© Borgis - Nowa Pediatria 1/2016, s. 26-30
*Maria Dymkowska-Malesa1, Agnieszka Szparaga2
Ocena żywienia dzieci pozostających na diecie laktoowowegetariańskiej w przedszkolu
Assessment of chlidren’s nutrition on the lacto-ovo-vegetarian diet in kindergarten
1Katedra Procesów i Urządzeń Przemysłu Spożywczego, Wydział Mechaniczny, Politechnika Koszalińska
Kierownik Katedry: prof. dr hab. inż. Jarosław Diakun
2Katedra Biochemii i Biotechnologii, Wydział Mechaniczny, Politechnika Koszalińska
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Jerzy Lewosz
Summary
Introduction. The percentage of children fed according to the principles of vegetarianism is low, however in 2013 this diet has been accepted by the Polish Ministry of Health, as accessible to the health of children under condition of properly balancing.
Aim. The aim of the studies was to compare kindergarten lacto-ovo-vegetarian diet with nutritional recommendations.
Material and methods. The menus prepared in one of Koszalin kindergarten, caring for children nourished according to the principles of vegetarianism were analyzed. The calculations were based on program Alliant.
Results. Studies shown that lacto-ovo-vegetarian diet realized the demand for energy at 99%. The intake of protein covered 116%, fat 96.06% and carbohydrate 113% of recommendation. Among the vitamins and minerals below the standard was intake of vitamin D (18%), B12 (89%) and iron (80%).
Conclusions. Lacto-ovo-vegetarian diet in the kindergarten reduces the risk of nutrient deficiencies in comparison to other vegetarian diets.
Wstęp
Początkowe lata życia dziecka łączą się z jego aktywnym rozwojem. W tym wieku następuje wiele zmian, które formują przyzwyczajenia żywieniowe przekazywane przez rodziców, opiekunów, reklamy, modę oraz edukację żywieniową. W związku z tym należy zadbać o ten etap życia, by zdrowie dzieci w przyszłości procentowało korzystniejszym samopoczuciem i rozwojem intelektualnym oraz fizycznym (1).
Na stopień wyżywienia dzieci w wieku przedszkolnym w znacznej części wpływa to, pod jaką są opieką, czy przebywają w przedszkolu i jaka jest jakość sporządzanych posiłków, a także prawidłowe uzupełnienie racji przedszkolnej dziecka w domu (2).
Menu przeznaczone dla dzieci w okresie przedszkolnym 4-6 lat powinno być komponowane w taki sposób, by w pierwszym rzędzie dostarczało niezbędnych składników odżywczych oraz pokrywało zapotrzebowanie energetyczne (3, 4).
Im młodsze dziecko, tym bardziej widoczne są efekty niedoborów składników odżywczych w jego rozwoju, dlatego tak ważne jest ciągłe monitorowanie stanu odżywienia i sposobu żywienia dzieci, szczególnie przebywających w placówkach żywienia zbiorowego (przedszkola). W przedszkolu dzieciom podaje się najczęściej trzy posiłki, które stanowią około 70% całodziennej racji pokarmowej (CRP), określającej ilość produktów spożywczych dostarczających energii i składników pokarmowych zgodnie z dziennym zapotrzebowaniem organizmu (5, 6).
Szacuje się, że obecnie w Polsce jest około 2 milionów wegetarian i liczba ta stale rośnie. Istnieje wiele rodzajów wegetarianizmu. Jednym z najbardziej popularnych jest laktoowowegetarianizm, który wyklucza spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego, jednakże dopuszcza do konsumpcji mleko i produkty mleczne. Ryzykiem takiej diety jest wystąpienie alergii na białko mleka lub nietolerancji spowodowanej nieproporcjonalną podażą laktozy oraz nadmiernym spożyciem mleka (7, 8).
Wśród wegetarian ogromną grupę stanowią ludzie młodzi, którzy jako rodzice podejmują świadomą decyzję, iż dla ich dzieci najwłaściwsza jest dieta wegetariańska (9).
Z szacunkowych danych wynika co prawda, że odsetek dzieci żywionych zgodnie z zasadami wegetarianizmu zarówno w Polsce, jak i w pozostałych krajach Unii Europejskiej jest niewielki (około 3%) (10-12), jednakże 12 marca 2013 roku dieta wegetariańska została uznana przez Ministra Zdrowia jako przystępna dla zdrowia dzieci i młodzieży pod warunkiem, iż zostanie ona prawidłowo zbilansowana (13).
Cel pracy
Celem niniejszej pracy była ocena diet dzieci pozostających na diecie laktoowowegetariańskiej w przedszkolu, w odniesieniu do zaleceń żywieniowych.
Materiał i metody
Ocenę żywienia w przedszkolu koszalińskim, do którego uczęszczały dzieci zarówno na diecie laktoowowegetariańskiej, jak i tradycyjnej przeprowadzono na podstawie jadłospisów dekadowych z sezonu wiosenno-letniego z 2014 roku (bez wliczonych sobót oraz niedziel). Materiał do badań stanowiło menu udostępniane rodzicom na tablicy ogłoszeń z wyszczególnieniem rodzajów produktów oraz ich gramaturą. Zgodnie z deklaracjami rodziców dzieci pozostających w placówce przedszkolnej, dieta laktoowowegetariańska była zgodna z ich wolą. Dodatkowo opiekunowie dzieci znali i zaakceptowali jadłospisy przedszkolne.
Analizowane racje pokarmowe obejmowały trzy posiłki: śniadanie, obiad składający się z zupy i dania głównego oraz podwieczorek. Pierwsze śniadanie oraz kolację dzieci spożywały w domu, tym samym te posiłki nie podlegały ocenie. Racje pokarmowe analizowano pod względem energetyczności oraz zawartości witamin: A, D, E, C, PP i z grupy B (B1, B2, B6, B12) oraz składników mineralnych (wapń, magnez, żelazo, sód, potas, fosfor). Zawartość poszczególnych składników odżywczych w racjach pokarmowych obliczono z wykorzystaniem kalkulatora dietetycznego Aliant, który jest skutecznym narzędziem do układania, analizy i oceny jadłospisów (14).
Wyniki analizowano statystycznie przy zastosowaniu pakietu MS Office-Excel, podając średnią i odchylenie standardowe (SD) oraz procentowe pokrycie zapotrzebowania według określonych norm na te składniki (15). Uzyskane dane odniesiono do obowiązujących norm dla dzieci w wieku 4-6 lat (masa ciała 19 kg, wzrost 110 cm).
W pracy przyjęto założenie, iż posiłki przedszkolne stanowią 70% dziennego pokrycia energetycznego. Na tej podstawie wyliczono, iż przedszkolna racja pokarmowa powinna dostarczać około 980 kcal (70% z 1400 kcal), z czego węglowodany miały stanowić 147 g, tłuszcze – 32,7 g, białka – 14,7 g. Spożycie błonnika odniesiono do normy na poziomie wystarczającego spożycia (AI) 14 g/osobę/dobę (15).
Uzyskane dane dotyczące zawartości witamin i składników mineralnych odniesiono do obowiązujących norm dla wszystkich składników na poziomie 70% zalecanego dziennego spożycia (RDA) lub wystarczającego spożycia (AI).
Wyniki
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kolarzyk E, Janik A, Kwiatkowski J: Zwyczaje żywieniowe dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 2008; 89(4): 527-532. 2. Sadowska J, Krzymuska A: Ocena uzupełniania przedszkolnej racji pokarmowej przez rodziców u dzieci w wieku przedszkolnym. Bromat Chem Toksykol 2010; 52(2): 203-211. 3. Śląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. Żywienie na Wagę Zdrowia. http://www.wsse.katowice.pl/pliki/ip/konf_6.03.2012/broszura.pdf (data dostępu: 18.11.2015). 4. Dymkowska-Malesa M, Szparaga A: Ocena spożycia wybranych witamin i składników mineralnych w przedszkolnych racjach pokarmowych dzieci z terenu Koszalina. Nowa Pediatr 2013; 3: 106-110. 5. Dymkowska-Malesa M, Walczak Z, Skibniewska KA: Ocena wartości energetycznej i wybranych składników odżywczych obiadów przygotowywanych w koszalińskich przedszkolach. Bromat Chem Toksykol 2013; 46(2): 178. 6. Łukasik R, Waksmańska R, Gawlik K et al.: Stan wiedzy rodziców na temat żywienia dzieci od urodzenia do 3 lat. Nowa Pediatr 2014; 2: 56-62. 7. Chabasińska M, Przysławski J, Lisowska A et al.: Typ i czas stosowania diety wegetariańskiej a surowicze stężenie witaminy B12. Prz Gastroenterol 2008; 3(2): 63-67. 8. Gacek M: Wybrane wskaźniki stylu życia i stanu zdrowia osób dorosłych o zróżnicowanym modelu żywienia. Roczn PZH 2010; 61(1): 65-69. 9. Wegetarianizm. http://www.wegetarianizm.net (data dostępu: 18.11.2015). 10. Klemarczyk W, Strusińska M, Weker H et al.: Ocena sposobu żywienia dzieci w przedszkolu wegetariańskim. Pediatr Współcz Gastroenterol Hepatol Żywienie Dziecka 2005; 7(3): 243-246. 11. Weker H, Rudzka-Kańtoch Z, Maron A et al.: Dietary assessment of children at pre-school age in Poland – results of nutritional questionnaire study. Ann Nutr Metab 2001; 45 (suppl. 1): 461-462. 12. Position of the American Dietetic Association and Dietitians of Canada: Vegetarian diets. J Am Dietetic Assoc 2003; 103: 748-765. 13. Sopiński A: Odpowiedź na petycję. Ministerstwo Zdrowia. http://wegemaluch.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1338:odpowiedz-na-petycje-ministerstwo-zdrowia&catid=113:newsy&Itemid=411 (data dostępu: 18.11.2015). 14. http://www.aliant.com.pl (data dostępu: 29.01.2016). 15. Jarosz M, Bułhak-Jachymczak B: Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. http://mail.izz.waw.pl/~it/NORMY/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf (data dostępu: 18.11.2015). 16. Kownacka M, Narojek L, Trzeciak K: Wartość odżywcza diety makrobiotycznej stosowanej w żywieniu dzieci przedszkolnych. Żyw Człow i Metab 2003; 30(3-4): 1154-1157. 17. Sobczak J, Zegan M, Michota-Katulska M: Ocena sposobu żywienia w wybranych domach dziecka w Warszawie. Med Rodz 2012; 2: 23-28. 18. Chełchowska M, Ambroszkiewicz J, Klemarczyk W et al.: Wpływ stosowania diety wegetariańskiej na stężenie homocysteiny oraz całkowitą aktywność przeciwutleniającą w surowicy u dzieci. Pol Merk Lek 2010; 39: 171-177. 19. Charzewska J, Weker H: Ogólnopolskie badanie nad zawartością wapnia i witaminy D w dietach dzieci w wieku 4 lat. Pediatr Współcz Gastroenterol Hepatol Żywienie Dziecka 2006; 8(2): 107-109. 20. Sochacka-Tatara E, Jacek R, Sowa A, Musiał A: Ocena sposobu żywienia dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 2008; 89(3): 389-394. 21. Górnicka M, Frąckiewicz J, Trela I: Zawartość wybranych witamin w racjach pokarmowych przedszkoli na terenie Warszawy i okolic. Roczn PZH 2011; 62(2): 205-208. 22. Charzewska J, Chwojnowska Z: Rola witamin i składników mineralnych w żywieniu dzieci i młodzieży. [W:] Jarosz M (red.): Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2008: 53-77. 23. Grajeta H, Ilow R, Prescha A et al.: Ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków przedszkolnych. Roczn PZH 2003; 54(4): 417-425. 24. Gorczyca D, Prescha A, Szeremeta K et al.: Iron status and dietary iron intake of vegetarian children from Poland. Ann Nutr Metab 2013; 62: 291-297. 25. Chełchowska M, Klemarczyk W, Ambroszkiewicz J et al.: Ocena statusu żelaza u dzieci na diecie wegetariańskiej. Pediatr Pol 2007; 82(5-6): 425-429. 26. Leszczyńska T, Sikora E, Kręcina K et al.: Udział posiłków przedszkolnych w całkowitym pokryciu zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze na przykładzie wybranej stołówki. Żywn Nauka Technol Jakość 2007; 3(55): 327-334.
