© Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2005, s. 122-125
Stanisław Kułakowski
Losy chorych po przebytym zawale mięśnia sercowego w Szpitalu SP ZOZ w Sanoku w latach 1970-1980 (charakterystyka regionu i badanej grupy)
Patients lots after the treatment of myocardial infarct in Sanok Hospital in the period from 1970 to 1980 (profile of the region and examined group)
z Oddziału Kardiologii SP ZOZ w Sanoku
Kierownik Oddziału: dr n. med. Stanisław Kułakowski
Summary
The autor is presenting patients lots after the treatmnent of myocardial infarct in the local hospital in Sanok in 1970-1980. In this time the opportunities of treatmnent of this disease wery very little. Nowadays this is the part time, which the author wants to be remembered. The collected material was the subject of authors doctoral dessertation.
Wstęp
Leczenie zawału mięśnia sercowego ma swoją historię, mierzoną osiągnięciami kardiologii. Zbieranie materiału do mojej pracy doktorskiej rozpocząłem w latach, kiedy możliwości leczenia były bardzo skromne, rokowanie po przebytym zawale było obarczone znaczną śmiertelnością. Bieszczady w tym okresie były terenem bardzo zaniedbanym. Około 58% mieszkańców powiatu sanockiego stanowiła ludność wiejska, której głównym zajęciem było rolnictwo. Rolnik w tym okresie był pozbawiony ubezpieczenia zdrowotnego, zdrowie było elementem najmniej ważnym. Artykuł ten poświęcam pamięci moich chorych, tym którym dane było przeżyć i tym którzy tej łaskawości losu nie doświadczyli, aby historia pamiętała o ich ogromnych zmaganiach z chorobą oraz Ziemi Sanockiej, która od pierwszych dni mojej pracy urzekła mnie swoim urokiem.
Ziemia Sanocka
Położenie geograficzne Ziemi Sanockiej wykazuje cechy pośrednie między obszarami podgórskimi i górskimi. Uwidacznia się to zarówno w zróżnicowanym ukształtowaniu terenu, jak i stosunkach glebowych, klimatycznych oraz szacie roślinnej. Klimat przechodzi od łagodnego i typowego dla osłoniętych kotlin śródgórskich do wyraźnie górskiego charakteryzującego się mroźnymi zimami i łagodnym, niezbyt gorącym okresem letnim. Cechą charakterystyczną zachodniej części Kotliny Sanockiej są porywiste wiatry wiejące od południa poprzez Przełęcz Dukielską.
Na terenie Powiatu Sanockiego w tym okresie mieszkało około 110 tys. mieszkańców. W 1989-90 r. Sanok liczył 40,1 tys. Ludzi. W mieście mieszkało 42,2%, natomiast w powiecie w przeważającej liczbie mieszkała ludność wiejska (57,8%).
Materiał i metodyka
Badaniem objęto kolejnych chorych przyjętych w okresie od 01.01.1970 do 31.12.1980 roku do Oddziału Wewnętrznego szpitala w Sanoku z powodu pierwszego w życiu świeżego zawału mięśnia sercowego. Zawał serca rozpoznano według kryteriów WHO. W tym czasie oddział dysponował już możliwością monitorowania pojedynczych chorych, defibracji, kardiowersji i rejestracji EKG 3-kanałowym aparatem. Badanie elektrokardiograficzne obok wywiadu było podstawowym elementem umożliwiającym rozpoznanie zawału mięśnia sercowego, określenie typu zawału oraz jego lokalizację.
Od września 1978 roku zorganizowano salę intensywnej opieki kardiologicznej. Od tego momentu istniała możliwość całodobowej oceny zaburzeń rytmu i przewodnictwa z rejestracją EKG. Cała grupa liczyła 472 chorych. W okresie hospitalizacji zmarło 100 chorych, z tej grupy 5 po upływie 30 dni. Pozostałych 372 chorych po wyleczeniu ostrego okresu zawału serca było kontrolowanych do 31.12.1992. roku, przez 23 lata. Z obserwacji wyłączono 28 chorych, pochodzących z innych ZOZ. Ostateczną obserwacją objęto 344 osoby.
Wiek chorych wahał się od 28-87 lat. Mężczyźni stanowili 83,1%, a kobiety 16,9%. Stosunek mężczyzn do kobiet wynosił 4,9:1.
Zestawienie wieku i płci przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Zestawienie wieku i płci chorych wypisanych ze szpitala po wyleczeniu ostrego okresu zawału serca.
| Liczba zawałów | Wiek |
| N | % | Min-Max | Śred. odch. stan. |
| Mężczyźni | 286 | 83,1 | 28-84 | 56,7 + 11,2 |
| Kobiety | 58 | 16,9 | 29-87 | 64,2 + 14,7 |
| Ogółem | 344 | 100,0 | 28-87 | 57,9 + 11,8 |
Rycina 1 przedstawia rozkład wieku w grupie chorych wypisanych ze szpitala po wyleczeniu ostrego okresu zawału serca.
Ryc. 1. Rozkład wieku w grupie chorych wypisanych ze szpitala po wyleczeniu ostrego okresu zawału serca.
W grupie tej średnia wieku kobiet była wyraźnie wyższa niż mężczyzn. Różnica wynosiła 7,5 lat.
Metody statystyczne
Do porównania rozkładu wieku mężczyzn i kobiet zastosowano test Wilcoxona-Manna-Whitneya z jednostronnym obrazem krytycznym.
Wyniki
Po wyleczeniu ostrego okresu zwału mięśnia sercowego zostało wypisanych ze szpitala do dalszej obserwacji 344 chorych. Maksymalny okres obserwacji chorych wynosił do 23 lat, minimalny 35 dni, średni 11,5 roku. Strukturę zawałów w zależności od płci, miejsca zamieszkania, obecności nadciśnienia tętniczego, ponownego zawału i jego rozległości przedstawia tabela 2.
Tabela 2. Struktura zawałów w zależności od płci, miejsca zamieszkania, obecności nadciśnienia tętniczego, ponownego zawału oraz rozległości.
| Parametr | wieś | miasto | ogółem | nadciśn. | pon. zaw. | STEMI | NSTEMI |
| mężczyźni | 113 | 173 | 286 | 119 | 25 | 244 | 42 |
| kobiety | 20 | 38 | 58 | 35 | 2 | 45 | 13 |
| Ogółem | 133 | 211 | 344 | 154 | 27 | 289 | 55 |
| STEMI | 107 | 182 | 289 | 123 | 23 | X | X |
| NSTEMI | 26 | 29 | 55 | 31 | 4 | X | X |
| Razem | 133 | 211 | 344 | 154 | 27 | X | X |
| Nadciśnienie | 46 | 108 | 154 | X | 27 | 123 | 31 |
W mieście mieszkało 61,3% osób, u 84% stwierdzono zawał STEMI, a u 44,7% nadciśnienie tętnicze.
W grupie mężczyzn w mieście mieszkało 60,4%, u 85,3% stwierdzono zawał STEMI, a u 44,6% nadciśnienie tętnicze.
Kobiety w 65,5% mieszkały w mieście. W grupie tej nadciśnienie tętnicze występowało zdecydowanie częściej (60,3%) podobnie jak zawał STEMI ( 77,5% ).
Omówienie
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Adamska - Dyniewska H.: Wymieralność chorych po zawale serca w zależności od 3 grup rokowniczych. Kard. Pol. 1974, 27,203. 2.Adamska-Dyniewska H.: Wymieralność kobiet po zawale serca. Pol. Tyg. Lek. 1974, 29, 835. 3.Bednarzewski J.: Badania nad czynnikami warunkującymi rokowanie u chorych po zawale serca. Praca na stopień doktora habilitowanego medycyny. AM Lublin, 1980. 4.Bednarzewski J.: Badania nad czynnikami warunkującymi rokowanie u chorych po zawale serca. Cz. I Płeć i wiek. Kard. Pol. 1979, 22, 259. 5. Berger C.J., et al.: Prognosis after first myocardial infarction. Comparison of Q-wave and non Q-wave myocardial infarction in the Framingham Heart Study. JAMA. 1992, 268, 1545. 6.Broda G., i wsp.: Zachorowalność na zawał serca oraz śmiertelność w zawale serca w populacji prawobrzeżnej Warszawy. Program Pol-MONICA. Kard. Pol. 1994, 41, 381. 7.Budaj A., i wsp.: Leczenie i przebieg zawału serca w Polsce i na świecie na podstawie badania ISIS-4. Kard. Pol. 1994, 41, 482. 8.Carlson L.A., Böttinger L.E.: Risk factors for ischaematic heart Disease in men and women: Results of the 19-year follow-up of the Stockholm Prospective Study. Acta Med. Scand. 1985, 218, 20. 9.Ceremużyński L.: Epidemia chorób serca w świecie. Miejsce Polski. Raport z pola bitwy. Kard. Pol. 1996, 45, 245. 10.Ferrieres J., i wsp.: Comparison of prognosis and treatment of myocardial infarction in Haute-Garonne between 1986 and 1989. MONICA project, Toulouse. Arch. Mal. Coeur. Vaiss. 1992, 85, 1463. 11.Gruppo Italiano Per Lo Studio Della Streptochi - Nasi Nell´ infarto Miocardico (GISSI).: Long-term effects of intravenous throbolysis in acute myocardial infarction. Final report of the GISSI study. Lancet 1987, 2, 871. 12.ISIS-2 (Second International Study of Infarct Survival) Collaborative Group.: Randomised trial of intravenous streptokinase, oral aspiryn, both or neither among 17187 cases of suspected acute myocardial infarction: ISIS-2. Lancet 1988, 2, 249. 13.Janion M.: Wymieralność chorych w kolejnych latach po zawale serca. Pol. Tyg. Lek. 1991, 46, 368. 14.Janion M.: Analiza przyczyn zgonów po przebytym zawale serca i czynniki obciążające rokowanie odległe u chorych z regionu kieleckiego. Przegl. Lek. 1991, 48, 542. 15.Jasiński K.: Rejestracja zawału serca w Poznaniu. Cz. V. Półroczna obserwacja ambulatoryjna chorych po zawale serca. Przegl. Lek. 1977, 34, 841. 16.Kitchin A., Pockock S.J.: Prognosis of patients with acute myocardial infarction admitted to a coronary care unit. II. Survival after hospital discharge. Brit. Heart I 1992, 39, 1167. 17.Kraśnik W., Roguska J.: Długotrwałe obserwacje przypadków po przebytym zawale serca. Pol. Arch. Med. Wewn. 1965, 35, 1343. 18.Kułakowski S.: Przyczyny śmierci chorych z zawałem serca w długoletniej obserwacji. Ocena wpływu wybranych czynników. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. AM Łódź, 1997. 19.Malczewska-Malec M., i wsp.: Dwunastoletnie trendy umieralności z powodu chorób układu krążenia. Przegl. Lek. 1990, 47, 429. 20.Pająk A., Tunstall-Pedoe H.: Choroba wieńcowa zachorowalność i umieralność. Badanie WHO w 21 krajach na 4 kontynentach. Kard. Pol. 1996, 44, 416. 21.Podolecki A., i wsp.: Analiza śmiertelności z powodu zawału serca w dzielnicy miasta wielkoprzemysłowego. Wiad. Lek. 1988, 41, 624. 22.Religa W.: Zawał serca u kobiet – Analiza przebiegu ostrej fazy i losów odległych w obserwacji dwuletniej. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych - AM Łódź 1995. 23.Rudnicki S., i wsp.: Zachowanie się wybranych czynników zagrożenia u chorych z zawałem serca w przebiegu 10-letniej obserwacji. Kard. Pol. 1985, 38, 125. 24.Rywik S., i wsp.: Czy zmienia się stopień zagrożenia populacji Polski chorobą niedokrwienną serca ? Kard. Pol. 1995, 42, 213. 25.Thompson P.L., et al.: Changing patterns of medical treatment in acute myocardial infarction. Observations from the Perth MONICA Project 1984-1990. Med. J. Aust. 1992, 157, 87. 26.Twardowski R.M.: Historia naturalna choroby wieńcowej. Długoterminowa przeżywalność przy zastosowaniu leczenia zachowawczego i operacyjnego. Kard. Pol. 1995, 43, 139. 27.Weinblatt E., et al.: Prognosis of men after first myocardial infarction: mortality and first reccurence in relation to selected parameters. Amer. J. Publ. Health. 1968, 58, 1329. 28.Wągrowska H., Jasińska B.: Regionalne zróżnicowanie trendów umieralności z powodu chorób układu krążenia ludności Polski w latach 1976-1987. Cz. II. Umieralność z powodu choroby niedokrwiennej serca oraz zawału serca. Zdrowie Pub. 1992, 103, 64. 29.Wągrowska H., i wsp.: Ryzyko zgonów mieszkańców Warszawy w okresie 7-letniej obserwacji – badanie POL-Monica Warszawa. Kard. Pol. 1994, 40, 115. 30.Wolf S.: Predictors of myocardial infarction over a span of 30 years in Roseto, Pennsylvania. Integr. Physiol. Behav. Sci. 1992, 27, 246.
