Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2006, s. 10-13
Przemysław Kardas, Marcin Dymanowski
Samoleczenie bólów głowy przez pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej
Self-medication of headache among general practitioners´ patients
z Pierwszego Zakładu Medycyny Rodzinnej Katedry Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kierownik Zakładu: dr n. med. Przemysław Kardas
Summary
Introduction: Headaches of various etiologies are frequent cause of patients visits to their primary care doctors. Before visiting their family doctor many patients make attempts to treat their headaches themselves. Such behaviour is encouraged by wide access to over-the-counter (OTC) painkillers. Although relatively safe, these drugs may reveal severe side effects. Therefore, the aim of this paper was to assess the prevalence of headache in primary care outpatients and to assess both the non-pharmacological methods and drugs the patients use prior to visiting their doctors.
Materials and methods: A questionnaire-based survey was carried out among persons registered to three primary care practices located in the Lodz – Widzew and Gorna districts. The study covered three hundred subjects aged fiveteen and over, who visited the practice for various reasons. The questionnaire contained questions concerning demographic information as well as the methods of relieving headaches among these patients.
Results: The results indicate that headaches are the common problem among persons registered to GPs. More than 85% of such persons suffered from headaches during previous 12 months. Among the medications applied by the patients there were drugs from various groups, including paracetamol, acetylsalicylic acid and a number of NSAIDs, as well as unconventional methods. The most important source of information influencing patient choice of drug for headache self-mediation were advertisements in the mass media.
Conclusions: Self-medication of headache with over-the-counter pain-killers is a frequent phenomenon. It is connected with the wide availability of these drugs and their frequent advertising in the mass media. Therefore, apart from their role in diagnosing and managing of headache, general practitioners should inform the patients about the possible serious side effects connected with such drugs.



Założenia i cel badania
Bóle głowy o różnym charakterze są grupą schorzeń cechującą się ogromnym rozpowszechnieniem. Z różną częstością i nasileniem, występują one praktycznie u wszystkich ludzi. Częstość ich występowania tylko w nieznacznym stopniu znajduje jednak odzwierciedlenie w częstości wizyt cierpiących na nie pacjentów u lekarzy rodzinnych (1). Powodem tego jest fakt, że większość cierpiących na nie osób sięga samodzielnie po różne metody lecznicze, w tym po leki.
Biorąc pod uwagę częstość bólów głowy oraz zróżnicowany stopień ich nasilenia, samoleczenie części z nich przez pacjentów wydaje się postępowaniem w pełni uzasadnionym. Podejście takie znajduje swoje odbicie w obowiązujących przepisach prawnych, zgodnie z którymi znaczna część leków stosowanych w leczeniu tych schorzeń uznana jest za leki dostępne bez recepty (leki OTC – ang. over the counter). W sprzedaży aptecznej i pozaaptecznej znajduje się obecnie wiele takich środków przeciwbólowych dostępnych bez recepty. Liczne reklamy leków przeciwbólowych w środkach masowego przekazu, a zwłaszcza w telewizji, sprawiają, że pacjenci sięgają po nie bardzo chętnie. Co więcej, reklamy te przedstawiają je jako leki całkowicie bezpieczne. Ich nadużywanie przez niektórych pacjentów może jednak prowadzić do poważnych powikłań (np. uszkodzenie nerek w wyniku stosowania fenacetyny, uszkodzenie śluzówki przewodu pokarmowego w wyniku stosowania wielu środków przeciwbólowych) (2). U niektórych pacjentów samo z siebie może także ono prowadzić do powstawania bólów głowy, tzw. bólów z odbicia (3). Co jednak najważniejsze, niektórzy pacjenci są uczuleni na wybrane środki przeciwbólowe, a wielość nazw preparatów przeciwbólowych znajdujących się w handlu sprawia, że łatwo sięgnąć mogą po środek dla nich niebezpieczny.
Ze względu na możliwość wystąpienia takich działań oraz praktyczne znaczenie opisanych powyżej zagadnień, celem niniejszego badania było poznanie częstości i charakteru bólów głowy oraz związanych z ich występowaniem porad lekarskich. Celem badania było także określenie zakresu i metod samoleczenia bólów głowy przez pacjentów. W badaniu postanowiono także poznać źródła informacji o lekach dostępnych bez recepty, na jakich opierają swoje wybory terapeutyczne pacjenci.
Materiał i metoda
Badanie przeprowadzono wśród podopiecznych trzech poradni podstawowej opieki zdrowotnej, zlokalizowanych w Łodzi (w tym 2 w dzielnicy Łódź-Górna i 1 w dzielnicy Łódź-Widzew). Do badania włączane były osoby w wieku 15 i więcej lat, które z różnych powodów (w tym jako osoby zdrowe, towarzyszące chorym) zgłaszały się do poradni. Badanie oparto na skonstruowanym w tym celu kwestionariuszu, wypełnianym samodzielnie przez badanych. Kwestionariusz ten zawierał pytania otwarte dotyczące zachowań pacjentów związanych z samoleczeniem bólów głowy oraz pytania dotyczące podstawowych danych demograficznych. Uzyskane w ten sposób dane oceniono następnie za pomocą metod statystyki opisowej.
Wyniki
Część eksperymentalną badania przeprowadzono w roku 2003. Do badania włączono łącznie 300 osób. Pomimo niekompletnego wypełnienia kwestionariuszy w wybranych przypadkach, do ostatecznej analizy zakwalifikowano wszystkie zebrane dane. Charakterystykę zbadanych osób przedstawiono w tabeli 1. Jak wynika z przedstawionych w niej danych, średni wiek ankietowanych wynosił blisko 40 lat, wśród badanych niemal dwie trzecie stanowiły kobiety, a większość badanych (53%) miała wykształcenie średnie.
Tabela 1. Charakterystyka ankietowanych.
Cecha n%
Liczebność 300100
WiekZakres15-76 
Średnia ? SD39,4 ? 12,8 
PłećKobiety18662,0
Mężczyźni11438
WykształceniePodstawowe4314,3
Średnie15953
Wyższe9832,7
Znaczna większość badanych doświadcza bólów głowy (85,3% badanych ogółem, w tym 96,7% kobiet i 68,4% mężczyzn). Są to dolegliwości dość częste: występują u tych osób ze średnią częstością raz na 1,5 miesiąca, częściej u kobiet. Pomimo to, z porad lekarza POZ z tego powodu korzysta zaledwie jedna piąta badanych, a wśród tych, którzy z tych porad korzystali, częstość ta była ponad trzykrotnie mniejsza, niż częstość bólów głowy. Świadczy to pośrednio o znacznym nasileniu zjawiska samoleczenia bólów głowy przez badanych pacjentów.
Wśród metod zwlaczania bólów głowy, stosowanych przez pacjentów, przeważały metody farmakologiczne, choć w wybranych przypadkach były to również metody niefarmakologiczne. Pośród najczęściej stosowanych środków znalazły się paracetamol (34% badanych) i kwas acetylosalicylowy (19%) (tab. 3). Choć badani sięgali po bardzo różne środki lecznicze w celu leczenia bólów głowy, to wszystkie wymieniane przez nich leki są lekami dostępnymi bez recepty (tab. 4).
Tabela 2. Charakterystyka bólów głowy, jakich doświadczali badani w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Bóle głowyObecne85,3%
Nieobecne14,7%
Częstość bólów głowy w ciągu ostatnich 12 miesięcy*średnio 8,1 ? 7,7
(K:8,9 ? 7,8, M: 6,2 ? 7,0)
Porady lekarza POZ z powodu bólów głowyTak18,0%
Nie78,7%
Częstość porad lekarza POZ z powodu bólów głowy w ciągu ostatnich 12 miesięcy*średnio 2,6 ? 2,3
*dotyczy osób, które cierpią na bóle głowy
Tabela 3. Metody zwalczania bólów głowy, stosowane przez badanych.
MetodaN%
paracetamol*10234,0
kwas acetylosalicylowy*5719,0
metody niefarmakologiczne3411,3
ibuprofen3010,0
metamizol206,7
fenacetyna51,7
niczym51,7
brak danych/nie dotyczy4715,7
RAZEM300100,0
*w tym leki złożone, których głównym składnikiem przeciwbólowym jest wybrana substancja chemiczna
Tabela 4. Preparaty przeciwbólowe najczęściej stosowane przez badanych w celu zwalczania bólów głowy (pominięto leki stosowane przez Ł1% pacjentów).
Środek leczniczyN%
Etopiryna5117,0
Apap3411,3
Ibuprom279,0
Panadol279,0
Pyralgin206,7
Codipar186,0
Saridon124,0
Fenacetyna51,7
Aspirin41,3
Cefalgin41,3

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. da Costa M.Z., et al.: Frequency of headache in the medical students of Santa Catarina´s Federal University. Headache. 2000; 40, (9): 740-4. 2.Robinson R.G.: Pain relief for headaches. Is self-medication a problem? Can Fam Physician. 1993; 39: 867-8. 3.Parajua Pozo J.L., Ballesteros Martinez E.: Headache caused by analgesic abuse. Aten Primaria. 1994; 14, (1): 547-9. 4.Sułkowski H.: Badanie przyjmowania leków, a szczególnie samoleczenia, w wybranej grupie ludności wielkomiejskiej. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. Łódź, 1975. 5.Laure P.: Investigation on self-medication: from disease to performance. Therapie 1998; 53, (2): 127-35. 6.Hugues F.C., et al.: A survey of self-medication. Comparison of results obtained at two centers. Therapie 1990; 45, (4): 325-9. 7.Deleu D., et al.: Prevalence and clinical characteristics of headache in a rural community in Oman. Headache. 2002; 42, (10): 963-73. 8.Bassols Farres A., et al.: An epidemiologic study of headache and its treatment in the general population of Catalonia. Rev. Neurol., 2002; 34, (10): 901-8. 9.Minatti-Hannuch S.N., et al.: Use of substances for immediate management of pain in patients with headache. Study in an ambulatory population. Rev. Assoc. Med. Bras., 1992; 38, (1): 17-23.
Medycyna Rodzinna 1/2006
Strona internetowa czasopisma Medycyna Rodzinna