© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2014, s. 77-83
Teresa Matthews-Brzozowska1, Małgorzata Pobol-Aidi1, 2, Maja Matthews-Kozanecka3, *Dorota Cudziło4
Wczesna terapia zaburzeń zębowo-zgryzowych z wykorzystaniem płytki Schwarza
Early treatment of dento-occlusal disorders with the use the Schwarz plate
1Katedra i Klinika Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, Poznań
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med Teresa Matthews-Brzozowska
2Poradnia Stomatologiczna Orto-Aidi, Poznań
Kierownik Poradni: dr n. med. Nedal Aidi
3Katedra Nauk Społecznych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, Poznań
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Michał Musielak
4Poradnia Ortodontyczna, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa
Kierownik Poradni: dr n. med. Dorota Cudziło
Summary
Introduction: The treatment of dento-occlusal disorders in the anterior part of the jaws assumes the elimination of reverse overjet, because the only correct overjet allows for further normal development of the jaws.
Aim: The aim of the study was to assess the changes in the maxillo-facial complex, of patients with malocclusion in the anterior segment of maxilla and mandible before and after the treatment with the use of the Schwarz plate.
Material and methods: We analyzed 25 sets of documentation, children aged 7 to 12 years of orthodontic treatment using the Schwarz plate, consisting of medical history, medical photographic documentation, diagnostic models, pantomogram and lateral telerentgenogram - before treatment (time T1) and after orthodontic treatment (time T2).
Results: The statistical analysis of the differences between the mean values of examined, measured before the beginning of orthodontic treatment (T1) and after the treatment (T2) showed that all researched measures of soft tissues, skeletal and dental parameters that respectively define the facial profile, the skeletal relation (skeletal angles) and dental relation (overjet, anterior length of maxilla and dental angles) were statistically significant towards in achieving the values with the range of standards population norms.
Conclusions: The treatment of disorders of the anterior segment with the use the Schwarz's plate allows to have a correct relationships between maxillary and mandibulary incisors.
Wstęp
Podjęcie leczenia wad zgryzu, w tym zaburzeń zębowo-zgryzowych w przedniej części szczęki i żuchwy, wiąże się z dwoma kluczowymi problemami: kwestią doboru najefektywniejszej metody leczenia oraz oceną właściwego momentu, w którym należy rozpocząć leczenie ortodontyczne. Plan leczenia zaburzeń zębowo-zgryzowych w odcinku przednim szczęki i żuchwy zakłada eliminację odwrotnego nagryzu poziomego, który w przypadku przodozgryzu rzekomego powoduje wysunięcie żuchwy i nasilenie wady, a w zgryzach krzyżowych przednich – zgryz urazowy. Uzyskanie prawidłowego nagryzu poziomego w wyniku leczenia pozwala na dalszy prawidłowy rozwój szczęki i żuchwy. Metody leczenia zaburzeń zębowo-zgryzowych w przednim odcinku szczęki i żuchwy są dostosowywane do wieku pacjenta i nasilenia wady zgryzu (1-3). Jedną z metod jest wykorzystanie w terapii ortodontycznej z użyciem aparatów zdejmowanych.
Celem pracy była ocena zmian w kompleksie szczękowo-twarzowym, u pacjentów z zaburzeniami zębowo-zgryzowymi w przednim odcinku szczęki i żuchwy przed leczeniem i po leczeniu zdejmowanym płytkowym aparatem ortodontycznym.
Materiał i metody
W wyniku wstępnej selekcji wybrano pacjentów w wieku od 7 do 12 lat leczonych zdejmowanymi aparatami ortodontycznymi z powodu zaburzeń zębowo-zgryzowych w przednim odcinku szczęki i żuchwy, jednakże bez wad wrodzonych części twarzowej czaszki oraz wyraźnych zaburzeń morfologicznych. Drugi etap selekcji dotyczył typu zastosowanego w terapii aparatu, wybrano pacjentów korzystających w leczeniu z płytki Schwarza z półsprężyną działającą na jeden ząb lub śrubą segmentową umieszczoną w płaszczyźnie czołowej działającej na 2, 3 lub 4 górne zęby sieczne. Kolejnym etapem było wybranie dokumentacji dzieci z I klasą Angle’a w ogólnie dobrym stanie zdrowia. Ostatecznie zanalizowano 25 kompletów dokumentacji obejmującej: historię choroby pacjenta, medyczną dokumentację fotograficzną, modele diagnostyczne oraz pantomogram i telerentgenogram boczny głowy przed leczeniem (T1) i po leczeniu (T2). Czas leczenia wynosił około 9 miesięcy; minimalny okres terapii to 7 miesięcy, zaś maksymalny 11 miesięcy.
Dokumentacja radiologiczna wykonana była przy użyciu cyfrowego aparatu KODAK 9000C z programem Picasa 3.0. Łącznie analizom poddano 50 telerentgenogramów bocznych głowy w zwarciu, oceniając cefalomertycznie wg Steinera (4) wartości kątów szkieletowych i zębowych oraz 50 modeli diagnostycznych. W celu weryfikacji pomiarów cefalometrycznych obliczenia przeprowadzono dwukrotnie, w czasie T1 i T1, na telerentgenogramach sprzed podjęcia leczenia, według tych samych procedur i oprzyrządowania, w tym samym miejscu i zbliżonych warunkach oświetlenia sztucznego, zawsze w godzinach porannych, przy niezmęczonym wzroku, przez jednego badacza. Analiza statystyczna nie wykazała różnic istotnych statystycznie między wynikami pomiarów, zatem w dalszej części pracy wykorzystano do analizy wyłącznie jedną serię pomiarów z czasów T1 i T2.
Profil twarzy pacjentów analizowano na podstawie kąta nosowo-wargowego (NW) telerentgenogramu bocznego głowy. Na telerentgenogramie naniesiono trzy punkty referencyjne tkanek miękkich służące do wyznaczenia kąta nosowo-wargowego: punkt Subnasale (Sn) leżący na załamaniu linii podstawy nosa i powierzchni wargi górnej; punkt Columella (Ctg) – w miejscu przejścia dolnego, prostego odcinka profilu nosa w wypukłość czubka nosa; punkt wargi górnej (UL) położony najbardziej do przodu punkt wargi górnej. Kąt nosowo-wargowy (NW) zawarty jest między linią Sn-UL, a styczną do podstawy nosa Sn-Ctg (ryc. 1).
Ryc. 1. Punkty antropometryczne Columella (Ctg), Subnasale (Sn) i punkt wargi górnej (UL) oraz linie pomocnicze do pomiaru kąta nosowo-wargowego (NW).
Na podstawie modeli diagnostycznych oceniano: nagryz poziomy i przednią długość łuku zębowego szczęki (ryc. 2, 3). W odcinku przednim szczęki i żuchwy wykonano pomiar nagryzu poziomowego (NP). Odległość między powierzchnią wargową zębów siecznych dolnych, a brzegiem siecznym zębów siecznych przyśrodkowych górnych mierzono z dokładnością do 1 mm. Nagryz poziomy oceniano jako dodatni, kiedy zęby sieczne górne zachodziły na zęby sieczne dolne. Natomiast w sytuacji odwrotnej, kiedy zęby sieczne dolne zachodziły na zęby sieczne górne, nagryz oceniano jako ujemny.
Ryc. 2. Modele diagnostyczne obrazujące kategorie nagryzu poziomego (NP): A. nagryz dodatni, B. nagryz zerowy, C. nagryz poziomy ujemny.
Ryc. 3. Pomiar długości przedniej części łuku zębowego szczęki.
Ryc. 4. Analiza terentgenogramu bocznego głowy.
Punkty referencyjne: S – Sella, punkt środkowy dołu siodła tureckiego; N – Nasion, punkt najbardziej doprzednio położony na szwie nosowo-czołowym w linii pośrodkowej; A – punkt A Downsa leżący najgłębiej na przednim zarysie wyrostka zębodołowego szczęki w płaszczyźnie strzałkowej pośrodkowej; B – punkt B Downsa leżący najgłębiej na przednim zarysie wyrostka zębodołowego żuchwy w płaszczyźnie strzałkowej pośrodkowej; Gn – Gnathion, punkt bródki kostnej wysunięty najdalej ku dołowi i przodowi w płaszczyźnie strzałowej pośrodkowej; Go – Gonion, punkt w miejscu przecięcia linii podstawy żuchwy z linią styczną do tylnej krawędzi gałęzi żuchwy.
Linie referencyjne: SN – linia przedniej części podstawy czaszki; NA – linia wyznaczona przez punkt Nasion i punkt A Downsa; NB – linia wyznaczona przez punkt Nasion i punkt B Downsa; ML – linia podstawy żuchwy wyznaczona przez punkty Gonion i Gnathion.
Dalszej analizy telerentgenogramu bocznego głowy dokonano z wykorzystaniem punktów i linii referencyjnych (ryc. 4). W analizie cefalometrycznej określono wybrane parametry kątowe. Oceniono wartości trzech kątów szkieletowych, które obrazują wzajemne relacje struktur kostnych w przednim odcinku części twarzowej czaszki: kąty SNA, SNB, ANB (ryc. 5). Oceniono wartości trzech kątów zębowych 1/NS, 1/ML, 1/1, przedstawiających wzajemne relacje między zębami siecznymi górnymi i dolnymi oraz strukturami kostnymi (ryc. 6).
Ryc. 5. Schemat punktów i linii w analizie cefalometrycznej terentgenogramu bocznego głowy. Kąty SNA, SNB, ANB.
Kąt SNA – kąt zawarty pomiędzy liniami SN i NA, określający przednio-tylne położenie szczęki względem podstawy czaszki. Kąt SNB – kąt zawarty pomiędzy liniami SN i NB, określający przednio-tylne położenie żuchwy względem podstawy czaszki. Kąt ANB – kąt zawarty pomiędzy liniami AN i BN, określający przednio-tylne położenie szczęki względem żuchwy.
Ryc. 6. Schemat punktów i linii w analiza cefalometrycznej terentgenogramu bocznego głowy. Kąty: 1/NS, 1/ML, 1/1. Kąt 1/NS – zawarty pomiędzy płaszczyzną NS i osią długą górnego, przyśrodkowego zęba siecznego, określający ustawienie zęba siecznego górnego względem podstawy czaszki w kierunku przednio-tylnym. Kąt 1/ML – zawarty pomiędzy płaszczyzną ML i osią długą dolnego, przyśrodkowego zęba siecznego, określający ustawienie zęba siecznego dolnego względem płaszczyzny podstawy żuchwy w kierunku przednio-tylnym. Kąt 1/1 – zawarty pomiędzy osiami górnego i dolnego przyśrodkowego zęba siecznego, określający ustawienie zęba siecznego górnego względem zęba siecznego dolnego.
Analizie statystycznej poddano cechy jakościowe takie jak nagryz poziomy, ilościowe, długościowe (przednia długość szczęki i wielkość nagryzu poziomego) oraz kątowe (NW, SNA, SNB, ANB, 1/NS, 1/ML, 1/1). Dla zmiennych ilościowych obliczono statystyki opisowe. Do weryfikacji hipotez statystycznych o równości średnich zastosowano test nieparametryczny Wilcoxona. Analizy statystyczne wykonano z wykorzystaniem programu Microsoft Excel 2007 Statistica StatSoft 7. Na realizację projektu badawczego uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Wyniki
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Avrystas MG: The rationale for early orthodontic treatment. Am J Orthod Dentofac Orthop 1998; 133(3): 15-18. 2. Ngan P: Early treatment of Class III malocclusion: Is it Worth the burden? Am J Orthod Dentofac Orthop 2006; 129(Suppl. 4): 82-88. 3. Fudalej P: Wybrane metody leczenia do przednich wad zgryzu. Mag Stomatol 2007; 11: 20-24. 4. Nötzel F, Schultz Ch: Kompendium diagnostyki ortodontycznej. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004. 5. Jaunet E, Le Guern A, Le Tacon P et al.: Uncovering and treating asymmetry before 6 years in our daily clinical practice: Option or obligation? Orthodontics or orthopedics? Internat Orthod 2013; 11: 35-59. 6. Matthews-Kozanecka M, Głowacka A: Świadoma zgoda pacjenta na udział w badaniach klinicznych i planowanym leczeniu – aspekty etyczno-prawne. Informed consent to participate in clinical trials and the planned treatment – ethical and legal aspects. Now Lek 2010; 79(4): 330-333. 7. Matthews-Kozanecka M, de Mezer M: Eksperyment medyczny w leczeniu ortodontycznym. Twój Prz Stom 2011; 4: 39-44. 8. Kluemper GT, Beeman CS, Hicks EP: Early orthodontic treatment: what are the imperatives? J Am Dent Assoc 2000; 131(5): 613-620. 9. Proffit WR, Fields Jr HW, Sarver DM: Ortodoncja współczesna. t. 1. Elsevier Urban and Partner, Wrocław 2009. 10. Szarmach IJ, Grochowska M: Leczenie wczesne i interceptywne wad zgryzu. Mag Stomatol 2009; 1: 14-19. 11. Piekarczyk B: Leczenie zgryzów otwartych częściowych przednich płytkami ortodontycznymi z wyciągami elastycznymi. Czas Stomatol 1992; 45(2): 104-107. 12. Żyszko A, Młynarska-Zduniak E: Wpływ leczenia aparatami czynnymi na kształt łuku zębowego i podniebienia. Czas Stomat 1996; 49(3): 183-188. 13. Pobol-Aidi M, Aidi N, Czaplińska J, Matthews-Brzozowska T: Zmiany w przednim odcinku szczęki i żuchwy po terapii maską twarzową lub płytką Schwarza – opis dwóch przypadków. Stom Współcz 2011; 18(5): 13-18. 14. Szeląg J, Penkala J: Orthodontic treatment of primary and secondary cleft palate in mixed and early permanent dentition. Dent Med Probl 2007; 44(1): 45-49. 15. Cudziło D: Leczenie ortodontyczne pacjentów z rozszczepem wargi i podniebienia – standardy postępowania stosowane w IMID. Dev Period Med 2014; 17(1): 54-59. 16. Chen YJ, Chen SK, Yao JCh, Chang HF: The effects of differences in landmark identification on the cephalometric measurements in traditional versus digitized cephalometry. Angle Orthod 2004; 74: 155-161.
