczas zajęć na uczelniach, za zgodą rektorów uczelni.
W badaniu wzięło udział łącznie 210 osób. Po weryfikacji kwestionariuszy, 17 ankiet odrzucono ze względu na niekompletne dane.
W pracy wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, a narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety. W części szczegółowej pytania podporządkowane zostały poszczególnym kategoriom: zdrowy styl życia, palenie tytoniu, alkohol, wiedza o nowotworach i źródła wiedzy o zapobieganiu nowotworom. Ankietowani studenci odpowiadali na pytania: zamknięte (25 pytań), w których wybierali tylko jedną możliwość, i otwarte (6 pytań), mając do wyboru kilka odpowiedzi.
Metryczka zamieszczona na końcu kwestionariusza ankiety zawierała pytania o płeć, rok urodzenia, stan cywilny, uczelnię, zdiagnozowanie nowotworu i jego ewentualne umiejscowienie oraz informację o występowaniu chorób nowotworowych w rodzinie.
W pracy wykorzystano średnią arytmetyczną wieku ankietowanych, a jej wartość została zweryfikowana o odchylenie standardowe.
Do wyliczenia zależności między zmiennymi wykorzystano współczynnik korelacji liniowej Pearsona.
Całość materiału empirycznego opracowano w arkuszu kalkulacyjnym Microsoft Excel 2007. Do prezentacji wyników badań wykorzystano metody: opisową, statystyczną i graficzną.
WYNIKI
W badaniach uczestniczyło 193 studentów gdańskich uczelni, z przewagą studentów z Uniwersytetu Gdańskiego – 54 (28%) osoby. Wśród badanej grupy było 169 (87,6%) kobiet i 24 (12,4%) mężczyzn. Główny przedział wiekowy ankietowanych studentów to od 20 do 30 lat, w tym przedziale mieściło się 149 (77,2%) osób. 124 (64,2%) osoby z ogółu badanych zdeklarowało swój stan cywilny jako wolny.
Charakterystyka badanej grupy z podziałem na uczelnie przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Zmienne badanej grupy (liczba, płeć, wiek, stan cywilny i uczelnia).
| Zmienne | Badana grupa |
| GUMed | PG | GWSH | UG | Razem |
| N | % | N | % | N | % | N | % | N | % |
| Liczba badanych studentów | 49 | 25,4 | 39 | 20,2 | 51 | 26,4 | 54 | 28 | 193 | 100 |
| Płeć | Kobieta
Mężczyzna | 49
– | 25,4
– | 37
2 | 19,2
1 | 42
9 | 21,8
4,7 | 41
13 | 21,2
6,7 | 169
24 | 87,6
12,4 |
| Przedział wiekowy | 20-30
31-40
41-50 | 17
13
19 | 8,8
6,8
9,8 | 38
1
– | 19,7
0,5
– | 41
1
9 | 21,2
0,5
4,7 | 53
–
1 | 27,5
–
0,5 | 149
15
29 | 77,2
7,8
15 |
Stan
cywilny | Kawaler/Panna
Żonaty/Zamężna
Rozwiedziony/Rozwiedziona
Wdowiec/Wdowa | 14
31
4
– | 7,2
16,1
2
– | 22
17
–
– | 11,4
8,8
–
– | 38
10
–
3 | 19,7
5,2
–
1,6 | 50
4
–
– | 25,9
2,1
–
– | 124
62
4
3 | 64,2
32,2
2
1,6 |
Z analizy danych wynika, że 48 (25%) studentów paliło papierosy codziennie, 28 (14,5%) okazjonalnie. Ogólnie palenie papierosów zadeklarowało 76 (39,5%) studentów. 17 (9,2%) badanych osób rzuciło palenie (zarówno codzienne, jak i okazjonalne). Średni okres rzucania tego nałogu to 10 miesięcy dla jednego „byłego palacza”.
Współczynnik korelacji r = -0,2908 wskazuje na słabą zależność między miejscem studiowania ankietowanych studentów a paleniem przez nich papierosów.
Najczęstsze przyczyny rozpoczęcia palenia papierosów zaprezentowano na rycinie 1.
Ryc. 1. Najczęstsze przyczyny rozpoczęcia palenia papierosów.
Prawie połowa ankietowanych (43,4%) podała wpływ środowiska, jako czynnik predysponujący do inicjacji palenia papierosów, 31,6% badanych osób na drugim miejscu podała chęć spróbowania.
Wśród 76 palących studentów, 28 (36,8%) nie zauważyło u siebie negatywnych skutków palenia papierosów, natomiast 37 (63,2%) badanych odczuwało różne dolegliwości, do których głównie należał spadek aktywności fizycznej – 19 (25%) osób, oraz chrypka – 13 (17,1%) osób (ryc. 2).
Ryc. 2. Negatywne skutki, jakie zauważyli u siebie palący studenci.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. World Health Organization: World Health Report 2002, Reducing Risks, Promoting Healthy Life, WHO 2002; http://www.who.int/whr/2002/en/whr02_en.pdf. 2. World Health Organization: WHO report of the global tobacco epidemic 2009: Implementing smoke-free enviroments, Geneva, WHO 2009; http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_full.pdf. 3. World Health Organization: Stan zagrożenia epidemią palenia tytoniu w Polsce 2009; http://www.ko.olsztyn.pl/admin/aktualnosci/-Zagro-enia-Epidemi--Palenia.pdf. 4. World Health Organization: World Health Statistics 2010: 66-75, 99-111; http://www.who.int/whosis/whostat/EN_WHS10_Full.pdf. 5. Boratyn-Dubiel L: Rozpowszechnienie palenia tytoniu wśród młodzieży akademickiej w Polsce. Zdr Pub 2008; 118, 4: 474-478. 6. Nowak-Zaleska A, Sadowska A, Bortkun P et al.: et al.: Prozdrowotne zachowania studentów I roku AWFiS w Gdańsku. Famili Medicine & Primary Care Review 2009; 11(3): 447-448. 7. Mojs E, Cybulski M, Strzelecki W et al.: Motywy palenia wśród studentów poznańskich wyższych uczelni. Analiza porównawcza. Prz Lek 2008; 65(9): 560-561. 8. Adamek R, Motyka A, Kurzępa-Hasan E, Bochenek K: Motywy, świadomość zagrożeń oraz rozpowszechnienie palenia tytoniu wśród studentów Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz Wyższej Szkoły Gospodarki Krajowej w Kutnie. Prz Lek 2008; 65(9): 562-564. 9. Bielska D, Trofimiuk E, Kurpas D: Problem nikotynizmu w świetle edukacji na Wydziale Lekarskim i Wydziale Pielęgniarstwa Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Prz Lek 2008; 65(9): 568-571. 10. 10. Kleszczewska E, Jaszczuk A, Szpakow A.: Badanie wiedzy oraz postaw wobec nałogu palenia papierosów wśród studentów wybranych kierunków w Polsce i na Białorusi. Prz Lek 2008; 65(9): 580-584. 11. Binkowska-Bury M, Osuchowski F, Marć M, Januszkiewicz P: Czynniki socjodemograficzne a palenie tytoniu wśród studentów uczelni rzeszowskich. Prz Lek 2008; 65(9): 576-579. 12. Dierker L, Stolar M, Richardson E et al.: Tobacco, alcohol, and marijuana use among first-year U.S. college students: A time series analysis. Substance Use & Misuse 2008; 43: 680-699. 13. Rosendahl KI, Galanti MR, Gilliam H: Trajectories of smokeless tobacco use and of cigarette smoking in a cohort of Swedish adolescents: Differences and implications. Nicotine & Tobacco Research 2008; 10(6): 1021-1027. 14. Wojtal M, Kurpas D, Sochocka L et al.: Porównanie poziomu wiedzy studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu na temat zdrowotnych następstw palenia tytoniu. Prz Lek 2007; 64(10): 800-803. 15. Wójtowicz-Chomicz K, Kowal M, Kowalska M et al.: Analiza uzależnienia od nikotyny, motywacji do zaprzestania palenia i narażenia na palenie bierne wśród studentów Akademii Medycznej w Lublinie. Probl Hig i Epid 2008; 89(1): 142-144. 16. Kowalska M, Tyrpień K, Szumska M, Wielkoszyńska T: Ocena narażenia na dym tytoniowy w populacji młodych osób dorosłych. Probl Hig i Epid 2008; 89(4): 521-525.
