© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2014, s. 70-76
*Patrycja Duszkiewicz, Justyna Świtała
Analiza porównawcza wiedzy stomatologicznej dzieci w wieku przedszkolnym z dużego i małego miasta
Comparative analysis of dental knowledge among preschool children from large and small cities
Studenckie Pedodontyczne Koło Naukowe, Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich, Wrocław Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Urszula Kaczmarek Opiekunki Koła: dr n. med. Monika Mysiak-Dębska, dr n. med. Alina Wrzyszcz-Kowalczyk
Summary
Introduction: Crucial influence on teeth condition have oral health behaviors. Deficits in a knowledge of caries prevention measurements favour decays development. Therefore, oral health promotion among the small children is important in order to eliminate bad dental habits among society in the future.
Aim: Dental knowledge analysis of 4 to 5 year-old children in the survey. Assessment of the effectiveness of novel prevention and educational program designed for that age group.
Material and methods: The study included 64 preschool children: 33 from the big city (group 1) and 31 from the small city (group 2). Group 1 was previously involved in prevention program. Group 2 (control group) did not participate in any program. Questionnaire questions applied to tooth structure, oral hygiene, nutritional habits and frequency of visits in the dental office. The obtained data were analyzed by chi2 test.
Results: The knowledge of tooth structure, amount of paste placed on toothbrush depend on dental education. 97% children from group 1 know that teeth should be brushed 2 or 3 times a day and in the group 2 only 71%. Correct toothbrushing technique presented 93% children from group 1 and only 61% from group 2. Children from group 1 showed substantially better knowledge of the dental office equipment compared to children from group 2.
Conclusions: Oral health awareness of children after performed program is significantly better than the control group. That proves the effectiveness and purposefulness of preventive and educational programs among the small children.
Wstęp
Powiedz mi, a ja zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam.
Pozwól mi uczestniczyć, a nauczę się
Konfucjusz
Problem choroby próchnicowej dotyczy niemal każdego – aż 97% dorosłych Polaków cierpi na tę chorobę (1). Równie niepokojąco przedstawia się sytuacja wśród dzieci. Według danych z 2012 roku frekwencja próchnicy u 5-latków wynosiła aż 80%, przy czym 59,2% badanych dzieci charakteryzowało się wskaźnikiem puw ≥ 4 (2, 3). Ze względu na taką sytuację, Polska zajmuje niechlubną pozycję w pierwszej dziesiątce europejskich krajów pod względem frekwencji próchnicy (4).
Szczególnie narażone na rozwój choroby próchnicowej są dzieci. Zęby mleczne i stałe niedojrzałe są słabiej zmineralizowane, co czyni je bardziej podatnymi na powstawanie próchnicy (5). Stosowanie diety wysokocukrowej charakterystycznej dla wieku dziecięcego i częste zaniedbania higieniczne w tym okresie życia także sprzyjają progresji choroby (6).
Każdy lekarz stomatolog zdaje sobie sprawę z faktu, że nieleczona próchnica zębów mlecznych ma istotny wpływ na jej wystąpienie w uzębieniu stałym (7). Jednak niewielu rodziców ma tę świadomość, a to właśnie od nich w dużym stopniu zależy wiedza i zachowania prozdrowotne dzieci (8, 9). Właściwe wydaje się włączenie do działań edukacyjnych z zakresu profilaktyki stomatologicznej również opiekunów i wychowawców przedszkolnych. Poprawa stanu jamy ustnej u dzieci jest możliwa także przez ich bezpośrednią edukację. Pozwala to na zmniejszenie roli rodziców, których wiedza na temat zachowań sprzyjających zdrowiu jamy ustnej często odbiega od codziennej praktyki (2, 7).
Na dobry stan uzębienia decydujący wpływ mają zachowania prozdrowotne takie jak: zbalansowana, kariostatyczna dieta, właściwie wykonywane odpowiednio często zabiegi higieniczne w jamie ustnej oraz regularne wizyty kontrolne u lekarza stomatologa (10).
Od najmłodszych lat należy kłaść nacisk na kształtowanie prawidłowych nawyków, bowiem aż 56% zachowań obserwowanych w okresie przedszkolnym ma wpływ na dalsze życie dziecka. Już w Podstawie Programowej Nauczania Przedszkolnego istnieje zapis o konieczności przeprowadzania przez nauczycieli zajęć dotyczących zachowań prozdrowotnych (11). Jednak nauczyciele nie zawsze potrafią w wystarczający sposób przedstawić dzieciom problematykę higieny jamy ustnej (12). Poza tym przedszkole jest miejscem, w którym dzieci spędzają znaczną część swojego dnia, znają każdy jego kąt, a osoba „z zewnątrz” wydaje się im bardzo interesująca. Ma ona spore szanse na przedstawienie dzieciom tematyki, która poza murami przedszkola nie wydawałaby się tak zajmująca.
W oparciu o taką wiedzę powstał pomysł stworzenia własnego programu w formie akcji profilaktyczno-edukacyjnej w zakresie zdrowia jamy ustnej skierowanej do dzieci w wieku przedszkolnym. Scenariusz przygotowany przez autorki niniejszej pracy został zrealizowany przez dwie grupy studenckie w ramach zajęć ze stomatologii dziecięcej.
Działania miały formę zabawy i składały się z kilku części, które miały na celu zapoznanie dzieci z prawidłowymi zachowaniami prozdrowotnymi. Każda część miała charakter interaktywny. Dzieci uczestniczyły w prezentacjach o budowie zęba, żywieniu, higienie i wizycie u dentysty (ryc. 1, 2). W dalszym etapie zabawy rozwiązywały zagadki, demonstrowały technikę oczyszczania zębów na modelach dydaktycznych (ryc. 3). Wysłuchały także bajki, śpiewały piosenkę zespołu „Fasolki” o oczyszczaniu zębów i obejrzały zrealizowane według własnego pomysłu przedstawienie „O Białym Ząbku i złym Panu Czekoladzie”, traktujące o kariogennych właściwościach słodyczy i konieczności szczotkowania zębów (ryc. 4). Za czynny udział w warsztatach dzieci zostały nagrodzone kolorowankami i naklejkami.
Ryc. 1. Dzieci przyporządkowywały produkty spożywcze do obrazka ze zdrowym lub chorym zębem.
Ryc. 2. Studenci opowiadali dzieciom o wyposażeniu gabinetu stomatologicznego.
Ryc. 3. Każde dziecko przećwiczyło na modelu prawidłową technikę szczotkowania zębów.
Ryc. 4. Przedstawienie – po zabawie z Panem Czekoladą złe robaczki atakują Białego Ząbka.
Cel pracy
Ocena wiedzy stomatologicznej dzieci 4- i 5-letnich na podstawie badania ankietowego oraz określenie skuteczności autorskiego programu profilaktyczno-edukacyjnego zrealizowanego w tej grupie wiekowej.
Materiały i metody
Badaniem objęto dwie grupy dzieci w wieku 4 i 5 lat. 33 dzieci z grupy badanej pochodziło z Wrocławia i uczestniczyło w programie edukacyjnym w przedszkolu. Grupę kontrolną stanowiło 31 dzieci z małego miasta (Kąty Wrocławskie), nieobjętych żadnym zewnętrznym programem edukacyjnym.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Miądowicz K: Stomatologiczne programy edukacyjne w środowisku nauczania i wychowania. Mag Stom 2010; 1:78-86 2. Wierzbicka M, Szatko F, Strużycka I et al.: Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej. Stan zdrowia i jego uwarunkowania oraz potrzeby profilaktyczno-lecznicze dzieci w wieku 5, 7 i 15 lat. Polska 2012. 3. Kaczmarek U, Jankowska K, Sołtan E: Stan uzębienia 4-5-letnich dzieci wrocławskich. Dent Med Probl 2002; 2: 227-231. 4. Rybarczyk-Townsend E, Lubowiedzka B, Wochna-Sobańska M: Stan uzębienia dzieci 6-letnich w województwie łódzkim w roku 2005. Przegl Epidemiol 2007; 61: 593-599. 5. Sołtan E, Herman K, Jankowska K, Kowalczyk-Zając M: Ocena stanu uzębienia u 4-5-letnich dzieci wrocławskich. Dent Med Probl 2004; 3: 423-426. 6. Szczepańska J: Wpływ różnych aspektów higieny jamy ustnej na występowanie próchnicy u dzieci w okresie poniemowlęcym. Nowa Stomat 2003; 1: 4-9. 7. Szymańska J, Szalewski L: Próchnica zębów mlecznych w populacji polskiej dzieci w wieku 0,5-6 lat. Zdr Publ 2011; 121(1): 86-89. 8. Iwanicka-Grzegorek E, Kępa-Prokopienko J, Pierzynowska E: Świadomość zdrowotna rodziców dzieci w wieku przedszkolnym – badanie ankietowe. Nowa Stomatol 2007; 1: 8-12. 9. Grzesiak I, Kaczmarek U: Ocena gotowości do zmian postaw i zachowań prozdrowotnych matek dzieci do trzech lat. Dent Med Probl 2003; 2(40): 287-293. 10. Rybarczyk-Townsend E: Ocena stomatologicznej świadomości dzieci. Nowa Stomatol 2002; 3: 107-111. 11. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach. Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. 12. Dybiżbańska E: Skuteczność stomatologicznej edukacji prozdrowotnej na podstawie doświadczeń międzynarodowych. Nowa Stomatol 2005; 3: 139-142. 13. Główny Urząd Statystyczny: Polska w liczbach 2012. Warszawa 2012. 14. Wierzbicka M, Adamowicz-Klepalska B: Prace nad poprawą zdrowia jamy ustnej i rozwojem opieki stomatologicznej w Polsce. Czas Stomat 1999; 5: 340-348. 15. Flanders RA: Effectiveness of dental health educational programs in schools. J Am Dent Assoc 1987; 114: 239-143. 16. Strużycka I, Małkowska A, Stopa J: Efektywne sposoby promocji zdrowia jamy ustnej. Czas Stomat 2005; LVIII: 6. 17. Daszkowska M, Lubowiedzka B, Szydłowska B, Wochna-Sobańska M: Ocena stanu uzębienia dzieci przedszkolnych objętych programem profilaktyki próchnicy. Dent Med Probl 2003; 2(40): 309-312. 18. Bruzda-Zwiech A, Filipińska R, Szydłowska-Walendowska B et al.: Stomatologiczne zachowania prozdrowotne 4-5-letnich dzieci w świetle badań ankietowych rodziców. Dent Med Probl 2012; 2(49): 272-278.
