© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2014, s. 12-18
Sylwia Merkiel, Wojciech Chalcarz, Monika Roszak
Analiza aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa. Część II. Umiejętności ruchowe, sprzęt sportowo-rekreacyjny oraz postawy rodziców wobec aktywności fizycznej
Analysis of physical activity in preschool children from Darłowo. Part 2. Motor skills, sports equipment and parents’ attitude towards physical activity
Zakład Żywności i Żywienia, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
Summary
Introduction. The published studies have reported low level of physical activity in preschool children and the authors concluded that there is a need to work out programmes aimed at increasing children’s physical activity which would also include education of their parents. To work out such programmes, it is indispensable to recognise the factors which stimulate physical activity in preschoolers. Therefore, the aim of this study was to investigate motor skills and sports equipment in preschool children from Darłowo, as well as to analyse parents’ attitude towards physical activity.
Material and methods. Parents of 100 children who attended preschools in Darłowo filled in questionnaires on their children’s motor skills, involvement of the family and other people in teaching these skills, sports equipment owned by the children and parents’ attitude towards physical activity. Statistical analysis was carried out by means of the IBM SPSS Statistics 21.
Results. Statistically significant differences were observed between girls and boys in their ability to ride a bicycle and skip a rope, as well as owning a skipping rope. Among girls, boys and in the whole population, high correlation coefficients were observed between owning skates and the ability to skate. In girls and in the whole population, high correlation coefficients were observed between owning rollerblades and the ability to rollerblade. There were also statistically significant differences in mothers’ answers to the question on undertaking other kinds of physical activity.
Conclusions. The studied children’s motor skills were similar to the motor skills of their peers from other regions of Poland. The little involvement of the preschool staff in teaching the children motor skills shows the need to organise a training programme on how to teach the preschoolers motor skills and the need to implement these issues in the academic curriculum.
Wstęp
Z dotychczas opublikowanych prac wynika, że poziom aktywności fizycznej zarówno polskich dzieci w wieku przedszkolnym (1-6), jak i przedszkolaków z innych krajów (7-11) jest niski. Autorzy tych prac wskazują na potrzebę opracowania programów mających na celu zwiększenie aktywności fizycznej dzieci z uwzględnieniem edukacji ich rodziców w tym zakresie. Aby można było opracować tego typu programy oraz zapewnić ich skuteczność, niezwykle istotne jest poznanie czynników, które mogą stymulować aktywność fizyczną dzieci w tym wieku (12-14). Ponieważ jednym z czynników zachęcających dzieci do podejmowania aktywności fizycznej są posiadane przez nie umiejętności ruchowe, dlatego interesujące jest, jaki jest zakres tych umiejętności. Również różnorodność sprzętu sportowo-rekreacyjnego, którym dysponują dzieci, może sprawiać, że będą one postrzegać aktywne formy spędzania czasu wolnego jako bardziej atrakcyjne, a tym samym będzie się zwiększać ich zaangażowanie w różne formy aktywności fizycznej.
Wreszcie niezwykle istotne są postawy rodziców wobec aktywności fizycznej (15-18). Z jednej strony należy wskazać na fakt, że rodzice, którzy są świadomi znaczenia aktywności fizycznej w rozwoju dziecka przedszkolnego zwracają większą uwagę na sposób spędzania czasu wolnego przez ich dzieci. Z drugiej strony, sama zachęta rodziców nie jest wystarczająca i bardzo ważną rolę odgrywa aktywność fizyczna rodziców. To właśnie wzory zachowań w zakresie aktywności fizycznej są najskuteczniejszym sposobem na wykształcenie nawyku aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu w młodym pokoleniu. W dobie stale obniżającej się aktywności fizycznej i rozpowszechniających się chorób dietozależnych, w rozwoju których istotną rolę pełni brak aktywności fizycznej (19), poznanie powyższych czynników oraz wykorzystanie tej wiedzy do opracowania skutecznych programów zwiększania aktywności fizycznej nabiera podstawowego znaczenia.
Cel pracy
Celem niniejszej pracy było poznanie umiejętności ruchowych dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa, z uwzględnieniem udziału różnych osób w nauczaniu tych umiejętności, a także poznanie posiadanego przez dzieci sprzętu sportowo-rekreacyjnego oraz reprezentowanych przez rodziców postaw wobec aktywności fizycznej.
Materiał i metody
Rodzice 100 dzieci w wieku od 3 do 6 lat, w tym 61 dziewczynek i 39 chłopców, uczęszczających do przedszkoli w Darłowie wypełnili ankietę dotyczącą: umiejętności ruchowych dzieci, udziału członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu tych umiejętności, posiadanego przez dzieci sprzętu sportowo-rekreacyjnego oraz własnych postaw wobec aktywności fizycznej, które obejmowały stosunek rodziców do aktywności fizycznej dzieci i aktywność fizyczną rodziców. Pytania dotyczące: umiejętności ruchowych dzieci, udziału członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu tych umiejętności, posiadanego przez dzieci sprzętu sportowo-rekreacyjnego oraz stosunku rodziców do aktywności fizycznej dzieci uwzględniliśmy w naszych wcześniejszych pracach (3, 4). Charakterystykę ankietowanej grupy dzieci z Darłowa przedstawiliśmy w naszej wcześniejszej pracy (6).
Badania wykonano w czerwcu 2008 roku. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Przed rozpoczęciem badań zaproszono rodziców na zebranie, na którym przekazano informacje na temat metod badań oraz uzyskano zgodę rodziców na udział ich dzieci w badaniach.
Statystyczną analizę wyników przeprowadzono przy pomocy programu komputerowego IBM SPSS Statistics 21. Przyjęto podział badanej grupy w zależności od płci.
W celu określenia różnic istotnych pomiędzy cechami jakościowymi zastosowano test χ2 niezależności Pearsona. Jeśli odsetek populacji był mniejszy niż 20% w przynajmniej jednej z podgrup dla przynajmniej jednej odpowiedzi, stosowano test U Manna-Whitney’a. Za istotne uznano różnice na poziomie istotności p ≤ 0,05.
Do sprawdzenia zależności między posiadaniem sprzętu sportowo-rekreacyjnego a umiejętnościami ruchowymi badanych dzieci obliczono współczynniki korelacji. Zastosowano korelacje rang Spearmana ze względu na rangowy charakter zmiennych. Współczynniki korelacji uznawano za istotne przy p ≤ 0,05.
Wyniki
Umiejętności ruchowe
W tabeli 1 przedstawiono umiejętności ruchowe badanych dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa w zależności od płci, a w tabeli 2 – udział członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu tych umiejętności. Stwierdzono statystycznie istotne zróżnicowanie odsetka dziewczynek i chłopców posiadających umiejętność jazdy na rowerze i skakania na skakance. Umiejętność jazdy na rowerze opanował statystycznie istotnie wyższy odsetek chłopców, 97,4%, niż dziewczynek, 82,0%, a umiejętność skakania na skakance – wyższy odsetek dziewczynek, 67,2%, niż chłopców, 42,1%.
Tabela 1. Umiejętności ruchowe badanych dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa w zależności od płci (%).
| Lp. | Umiejętność ruchowa | Dziewczynki
(n = 61) | Chłopcy
(n = 39) | Ogółem
(n = 100) |
| 1. | Jazda na rowerze | 82,0 | 97,4 | 87,9 |
| 2. | Jazda na rolkach | 21,3 | 13,2 | 18,2 |
| 3. | Jazda na nartach | 4,9 | 7,9 | 6,1 |
| 4. | Jazda na łyżwach | 8,2 | 2,6 | 6,1 |
| 5. | Pływanie | 21,3 | 31,6 | 25,3 |
| 6. | Skakanie na skakance | 67,2 | 42,1 | 57,6 |
Pogrubionym drukiem oznaczono istotność przy p ≤ 0,05.
Tabela 2. Udział członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu umiejętności ruchowych badanych dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa w zależności od płci (%).
| Lp. | Umiejętność ruchowa | Kto nauczył | Dziewczynki
(n = 61) | Chłopcy
(n = 39) | Ogółem
(n = 100) |
| 1. | Jazda na rowerze | Rodzice | 90,4 | 88,9 | 89,8 |
| Dziadkowie | 5,8 | 2,8 | 4,5 |
| Starsze rodzeństwo | 1,9 | 0,0 | 1,1 |
| Inne osoby | 1,9 | 5,7 | 3,4 |
| 2. | Jazda na rolkach | Rodzice | 86,7 | 100,0 | 89,5 |
| Starsze rodzeństwo | 13,3 | 0,0 | 10,5 |
| 3. | Jazda na nartach | Rodzice | 33,3 | 50,0 | 40,0 |
| Dziadkowie | 33,3 | 0,0 | 20,0 |
| Inne osoby | 33,3 | 50,0 | 40,0 |
| 4. | Jazda na łyżwach | Rodzice | 80,0 | 50,0 | 71,4 |
| Dziadkowie | 20,0 | 50,0 | 28,6 |
| 5. | Pływanie | Rodzice | 83,3 | 90,9 | 86,2 |
| Dziadkowie | 5,6 | 0,0 | 3,4 |
| Inne osoby | 11,1 | 9,1 | 10,3 |
| 6. | Skakanie na skakance | Rodzice | 61,1 | 100,0 | 72,0 |
| Dziadkowie | 5,6 | 0,0 | 4,0 |
| Starsze rodzeństwo | 11,1 | 0,0 | 8,0 |
| Wychowawca w przedszkolu | 2,8 | 0,0 | 2,0 |
| Inne osoby | 19,4 | 0,0 | 14,0 |
Sprzęt sportowo-rekreacyjny a umiejętności ruchowe
W tabeli 3 przedstawiono sprzęt sportowo-rekreacyjny posiadany przez badane dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa w zależności od płci. Stwierdzono statystycznie istotne zróżnicowanie odsetka dziewczynek i chłopców posiadających skakankę. Skakankę posiadał statystycznie istotnie większy odsetek dziewczynek, 83,6%, niż chłopców, 48,7%.
Tabela 3. Sprzęt sportowo-rekreacyjny posiadany przez badane dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa w zależności od płci (%).
| Lp. | Sprzęt | Dziewczynki
(n = 61) | Chłopcy
(n = 39) | Ogółem
(n = 100) |
| 1. | Łyżwy | 13,1 | 7,7 | 11,0 |
| 2. | Narty | 3,3 | 2,6 | 3,0 |
| 3. | Piłka | 98,4 | 100,0 | 99,0 |
| 4. | Rolki | 26,2 | 25,6 | 26,0 |
| 5. | Rower | 96,7 | 100,0 | 98,0 |
| 6. | Sanki | 86,9 | 97,4 | 91,0 |
| 7. | Skakanka | 83,6 | 48,7 | 70,0 |
| 8. | Hulajnoga | 29,5 | 30,8 | 30,0 |
| 9, | Trampolina | 3,3 | 0,0 | 2,0 |
| 10. | Badminton | 8,2 | 2,6 | 6,0 |
| 11. | Hula-hop | 8,2 | 0,0 | 5,0 |
| 12. | Deskorolka | 1,6 | 2,6 | 2,0 |
Pogrubionym drukiem oznaczono istotność w przy p ≤ 0,05.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chalcarz W, Hodyr Z: Ocena sposobu żywienia, stanu odżywienia i aktywności ruchowej dzieci w wieku przedszkolnym. Materiały IX Międzynarodowej Konferencji Naukowej: Dziecko w środowisku zagrożonym ekologicznie. Legnica 2-3 czerwca 2000 roku, 72-79. 2. Chalcarz W, Radzimirska-Graczyk M, Dulat D: Sposób żywienia i aktywność ruchowa dzieci w wieku przedszkolnym z różnych regionów Polski. Materiały X Jubileuszowej Międzynarodowej Konferencji Naukowej: Uwarunkowania środowiskowe zdrowia dzieci. Legnica, 1-2 czerwca 2001 roku, 53-59. 3. Chalcarz W, Merkiel S: Charakterystyka aktywności ruchowej nowosądeckich dzieci w wieku przedszkolnym. Medycyna Sportowa (Polish J Sport Med) 2005; 21(6): 425-431. 4. Chalcarz W, Merkiel S, Pach D, Lasak Ż: Charakterystyka aktywności fizycznej poznańskich dzieci w wieku przedszkolnym. Physical activity in preschool children from Poznań. Medycyna Sportowa (Polish J Sport Med) 2008; 24(5): 318-329. 5. Merkiel S, Chalcarz W, Deptuła M: Porównanie aktywności fizycznej oraz ulubionych form spędzania czasu wolnego dziewczynek i chłopców w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego. Roczn PZH 2011; 62(1): 93-99. 6. Merkiel S, Chalcarz W, Roszak M: Analiza aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa. Część I. Zwykła i dodatkowa aktywność fizyczna oraz ulubione formy spędzania czasu wolnego. Medycyna Rodzinna 2014; 17(1): 3-11. 7. Benjamin SE, Haines J, Ball SC, Ward DS: Improving nutrition and physical activity in child care: What parents recommend. J Am Diet Assoc 2008; 108(11): 1907-1911. doi: 10.1016/j.jada.2008.08.018. 8. Jones R, Wells M, Okely A et al.: Is an online healthy lifestyles program acceptable for parents of preschool children? Nutr Diet 2011; 68: 149-154. doi: 10.1111/j.1747-0080.2011.01514.x 9. Sharma S, Ru-Jye Chuang, Hedberg AM: Pilot-testing CATCH Early Childhood: A Preschool-based Healthy Nutrition and Physical Activity Program. Am J Health Educ 2011; 42(1): 12-23. 10. Kordi R, Nourian R, Ghayour M et al.: Development and evaluation of a basic physical and sports activity program for preschool children in nursery schools in Iran: an interventional study. Iran J Pediatr. 2012; 22(3): 357-363. 11. Tremblay L, Boudreau-Larivière C, Cimon-Lambert K: Promoting Physical Activity in Preschoolers: A Review of the Guidelines, Barriers, and Facilitators for Implementation of Policies and Practices. Can Psychol 2012; 53(4): 280-290. 12. Dowda M, Pfeiffer KA, Brown WH et al.: Parental and environmental correlates of physical activity of children attending preschool. Arch Pediatr Adolesc Med 2011; 165(10): 939-944. doi: 10.1001/archpediatrics.2011.84. 13. Hinkley T, Salmon J, Okely AD et al.: The HAPPY study: development and reliability of a parent survey to assess correlates of preschool children’s physical activity. J Sci Med Sport 2012; 15(5): 407-417. doi: 10.1016/j.jsams.2011.12.009. 14. Hinkley T, Salmon J, Okely AD et al.: Correlates of preschool children’s physical activity. Am J Prev Med 2012; 43(2): 159-167. doi: 10.1016/j.amepre.2012.04.020. 15. McCabe MP, Ricciardelli LA, Stanford J et al.: Where Is All the Pressure Coming From? Messages From Mothers and Teachers About Preschool Children’s Appearance, Diet and Exercise. Eur Eat Disord Rev 2007 May; 15(3): 221-30. 16. Dwyer J, Needham L, Simpson JR, Heeney ES: Parents report intrapersonal, interpersonal, and environmental barriers to supporting healthy eating and physical activity among their preschoolers. Appl Physiol Nutr Metab 2008; 33(2): 338-346. doi: 10.1139/H07-195. 17. Bevan AL, Reilly SM: Mothers’ efforts to promote healthy nutrition and physical activity for their preschool children. J Pediatr Nurs 2011; 26(5): 395-403. doi: 10.1016/j.pedn.2010.11.008. 18. O’Connor TM, Cerin E, Hughes SO, Robles J, Thompson D, Baranowski T, Lee RE, Nicklas T, Shewchuk RM: What Hispanic parents do to encourage and discourage 3-5 year old children to be active: a qualitative study using nominal group technique. IJBNPA 2013; 10: 93. doi: 10.1186/1479-5868-10-93. 19. Khanolkar AR, Byberg L, Koupil I: Parental influences on cardiovascular risk factors in Swedish children aged 5-14 years. Eur J Public Health 2012; 22(6): 840-847. doi: 10.1093/eurpub/ckr180. 20. Thorne B: Gender Play: Girls and Boys in School. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press 1993. 21. Nielsen G, Pfister G, Andersen LB: Gender differences in the daily physical activities of Danish school children. EPER 2011; 17(1): 69-90. doi: 10.1177/1356336X11402267. 22. Van Cauwenberghe E, Labarque V, Gubbels J et al.: Preschooler’s physical activity levels and associations with lesson context, teacher’s behavior, and environment during preschool physical education. Early Childhood Research Quarterly 2012; 27(2): 221-230. doi:10.1016/j.ecresq.2011.09.007. 23. Hodyr Z, Chalcarz W: Ocena aktywności ruchowej pracowników Zakładu Philips Lighting S.A. Pabianice w Pabianicach. Nowiny Lekarskie 2003; 72(2): 100-103. 24. Craig CL, Cameron C, Tudor-Locke C: Relationship between parent and child pedometer-determined physical activity: a sub-study of the CANPLAY surveillance study. IJBNPA 2013; 10:8. doi:10.1186/1479-5868-10-8.
