© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2015, s. 135-138
*Anna Kędzia1, Aida Kusiak2, Barbara Kochańska3, Łukasz Lassmann4, Anna Wojtaszek-Słomińska5, Alina Gębska1
Działanie na bakterie tlenowe olejku cedrowego (Oleum Cedri)
Activity of cedar oil (Oleum Cedri) on aerobic bacteria
1Zakład Mikrobiologii Jamy Ustnej, Katedra Mikrobiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Anna Kędzia
2Katedra i Zakład Periodontologii i Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. Aida Kusiak, prof. nadzw.
3Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. Barbara Kochańska, prof. nadzw.
4Praktyka Prywatna, Gdańsk
5Zakład Ortodoncji, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. Anna Wojtaszek-Słomińska
Summary
This study was aiming to evaluate activity of cedar oil (Oleum Cedri) on 34 aerobic bacteria isolated from patients with infections of oral cavity or respiratory tract and 6 references strains. Susceptibility (MIC) was determined two fold dilution method in Mueller-Hinton agar. The inoculums contained 105 CFU per spot was seeded with Steers replicator upon the surface of agar containing various concentrations as well as upon that with no oil added (bacterial strains growth control). Incubation was performed in aerobic conditions at 37°C for 24 hours. MIC’s values were determined as the lowest concentrations that inhibited visible growth of the tested aerobic bacteria. The results showed, that the more susceptible was Gram-positive cocci and rods. MIC for 28% this strains was = 25.0 mg/ml. The Gram-negative rods were less sensitive (MIC > 25.0 mg/ml). The cedar oil showed moderate activity vs. the tested aerobic bacteria.
Wstęp
W regionie Morza Śródziemnego rosną 3 spośród 4 gatunków cedrów z rodziny Pinaceae (szpilkowate), w tym Cedrus libani (cedr libański) – głównie w Libanie, Syrii i Turcji, Cedrus braevifolia (cedr cypryjski) – na Cyprze, oraz Cedrus atlantica (cedr atlantycki) – w Algierii i Maroku. Natomiast gatunek Cedrus deodara (cedr himalajski) jest rozpowszechniony w zachodnich Himalajach, wschodnim Afganistanie, w północnym Pakistanie oraz południowo-zachodnim Tybecie i zachodnim Nepalu. Są to wiecznie zielone drzewa, które zależnie od gatunku różnią się wysokością (od 10 do 60 m), średnicą (do 3 m), długością i zabarwieniem igieł oraz kształtem korony drzewa. Uprawa cedru atlantyckiego w górach Atlasu (na wysokości 1500-2600 m) rozpoczęła się ok. 1840 roku. Jego korona ma charakterystyczny kształt, przypominający piramidę. Wytwarza niebieskozielone igły (do 2,5 cm długości), szyszki cylindryczne (długości od 5 do 8 cm i szerokości od 3 do 5 cm), a także niewielkie nasiona. Drzewo wydziela charakterystyczny, balsamiczny zapach.
Przeprowadzone badania wykazały obecność olejku eterycznego w korze, igłach i nasionach cedru (1-5). Z olejku cedru atlantyckiego wyodrębniono ponad 50 różnych związków (6). Olejek eteryczny obecny w drewnie zawiera przede wszystkim α- i γ-atlanton (odpowiadające za zapach drewna i olejku cedrowego) oraz kadinen (6). Natomiast w olejku cedrowym pochodzącym z igieł przeważają seskwiterpeny, głównie α-, β- i γ-himachaleny (stanowią ok. 70% zawartości olejku) (7). Wśród składników są obecne m.in. cedrol, β-chamigren, longifolen-(V4), α-longipiren, isoleden, di-epi-α-cedren, arisatalen i turneron. W szyszkach drzewa cedrowego stwierdzono obecność abietanianu diterpenów (8). Olejek eteryczny otrzymywany jest na drodze destylacji drewna cedrowego z parą wodną.
Już w czasach starożytnych olejek cedrowy często wykorzystywano do budowy świątyń. Natomiast żywica tego drzewa była używana do balsamowania zmarłych, ze względu na jej właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Nadal z drewna cedrowego wytwarza się deski podłogowe, parkiety, płyty wiórowe i pilśniowe, okna, drzwi oraz ozdobne pudełka. Służy też do budowy łodzi i statków. Olejek eteryczny używany jest w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym, a także wykorzystywany jest do produkcji repelentów i środków owadobójczych (9, 10).
Olejek z drzewa cedrowego wykazuje właściwości lecznicze (6, 7, 11-13). Jako antyseptyk znalazł zastosowanie w profilaktyce i leczeniu zakażeń dróg oddechowych. Ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne, diuretyczne, pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych. Stosowany jest w leczeniu niektórych chorób skóry, w tym trądziku. Przeciwbólowe działanie olejku zostało wykorzystane w terapii chorób reumatycznych (13). Jest też stosowany jako środek przeciwłupieżowy, przeciwłojotokowy i pobudzający porost włosów (8, 14).
W Polsce dostępne są preparaty, których składnikiem jest olejek cedrowy. Są to: Rub-Arom (Hasco-Lek, Polska) oraz Wick Vapo Rub (Procter & Gamble, Niemcy). Maść Rub-Arom zawiera (w 100,0 g): tymol (0,25 g), lewomentol (2,75 g), kamforę racemiczną (5,0 g), olejek cedrowy (0,75 g), olejek eukaliptusowy (1,5 g) i olejek terpentynowy (5,0 g). Preparat stosowany jest do smarowania klatki piersiowej w przeziębieniach i zakażeniach dróg oddechowych. Jego działanie polega na ułatwianiu oddychania, ponieważ powoduje rozrzedzenie wydzieliny oskrzelowej i usprawnia jej odkrztuszanie. Maść stosowana jest miejscowo także w bólach stawowych, reumatycznych i nerwobólach.
Preparat Wick Vapo Rub zawiera: tymol, mentol, kamforę, olejek eukaliptusowy, olejek terpentynowy, olejek cedrowy i olejek muszkatołowy. Stosowany jest w zapaleniach dróg oddechowych, gardła i w katarze. Jest też wykorzystywany do nacierań i inhalacji w terapii przewlekłych nieżytów górnych dróg oddechowych.
W licznych badaniach wykazano przeciwdrobnoustrojowe działanie olejku cedrowego (2, 5, 7, 11, 15-26). Morris i wsp. (18) udowodnili jego aktywność wobec Staphylococcus aureus (MIC = 0,5 mg/ml) oraz pałeczek Corynebacterium sp., Escherichia coli i grzybów z gatunku Candida albicans (MIC > 1,0 mg/ml). Z kolei Chabi i wsp. (21) wykazali działanie olejku cedrowego wobec form wegetatywnych i przetrwalników laseczek z gatunku Bacillus cereus i Clostridium botulinum. Rozwój przetrwalników tych bakterii hamowany był odpowiednio w stężeniach 0,1 i 0,3 mg/ml.
Maruzzella i wsp. (20) badali aktywność przeciwdrobnoustrojową olejku cedrowego otrzymanego z drewna i igieł cedru metodą krążkowo-dyfuzyjną. Badany olejek wykazywał aktywność tylko wobec dwóch ocenianych szczepów, a mianowicie Bacillus subtilis i Mycobacterium avium, dla których strefy zahamowania wzrostu wynosiły odpowiednio: dla wyciągu z igieł – 23 i 70 mm, a dla wyciągu z drewna – 29 i 68 mm. Natomiast szczepy Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis i Salmonella typhi nie wykazały wrażliwości na zastosowane stężenia olejku cedrowego (brak strefy zahamowania wzrostu). W doświadczeniach przeprowadzonych przez Derwicha i wsp. (2) wykazano, że Gram-dodatnie bakterie były wrażliwe na stężenia olejku wynoszące 0,68-1,62 mg/ml, a Gram-ujemne pałeczki – w zakresie stężeń od 0,25 do 1,45 mg/ml. W badaniach, które przeprowadzili Hammer i wsp. (16), oceniane przez autorów szczepy okazały się wrażliwe na stężenia olejku cedrowego w granicach od 5,0 do ≥ 20 mg/ml. Ponadto metodą krążkowo-dyfuzyjną wykazano, że olejek cedrowy był aktywny wobec paciorkowca z gatunku Streptococcus mutans. Strefa zahamowania wzrostu tego szczepu wynosiła 7,42 mm (26).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Aberchane M, Fechtal M, Chaouch A. Analysis of Maroccan Atlas cedarwood oil (Cedrus atlantica Manetti). J Essent Oil Res 2004; 16:542-7. 2. Derwich E, Benziane Z, Boukir A. Chemical composition and in vitro antibacterial activity of the essential oil Cedrus atlantica. Int J Agric Biol 2010; 12:381-5. 3. Runeberg J. The chemistry of the order Cupressales. 30. Heartwood constituents of Juniperus cedrus. Webb and Benth. Acta Chem Scand 1960; 14:1991-4. 4. Pilo C, Runeberg J. The chemistry of the order Cupressales. 25. Heartwood constituents of Juniperus chinensis L. Acta Chem Scand 1960; 14:350-8. 5. Rhafouri R, Strani B, Zair T i wsp. Chemical composition antibacterial and antifungal activities of Cedrus atlantica (Endl.) Manettiex Carriere seeds essential oil. Mediterr J Chem 2014; 315:1034-43. 6. Edris AE. Pharmaceutical and therapeutic potentials of essential oil their individual volatile constituents: A review. Phytother Res 2007; 21:308-23. 7. Krauze-Baranowska M, Skwierawska J, Pobłocka L. Właściwości lecznicze cedrów – historia i współczesność. Post Fitoter 2003; 1:2-5. 8. Barrero AF, Quilez de Moral JF, Herrador MM i wsp. Abietane diterpenes from the cones of Cedrus atlantica. Phytochem 2005; 66:105-11. 9. Trongtokit Y, Rongsriyam Y, Komalamisra N i wsp. Comparative repellency of 38 essential oils against mosquito bites. Phytother Res 2005; 19:303-9. 10. Lamiri A, Lhaloui S, Benjilali B i wsp. Insecticidal effect of essential oils against Hessian fly, Mayetiola destructor (Say). Field Crops Res 2001; 71:9-15. 11. Paun G, Zrira S, Bautakiout A i wsp. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial activity of essential oils from Maroccan aromatic herbs. Rev Roum Chim 2013; 58(11-12):891-7. 12. Clevland DEH. Acne vulgaris. Can Med Assoc J 1928; 18(3):261-6. 13. El Beyrouthy M, Arnold N, Delelis-Dusolllier A i wsp. Plant used as remedies antirheumatic and antineuralgic in the traditional medicine in Leban. J Ethnopharmacol 2008; 120:315-34. 14. Hay IC, Jamieson M, Ormerod AD. Randomized trial of aromatherapy. Successful treatment for alopecta areata. Arch Dermatol 1998; 134(11):1349-52. 15. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Badanie wpływu olejków eterycznych na bakterie, grzyby i dermatofity chorobotwórcze dla człowieka. Post Fitoter 2007; 2:71-7. 16. Hammer KA, Carson CE, Riley TV. Antimicrobial activity of essential oils and other plant extracts. J Appl Microbiol 1999; 86:985-90. 17. Pawar VC, Thaker VS. In vitro efficacy of 75 essential oils against Aspergillus niger. Mycoses 2006; 49:316-23. 18. Morris JA, Khettry A, Srith EW. Antimicrobial activity of aroma chemicals and essential oils. J Am Oil Chem Soc 1979; 56:995-8. 19. Kędzia A. Działanie olejku cedrowego (Oleum Cedri) na bakterie beztlenowe. Post Fitoter 2009; 2:71-6. 20. Maruzzella JC, Sicurella NA. Antibacterial activity of essential oil vapor. J Am Pharm Assoc 1960; 49:692-4. 21. Chabi A, Ababouch LH, Belasri K i wsp. Inhibition of germination and vegetative growth of Bacillus cereus and Clostridium botulinum 62 A spores by essential oils. Food Microbiol 1977; 14:162-74. 22. Kędzia A. Ocena wrażliwości na olejek cedrowy (Oleum Cedri) grzybów drożdżopodobnych. Post Fitoter 2010; 1:9-12. 23. Inouye S, Uchida K, Abe S. Vapor activity of 72 essential oils against of Trichophyton mentagrophytes. J Infect Chemother 2006; 12:210-6. 24. Yousef RT, Tawil G. Antimicrobial activity of volatile oils. Pharmazie 1980; 35H:698-701. 25. Probuseenivasan S, Jayakumar M, Ignacimuthu S. In vitro antibacterial activity of some plant essential oils. BCM Compl Alternat Med 2006; 6:39-46. 26. Kumar L, Chaudhari D, Arun B i wsp. Antimicrobial activity of commercially available essential oils against Streptococcus mutans. J Contemp Dent Pract 2012; 13(1):71-4.
