Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 4b/2015, s. 55-60
*Barbara Zawilińska
Zakażenia po transplantacji – wpływ bezpośredni i pośredni replikacji CMV na stan kliniczny biorców narządów miąższowych i komórek krwiotwórczych
Infections following transplantation – direct and indirect impact of CMV replication on clinical status of solid organ and hematopoietic cells’ transplant recipients
Zakład Wirusologii, Katedra Mikrobiologii, Wydział Lekarski, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Magdalena Kosz-Vnenchak
Streszczenie
Wirus cytomegalii (CMV), mimo profilaktycznej farmakoterapii jest nadal ważnym czynnikiem wpływającym na wyniki leczenia i przeżywalność pacjentów poddanych transplantacji. Ze względu na łatwość szerzenia się tego zakażenia, jego powszechność i zdolność przetrwania w organizmie w postaci latentnej, problem ten dotyka większość pacjentów. Stosowanie leków immunosupresyjnych, zwłaszcza agresywnej terapii z użyciem przeciwciał antylimfocytarnych, status serologiczny biorcy i dawcy dotyczący CMV, stopień zgodności w układzie HLA między dawcą a biorcą oraz zaawansowanie procesu odrzucania to główne czynniki ryzyka wystąpienia inwazyjnej choroby CMV, stanowiącej bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego. Oprócz bezpośredniego oddziaływania chorobotwórczego, istotny jest także udział pośredni replikującego wirusa. Poprzez modulację odpowiedzi immunologicznej, stymulację procesu zapalnego i wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wielu komórek, możemy dziś tłumaczyć u biorców z aktywnym zakażeniem CMV większą podatność na inwazyjne zakażenia bakteryjne i grzybicze, częstsze i bardziej nasilone reakcje odrzucania i dysfunkcji przeszczepionego narządu, progresję w rozwoju miażdżycy i zmian naczyniowych oraz wiele innych procesów o podłożu autoimmunologicznym, które wpływają na gorsze rokowanie i przeżycie chorych po transplantacji.
Summary
Cytomegalovirus (CMV), despite preventive pharmacotherapy is still an important factor in the outcome and survival of patients undergoing transplantation. Owing to the ease of spread, being ubiquitous in the general population and the ability to establish life-long latency in the host after the initial infection, it’s a problem that affects the majority of patients. The use of immunosuppressive drugs, especially aggressive therapy with antilymphocyte antibodies, CMV-specific serostatus of recipient and donor, the degree of HLA-mismatch and the severity of graft-rejection are the main risk factors for invasive CMV disease, which may be directly life-threatening to the patient. In addition to the pathogenicity, indirect effect of the replicating virus is also important. By modulation of the immune response, stimulation of inflammatory process and impact on the normal function of many cells, in recipients with active CMV infection, we can now explain increased susceptibility to invasive bacterial and fungal infections, more frequent and more severe graft rejection and its dysfunction, progression of atherosclerosis and vascular disease and many other autoimmune processes that affect the poorer prognosis and survival after transplantation.



Wirus cytomegalii (CMV) jest najczęstszym wirusowym patogenem izolowanym od pacjentów w stanie głębokiej immunosupresji, leczonych przeszczepami narządów miąższowych i szpiku kostnego. Pomimo postępu w możliwości monitorowania tego zakażenia i stosowania profilaktycznej terapii przeciwwirusowej, CMV pozostaje nadal główną przyczyną wpływającą bezpośrednio lub pośrednio na zachorowalność i śmiertelność biorców przeszczepów.
Zakażenie CMV może być wynikiem przeniesienia wirusa wraz z przeszczepianym narządem, przetaczaną krwią lub preparatami krwiopochodnymi. U biorców seropozytywnych, którzy wcześniej zetknęli się z wirusem, leczenie immunosupresyjne lub reakcja zapalna inicjowana alloantygenami przeszczepu z uwalnianiem cytokin prozapalnych są częstym czynnikiem prowadzącym do reaktywacji latentnej formy wirusa i niekontrolowanej jego replikacji (1). W warunkach pełnego zdrowia równowaga pomiędzy latencją a reaktywacją CMV jest kontrolowana przez sprawnie funkcjonujące mechanizmy odporności swoistej i nieswoistej. Na poziomie komórkowym, równowagę tę mogą zaburzać specyficzne czynniki transkrypcyjne (AP-1, NFκB) indukowane TNF-α i/lub IFN-γ, które uaktywniając zablokowany w fazie latentnej promotor dla genów z regionu IE1 i IE2 (ang. immediate early – IE), umożliwiają ich pełną transkrypcję i dalsze etapy cyklu replikacyjnego, z uwalnianiem potomnych cząstek wirusowych (2).
Aktywne (produktywne) zakażenie CMV może przybierać trzy formy: pierwotnej infekcji u osoby seronegatywnej, zakażenia wtórnego związanego z reaktywacją latetnej postaci CMV lub zakażenia egzogennego, będącego konsekwencją nadkażenia odmiennym szczepem wirusa.
Najważniejszymi czynnikami ryzyka wystąpienia produktywnego zakażenia CMV po przeszczepie są: status serologiczny biorcy i dawcy przeszczepu, zgodność w układzie HLA pomiędzy dawcą a biorcą, rodzaj i czas utrzymywania terapii immunosupresyjnej, stosowanie surowic antylimfocytarnych, stopień zaawansowania procesu odrzucania przeszczepu i choroby przeszczep przeciw biorcy (GvHD) po wszczepieniu komórek krwiotwórczych oraz związana z tym konieczność agresywnej immunosupresji. W przypadku przeszczepień narządów unaczynionych, najwyższe ryzyko zakażenia istnieje dla biorców seronegatywnych, którzy otrzymali narząd od dawcy seropozytywnego, co wynika z braku u takiej osoby swoistej odporności komórkowej i humoralnej (3, 4). Po wszczepieniu komórek krwiotwórczych ryzyko to jest paradoksalnie największe dla biorców seropozytywnych, niezależnie od statusu serologicznego dawcy komórek, ze względu na częste reaktywacje zakażeń latentnych, którym sprzyja głęboka i długo utrzymująca się immunosupresja (5). Również rodzaj przeszczepionego narządu (płuca > trzustka > wątroba > serce > nerka) czy użytych komórek krwiotwórczych (usuwanie limfocytów T z materiału przeszczepowego, stosowanie krwi pępowinowej) wpływają istotnie na różne prawdopodobieństwo rozwoju zakażenia i choroby cytomegaliowej. W ostatnim czasie zwraca się także uwagę na rolę współwystępujących innych zakażeń herpeswirusowych (HHV-6, HHV-7, EBV) jako kofaktorów replikacji CMV (6, 7).
W diagnostyce i monitorowaniu infekcji, do oceny nasilenia wiremii stosuje się obecnie metody ilościowe, najczęściej PCR w czasie rzeczywistym, umożliwiające określenie liczby kopii DNA CMV/ml pełnej krwi lub osocza, rzadziej wykrywanie wirusowego antygenu pp65 w leukocytach izolowanych z krwi obwodowej. W zaleceniach postępowania z pacjentem po przeszczepie wskazuje się na konieczność systematycznego wykonywania badań, zwłaszcza w ciągu pierwszych 3-6 miesiącach po transplantacji (8).
Spośród leków przeciwwirusowych, w leczeniu zakażeń znajdują zastosowanie: gancyklowir i jego pochodna – walgancyklowir (leki I rzutu), a w przypadku niepowodzeń – foskarnet i cydofowir (leki II rzutu). Choć mechanizm działania przeciwwirusowego tych leków jest nieco odmienny, punktem docelowym dla wszystkich z nich jest wirusowa polimeraza DNA, kluczowy enzym odpowiedzialny za syntezę genomowego DNA.
Zapobieganie rozwojowi najcięższej formy zakażenia, tj. wielonarządowej chorobie cytomegaliowej, jest głównym celem postępowania klinicznego i profilaktycznej terapii przeciwwirusowej. W zależności od rodzaju transplantacji i doświadczenia danego ośrodka, przyjmowane są różne protokoły postępowania farmakologicznego. Profilaktyka uniwersalna, stosowana częściej u biorców przeszczepów narządowych, szczególnie tych z grup wysokiego ryzyka, polega na podawaniu leków I rzutu (gancyklowir, walgancyklowir) wszystkim pacjentom już od momentu przeprowadzenia transplantacji, zwykle przez pierwsze 3-6 miesięcy. Alternatywą dla tego schematu jest tzw. terapia wyprzedzająca (ang. preemptive therapy), polegająca na selektywnym stosowaniu leków przeciwwirusowych u osób z potwierdzoną laboratoryjnie replikacją CMV, zanim pojawią się symptomy zakażenia. Warunkiem powodzenia takiego postępowania jest stałe, regularne monitorowanie pacjenta. Decyzja o rozpoczęciu leczenia wyprzedzającego jest obecnie podejmowana na podstawie wartości liczby kopii uznawanej za znamienną lub progową („cut off”), ewentualnie po wykazaniu tzw. dziennego przyrostu replikacji (9). Ten schemat profilaktyki jest stosowany w wielu ośrodkach, w których przeprowadza się transplantacje komórek szpikowych, ze względu na mniejsze i krócej trwające narażenie biorcy na działanie mielotoksyczne gancyklowiru; może być także wdrożony w przypadku seropozytywnych biorców narządów unaczynionych, o umiarkowanym ryzyku zakażenia.
Oddziaływanie bezpośrednie wirusa
CMV charakteryzuje się stosunkowo niską patogennością, czego wyrazem jest zwykle bezobjawowy przebieg zakażenia u osób immunokompetentnych. W patomechanizmie odgrywają rolę bezpośrednie oddziaływanie wirusa na komórkę oraz reakcje pośrednie, w postaci odczynu zapalnego z uwalnianiem cytokin typu Th1 i stymulacją układu immunologicznego, co w przypadku przedłużonej replikacji może doprowadzać w konsekwencji do rozwoju zmian immunopatologicznych. Działanie cytotoksyczne wirusa w komórce jest szczególnie widoczne w przypadkach zakażeń wrodzonych i w stanach głębokiej immunosupresji. Manifestuje się wówczas w postaci inwazyjnej choroby cytomegaliowej, a ryzyko jej rozwoju koreluje bezpośrednio z poziomem wiremii. W zakażeniach chronicznych, które mogą lokalizować się w odizolowanych miejscach (np. w nerce, mózgu, oku, przeszczepionym narządzie) i przebiegać z niskimi wartościami wiremii, przeważa udział mechanizmów związanych z uwalnianiem cytokin i działaniem cytotoksycznym limfocytów T (10).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Emery VC, Asher K, Sanjuan C de J: Importance of the cytomegalovirus seropositive recipient as a contributor to disease burden after solid organ transplantation. J Clin Virol 2012; 54: 125-129.
2. Hummel M, Abecassis M: A model for reactivation of CMV from latency. J Clin Virol 2002; 25: S123-136.
3. Humar A, Snydmanb D: AST Infectious Diseases Community of Practice: Cytomegalovirus in solid organ transplant recipients. Am J Transplant 2009: 9 (suppl. 4): S78-86.
4. Lisboa LF, Preiksaitis JK, Humar A, Kumar D: Clinical utility of molecular surveillance for cytomegalovirus after antiviral prophylaxis in high-risk solid organ transplant recipients. Transplantation 2011; 92: 1063-1068.
5. Boeckh M, Nichols WG: The impact of cytomegalovirus serostatus of donor and recipient before hematopoietic stem cell transplantation in the era of antiviral prophylaxis and preemptive therapy. Blood 2004; 103: 2003-2008.
6. Zawilińska B, Kopeć J, Szostek S et al.: Lymphotropic herpesvirus DNA detection in patients with active CMV infection – a possible role in the course of CMV infection after hematopoietic stem cell transplantation. Med Sci Monit 2011; 17: CR432-441.
7. Zerr DM, Boeckh M, Delaney C et al.: HHV-6 reactivation and associated sequelae after hematopoietic cell transplantation. Biol Blood Marrow Transplant 2012; 18: 1700-1708.
8. Durlik M, Grenda R, Jędrzejczak W et al.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego, Krajowych Konsultantów w dziedzinie: transplantologii klinicznej, chorób zakaźnych, hematologii i nefrologii dotyczące postępowania profilaktycznego i leczniczego w zakażeniu wirusem cytomegalii. Nefrologia Dializoterapia Pol 2007; 11: 89-99.
9. Halfon P, Berger P, Khiri H et al.: Algorithm based on CMV kinetics DNA viral load for preemptive therapy initiation after hematopoietic cell transplantation. J Med Virol 2011; 83: 490-495.
10. Britt W: Manifestations of human cytomegalovirus infection: proposed mechanisms of acute and chronic disease. Curr Top Microbiol Immunol 2008; 325: 417-470.
11. Manuel O, Kralidis G, Mueller NJ et al.: Impact of antiviral preventive strategies on the incidence and outcomes of cytomegalovirus disease in solid organ transplant recipients. Am J Transplant 2013; 13: 2402-2410.
12. Paya C, Humar A, Dominguez E et al.; Valganciclovir Solid Organ Transplant Study Group: Efficacy and safety of valganciclovir vs. oral ganciclovir for prevention of cytomegalovirus disease in solid organ transplant recipients. Am J Transplant 2004; 4: 611-620.
13. Boeckh M, Fries B, Nichols WG: Recent advances in the prevention of CMV infection and disease after hematopoietic stem cell transplantation. Pediatr Transplant 2004; 8 (suppl. 5): 19-27.
14. Ljungman P, Griffiths P, Paya C: Definitions of cytomegalovirus infection and disease in transplant recipients. Clin Infect Dis 2002; 34: 1094-1097.
15. Linares L, Sanclemente G, Cervera C et al.: Influence of cytomegalovirus disease in outcome of solid organ transplant patients. Transplant Proc 2011; 43: 2145-2148.
16. Meijer E, Boland GJ, Verdonck LF: Prevention of cytomegalovirus disease in recipients of allogeneic stem cell transplants. Clin Microbiol Rev 2003; 16: 647-657.
17. Sagedal S, Hartmann A, Nordal KP et al.: Impact of early cytomegalovirus infection and disease on long-term recipient and kidney graft survival. Kidney Int 2004; 66: 329-337.
18. Schrier RD, Rice GP, Oldstone MB: Suppression of natural killer cell activity and T cell proliferation by fresh isolates of human cytomegalovirus. J Infect Dis 1986; 153: 1084-1091.
19. Giebel S, Maccario R, Lilleri D et al.: The immunosuppressive effect of human cytomegalovirus infection in recipients of allogeneic hematopoietic stem cell transplantation. Bone Marrow Transplant 2005; 36: 503-509.
20. Bulek K: Ludzki wirus cytomegalii (HCMV) – latencja i strategie ucieczki spod kontroli układu odpornościowego. Post Biol Kom 2005; 32: 77-86.
21. Gredmark S, Britt WB, Xie X et al.: Human cytomegalovirus induces inhibition of macrophage differentiation by binding to human aminopeptidase N/CD13. J Immunol 2004; 173: 4897-4907.
22. Randolph-Habecker J, Iwata M, Torok-Storb B: Cytomegalovirus mediated myelosuppression. J Clin Virol 2002; 25 (suppl. 2): S51-56.
23. Hodson EM, Ladhani M, Webster AC et al.: Antiviral medications for preventing cytomegalovirus disease in solid organ transplant recipients. Cochrane Database Syst Rev 2013; 2: CD003774.
24. von Willebrand E, Pettersson E, Ahonen J et al.: CMV infection, class-II antigen expression, and human kidney allograft-rejection. Transplantation 1986; 42: 364-367.
25. Erdbruegger U, Scheffner I, Mengel M et al.: Impact of CMV infection on acute rejection and long-term renal allograft function: a systematic analysis in patients with protocol biopsies and indicated biopsies. Nephrol Dial Transplant 2012; 27: 435-443.
26. Kas-Deelen AM, de Maar EF, Harmsen MC et al.: Uninfected and cytomegalic endothelial cells in blood during cytomegalovirus infection: effect of acute rejection. J Infect Dis 2000; 181: 721-724.
27. van de Berg PJ, Heutinck KM, Raabe R et al.: Human cytomegalovirus induces systemic immune activation characterized by a type 1 cytokine signature. J Infect Dis 2010; 202: 690-699.
28. Nordøy I, Müller F, Nordal KP et al.: Chemokines and soluble adhesion molecules in renal transplant recipients with cytomegalovirus infection. Clin Exp Immunol 2000; 120: 333-337.
29. Li Y, Yan H, Xue W et al.: Allograft rejection-related gene expression in the endothelial cells of renal transplantation recipients after cytomegalovirus infection. J Zhejiang Univ Sci B 2009; 10: 820-828.
30. Varani S, Landini MP: Cytomegalovirus-induced immunopathology and its clinical consequences. Herpesviridae 2011; 2: 6 (http://www.herpesviridae.org/content/2/1/6).
31. Hjelmesaeth J, Müller F, Jenssen T et al.: Is there a link between cytomegalovirus infection and new-onset posttransplantation diabetes mellitus? Potential mechanisms of virus induced beta-cell damage. Nephrol Dial Transplant 2005; 20: 2311-2315.
32. Lunardi C, Dolcino M, Peterlana D et al.: Endothelial cells’ activation and apoptosis induced by a subset of antibodies against human cytomegalovirus: relevance to the pathogenesis of atherosclerosis. PLoS One 2007; 2(5): e473 (www.plosone.org).
33. Pèrez-Mercado AE, Vilá-Pèrez S: Cytomegalovirus as a trigger for systemic lupus erythematosus. J Clin Rheumatol 2010; 16: 335-337.
34. Hebart H, Einsele H, Klein R et al.: CMV infection after allogeneic bone marrow transplantation is associated with the occurrence of various autoantibodies and monoclonal gammopathies. Br J Haematol 1996; 95: 138-144.
35. Toyoda M, Galfayan K, Galera OA et al.: Cytomegalovirus infection induces anti-endothelial cell antibodies in cardiac and renal allograft recipients. Transpl Immunol 1997; 5: 104-111.
36. Hartmann A, Sagedal S, Hjelmesaeth J: The natural course of cytomegalovirus infection and disease in renal transplant recipients. Transplantation 2006; 82 (suppl. 2): S15-17.
37. Nauclèr CS, Larsson S, Möller E: A novel mechanism for virus-induced autoimmunity in humans. Immunol Rev 1996; 152: 175-192.
38. Michelson S: Consequences of human cytomegalovirus mimicry. Hum Immunol 2004; 65: 465-475.
39. Chen X, Vodanovic-Jankovic S, Johnson B et al.: Absence of regulatory T-cell control of TH1 and TH17 cells is responsible for the autoimmune-mediated pathology in chronic graft-versus-host disease. Blood 2007a; 110: 3804-3813.
40. Grattan MT, Moreno-Cabral CE, Vaughn A et al.: Cytomegalovirus infection is associated with cardiac allograft rejection and atherosclerosis. JAMA 1989; 261: 3561-3566.
41. Koskinen PK, Nieminen MS, Krogerus LA: Cytomegalovirus infection and accelerated cardiac allograft vasculopathy in human cardiac allografts. J Heart Lung Transplant 1993; 12: 724-729.
42. Bruggeman CA, Marjorie HJ, Nelissen-Vrancken G: Cytomegalovirus and atherogenesis. Antiviral Research 1999; 43: 191-200.
43. Lemström KB, Bruning JH, Bruggeman CA et al.: Cytomegalovirus infection enhances smooth muscle cell proliferation and intimal thickening of rat aortic allografts. J Clin Invest 1993; 92: 549-558.
44. Streblow DN, Söderberg-Naucler C, Vieira J et al.: The human cytomegalovirus chemokine receptor US28 mediates vascular smooth muscle cell migration. Cell 1999; 99: 511-520.
45. Speir E, Modali R, Huang ES et al.: Potential role of human cytomegalovirus and p53 interaction in coronary restenosis. Science 1994; 265: 391-394.
46. Tanaka K, Zou JP, Takeda K et al.: Effects of human cytomegalovirus immediate-early proteins on p53-mediated apoptosis in coronary artery smooth muscle cells. Circulation 1999; 99: 1656-1659.
47. Qiu H, Strååt K, Rahbar A et al.: Human CMV infection induces 5-lipoxygenase expression and leukotriene B4 production in vascular smooth muscle cells. J Exp Med 2008; 205: 19-24.
otrzymano: 2015-02-17
zaakceptowano do druku: 2015-03-11

Adres do korespondencji:
*Barbara Zawilińska
Zakład Wirusologii,
Katedra Mikrobiologii UJ CM
ul. Czysta 18, 31-121 Kraków
tel. +48 (12) 634-54-00
fax +48 (12) 423-39-24
mbzawili@cm-uj.krakow.pl

Postępy Nauk Medycznych 4b/2015
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych