© Borgis - Nowa Pediatria 3/2016, s. 98-104
Edyta Zawłocka1, *Teresa Jackowska1, 2
Grypa jako przyczyna hospitalizacji u dzieci w sezonie 2012/2013 – obserwacje własne**
Flu as the cause of hospitalization among children in the 2012/2013 season – own observations
1Kliniczny Oddział Pediatryczny, Szpital Bielański im. ks. Jerzego Popiełuszki, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Warszawie
Ordynator Oddziału: dr hab. n. med. Teresa Jackowska, prof. nadzw. CMKP
2Klinika Pediatrii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Teresa Jackowska, prof. nadzw. CMKP
Summary
Introduction. In Poland, depending on the epidemiological period, from a few thousand to several million cases and/or suspected cases of flu and/or flu-like infections are recorded.
Aim. The paper presents an analysis of the flu infections in a pediatric ward in Warsaw, in one influenza season. The analysis concerned the hospitalization and the costs of hospitalization due to influenza. The degree of the implementation of immunization was assessed both in the patients as well as the family before and after the hospitalization due to influenza.
Material and methods. At the Hospital Emergency Department (HED) and the Department of Paediatrics (DP) Bielański Hospital in Warsaw, 65 patients (aged 0-18 years) diagnosed with influenza A and/or B were hospitalized in the 2012/2013 season. The suspicion of flu was based on the history, physical examination and laboratory tests, and, the diagnosis was based on the result of the rapid diagnostic test (Rapid Influenza Diagnostic Test – RIDT) and/or the result of the molecular biology test (Real-Time-Polymerase Chain Reaction – RT-PCR).
Results. In 35.4% (23/65) of patients influenza A was diagnosed, and in 60% (39/65) influenza B. Three (4.6%) children had influenza A and B. 70.8% (46/65) of the patients required hospitalization in DP, and the average hospital stay was 7.5 days. 90.8% (59/65) of the children were treated with oseltamivir for 5 days. In 36.9% (24/65) of them various complications were observed that required further treatment. The cost of hospitalization ranged from PLN 1761 to PLN 2057 for stays without uncomplications and from PLN 2607 to PLN 4595 for stays with complications. None of the examined children had been vaccinated against influenza before the influenza season, and only two were vaccinated in the following season.
Conclusions. Influenza is a disease that may have a severe course and patients may require hospitalization. The possible complications of the flu prolong the time of the treatment and result in additional costs. There are effective medicines against the flu available, but the best form of preventing influenza are annual vaccinations. In the group studied, in spite of the severe influenza course, requiring hospitalization, the parents’ attitudes to vaccinations have not changed and remained negative.
Wstęp
Grypa jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusy z rodziny Orthomyxoviridae. Wyróżnia się trzy typy wirusa grypy: A, B i C (1-3).
W Polsce, w zależności od okresu epidemiologicznego notuje się od kilku tysięcy do kilku milionów zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę i/lub infekcje grypopodobne. Grypa jest również przyczyną zgonów – w sezonie 2012/2013 zarejestrowano 121 zgonów z powodu grypy, w tym 6 u dzieci do 14. roku życia. W województwie mazowieckim w sezonie 2012/2013 zgłoszono ponad 458 tys. zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę i/lub infekcje grypopodobne, w tym ponad 221 tys. dotyczyło dzieci do 14. roku życia (4). Szacuje się, że dane te mogą być zaniżone ze względu na niedoskonałości systemu monitorowania przypadków chorób zakaźnych oraz częste niedopełnianie przez lekarzy obowiązku zgłaszania zachorowań i podejrzeń o zachorowaniu do Państwowej Inspekcji Sanitarnej (PIS).
Do zakażenia wirusem grypy dochodzi drogą kropelkową, kontaktową i aerozolową. Średni czas inkubacji wynosi ok. 1-2 dni (1-4 dni) i zależy od statusu immunologicznego i wieku pacjenta (5, 6).
Objawy grypy to przede wszystkim: gorączka, ból głowy, gardła, kaszel, bóle mięśniowe, złe samopoczucie, nudności czy wymioty. Ostre objawy choroby ustępują w ciągu kilku dni, natomiast kaszel i złe samopoczucie mogą trwać nawet do 2 tygodni (1-3). Leczenie grypy jest głównie objawowe. W uzasadnionych przypadkach można zastosować leczenie przyczynowe, podając leki przeciwwirusowe, inhibitory neuraminidazy, takie jak oseltamiwir czy zanamiwir, wykazujące wysoką aktywność wobec wirusa A i B i niewielkie działania niepożądane (7-13).
W przebiegu grypy może dojść do nadkażeń bakteryjnych spowodowanych głównie przez pneumokoki, ale także przez meningokoki i gronkowce. Przechorowanie grypy może wiązać się z licznymi powikłaniami:
– z układu oddechowego: pierwotne zapalenie płuc i oskrzeli, wtórne bakteryjne zapalenia płuc, zapalenia oskrzelików, zapalenie zatok, zespół ostrej niewydolności oddechowej, zaostrzenie astmy czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
– z układu nerwowego: nasilenie częstości napadów padaczkowych, choroby naczyniowe mózgu, toksyczna encefalopatia, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego, poinfekcyjne zapalenie mózgu i opon mózgowych, zapalenie móżdżku, choroba Parkinsona, zespół Reye’a, wylew podpajęczynówkowy, śpiączkowe zapalenie mózgu, zespół Guillaina-Barrègo,
– psychicznymi: ostra psychoza ze słuchowymi lub wzrokowymi halucynacjami, schizofrenia,
– kardiologicznymi: zapalenie mięśnia sercowego, wsierdzia i osierdzia,
– hematologiczno-onkologicznymi: odrzucanie przeszczepów,
– z innych układów: zapalenie ucha środkowego, mioglobinuria, zespół wstrząsu toksycznego z niewydolnością nerek (2, 14).
ACIP (The Advisory Committee on Immunization Practices) i AAP (American Academy of Pediatrics) zalecają coroczne szczepienie przeciwko grypie u niemowląt powyżej 6. miesiąca życia, u dzieci i osób dorosłych, jeżeli nie istnieją przeciwwskazania. Optymalny termin szczepienia powinien poprzedzać aktywność wirusa grypy w danej populacji (15-17).
Cel pracy
Analiza zachorowań na grypę w jednym oddziale pediatryczny w Warszawie (Szpitalny Oddział Ratunkowy – SOR i Kliniczny Oddział Pediatryczny – KOP) w jednym sezonie epidemicznym. Dokonano analizy:
– hospitalizacji,
– kosztów hospitalizacji,
– realizacji szczepień przeciwko grypie u pacjenta i rodziny przed sezonem epidemicznym i po jego zakończeniu.
Materiał i metody
W sezonie epidemicznym 2012/2013 u 65 pacjentów: u 37 chłopców (57%) i 28 dziewczynek (43%) rozpoznano grypę (ICD10 – J10.0-J10.8). Najmłodszy pacjent miał 6 tygodni, a najstarszy 17 lat i 2 miesiące (średnia wieku wynosiła 5 lat i 4 miesiące). U 35,4% (23/65) pacjentów rozpoznano grypę A, u 60% (39/65) grypę B, a u 4,6% (3/65) grypę A i B.
W 29,2% (19/65) przypadków rozpoznanie postawiono w SOR-ze. Dzieci te były w dobrym lub dość dobrym stanie ogólnym, nie miały innych obciążeń chorobowych, a w badaniu przedmiotowym i/lub badaniach dodatkowych nie stwierdzono cech nadkażenia bakteryjnego. Uznano, że dzieci te nie mają wskazań do przyjęcia do oddziału i zostały z SOR-u wypisane do domu z zaleceniem kontroli w poradni rejonowej w ciągu 3 dni lub zgłoszenia się natychmiast do szpitala w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów. U 70,8% (46/65) dzieci rozpoznanie grypy postawiono po przyjęciu do KOP-u.
Podejrzenie grypy wysunięto na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego, ze szczególnym uwzględnieniem objawów, takich jak: kaszel i/lub ból gardła, gorączka powyżej 37,8oC, zgodnie z zaleceniami Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (Centers for Disease Control and Prevention – CDC). Grypę potwierdzono za pomocą szybkiego testu diagnostycznego w kierunku grypy (Rapid Influenza Diagnostic Test – RIDT). Wykonano również badania metodą biologii molekularnej (Real-Time-Polymerase Chain Reaction – RT-PCR) w Zakładzie Badania Wirusów Grypy, w Krajowym Ośrodku ds. Grypy w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie (IZP-PZH). Badania molekularne wykonywano w przypadku negatywnego wyniku szybkiego testu lub jego braku. Materiał do wykonania testu RIDT pobierano wymazówką z nosogardła, która była dołączona do testu. Do badania PCR pobierano trzy wymazy (z obu otworów nosowych oraz gardła), które umieszczano w 1 ml soli fizjologicznej, zgodnie z instrukcją Krajowego Ośrodku ds. Grypy.
Wyniki
76,9% (50/65) pacjentów, u których rozpoznano grypę, zgłosiło się do szpitala ze skierowaniem, w tym czworo (8,7%) zostało przywiezionych przez Zespół Pogotowia Ratunkowego (ZPR). 23,1% (15/65) dzieci zgłosiło się bez skierowania z powodu gorączki lub objawów infekcji. Najczęstszą przyczyną skierowania/zgłoszenia się do szpitala była gorączka – u 44,6% (29/65) pacjentów powyżej 38°C, a u 35,3% (23/65) i/lub objawy infekcji dróg oddechowych (zapalenie krtani, oskrzeli, płuc, zaostrzenie astmy oskrzelowej). Trzynaścioro (20%) dzieci zostało skierowanych z innych przyczyn: czworo z podejrzeniem nieokreślonej choroby (ICD10-Z03), troje z podejrzeniem zakażenia układu moczowego, dwoje z bólami brzucha, a po jednym z powodu wymiotów, szmeru nad sercem, nieżytu żołądkowo-jelitowego, wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Po przyjęciu na SOR lub KOP przeprowadzano szczegółowy wywiad. Rodzicom/opiekunom zadawano pytania dotyczące najczęstszych objawów grypy. Okazało się, że 98,5% (64/65) dzieci miało gorączkę powyżej 38°C, u 69,2% (45/65) występowały objawy ze strony dróg oddechowych: u 32,3% (21/65) katar, a u 66,1% (43/65) kaszel. U 21,5% (14/65) dzieci występowały wymioty, u 10,8% (7/65) bóle mięśniowe, u 9,2% (6/65) bóle głowy, u 7,7% (5/65) biegunka, a u 4,6% (3/65) bóle brzucha. U 23% pacjentów (15/65) obserwowano inne objawy, jak apatię, osłabienie, omdlenia z utratą lub bez utraty przytomności (tab. 1). Podobne objawy chorobowe obserwowane były u obu płci, niezależnie od wieku czy serotypu wirusa grypy.
Tab. 1. Objawy grypy
| Objaw grypy | Liczba | Procent (%) |
| Gorączka | 64 | 98,5 |
| Kaszel | 43 | 66,1 |
| Katar | 21 | 32,3 |
| Wymioty | 14 | 21,5 |
| Bóle mięśniowe | 7 | 10,8 |
| Bóle głowy | 6 | 9,2 |
| Biegunka | 5 | 7,7 |
| Bóle brzucha | 3 | 4,6 |
| Inne | 15 | 23 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Brydak LB: Grypa. Pandemia grypy – mit czy realne zagrożenie? Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2008. 2. Nitsch-Osuch A: Przydatność wykonywania szybkich testów diagnostycznych w kierunku grypy u dzieci w wieku 0-5 lat – ocena wiarygodności i implikacje kliniczne. Rozprawa habilitacyjna. Warszawski Uniwersytet Medyczny 2013: 13-64. 3. Brady RC: Influenza. Adolesc Med State Art Rev 2010; 79: 46-51. 4. http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/index.htm (data dostępu 11.08.2016). 5. Ebell M, Afonso A: A systematic review of clinical decision rules for the diagnosis of influenza. Ann Fam Med 2011; 9: 69-77. 6. Klimov A, Rocha E, Hayden FG et al.: Prolonged shedding of amantadine resistant infuenza A viruses by immunodificient patients: detection by polymerase chain reaction-restriction analysis. J Infect Dis 1995; 172: 1352-1355. 7. Moscona A: Neuraminidase inhibitors for influenza. N Eng J Med 2005; 353: 1363-1373. 8. Nitsch-Osuch A, Brydak LB, Wardyn KA: Inhibitory neuraminidazy w profilaktyce i leczeniu grypy. Pol Mer Lek 2008; 145: 67-73. 9. Committee on Infectious Diseases: Antiviral Therapy and prophylaxis for influenza in children. Pediatrics 2007; 119: 852-860. 10. Centers for Diseases Control and Prevention: Antiviral Agents for Treatment and Chemoprophylaxis of Influenza Reccommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Morb Mortal Wkly Rep 2011; 60: 1-26. 11. Charakterystyka Produktu Leczniczego Tamiflu z dnia 09.06.2016. 12. Charakterystyka Produktu Leczniczego Relenza z dnia 29.03.2011. 13. Brydak LB, Romanowska M, Radzikowski A, Steciwko A: Polskie standardy profilaktyki i leczenia grypy. Rekomendacje Krajowego Ośrodka ds. Grypy, PZH, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Wyd. III. Warszawa 2007. 14. Rothberg M, Haessler S, Brown R: Complications of viral seasonal and pandemic influenza. Crit Care Med 2010; 38: 91-97. 15. Grohskopf LA, Olsen SJ, Sokolow LZ et al.: Prevention and control of seasonal influenza with vaccines: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) – United States, 2014-15 influenza. Morb Mortal Wkly Rep 2014; 63(32): 691-697. 16. Jackowska T, Sapała A: Szczepienia przeciwko grypie w sezonie 2014-2015. Post N Med 2014; XXVII(10B): 19-22. 17. Jackowska T, Brydak L, Rokicka-Milewska R et al.: Szczepienia przeciw grypie dzieci chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Ped Pol 1996; LXXI(4): 301-305. 18. Frieden TR, Jaffe HW, Stephens JW: Centers for Disease Control and Prevention. Antiviral Agents for the Treatment and Chemoprophylaxis of Influenza. Morb Mortal Wkly Rep 2011; 60 (1): 1-24. 19. Ruf B, Knuf M: The burden of seasonal and pandemic influenza in infants and children. Eur J Ped 2013; 173(3): 265-276. 20. Jackowska T, Grzelczyk-Wielgórska M, Pawlik K: Rapid test for influenza diagnostics. Respiratory Regulation – The Molecular Approach. Adv Exp Med Biol 2013; 756: 263-269. 21. Hryniewicz W, Albrecht P, Radzikowski A: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2016; http://antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf. 22. Grijalva CG, Poehling KA, Edwards KM et al.: Accuracy and interpretation of rapid influenza tests in children. Pediatrics 2007; 119: e6-11. DOI: 10.1542/peds.2006-1694. 23. Cheng CKY, Cowling B, Chan KW et al.: Factors affecting QuickVue Influenza A + B rapid test performance in the community setting. Diagn Micr Infec Dis 2009; 65(1): 35-41. 24. Fiore AE, Fry A, Shay D et al.: Centers for Disease Control and Prevention. Antiviral agents for the treatment and chemoprophylaxis of influenza. MMWR 2011; 60(RR01): 1-24. 25. Lopez-Medina E, Ardura M, Siegel J et al.: 2009 Influenza A in infants hospitalized at younger than 6 months. J Ped 2012; 160(4): 626-631. 26. Streng A, Grote V, Liese J: Severe influenza cases in paediatric intensive care units in Germany during the pre-pandemic seasons 2005 to 2008. BMC Infect Dis 2011; 11(1): 233. DOI: 10.1186/1471-2334-11-233. 27. Narodowy Program Zwalczania Grypy – Raport 2013. Warszawa, 2013; http://www.wp.npzg.pl/images/pdf/Narodowy%20Program%20Zwalczania%20Grypy%20skrot.pdf. 28. Czarkowski MP, Kondej B, Cielebąk E, Staszewska E: Szczepienia ochronne w Polsce w 2012 roku, NIZP, PZH-Zakład Epidemiologii Główny Inspektorat Sanitarny – Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi. Warszawa 2013. 29. Czarkowski MP, Kondej B, Cielebąk E, Staszewska E: Szczepienia ochronne w Polsce w 2013 roku, NIZP, PZH-Zakład Epidemiologii Główny Inspektorat Sanitarny – Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi. Warszawa 2014. 30. Grześk G, Gałaj A, Korbal P et al.: Ekonomiczne przesłanki stosowania czynnej profilaktyki grypy. Med Pr 2002; 53(4): 329-332.
