Dominika Janas1, Anna Kubica1, Irena Szarupska, Maciej Masny1, *Agnieszka Wacławczyk2, Lidia Postek-Stefańska2
Świadomość lekarzy dentystów w zakresie rozpoznawania i postępowania z dziećmi dotkniętymi przemocą rodzinną
Awareness of dentists in recognising and dealing with children affected by domestic violence
1Students’ Research Circle, Department of Paediatric Dentistry, School of Medicine with the Division of Dentistry in Zabrze, Medical University of Silesia in Katowice
Mentor: Agnieszka Wacławczyk, MD
2Department of Paediatric Dentistry, School of Medicine with the Division of Dentistry in Zabrze, Medical University of Silesia in Katowice
Head of Department: Associate Professor Lidia Postek-Stefańska, MD
Streszczenie
Przemoc stosowana wobec dzieci jest zjawiskiem społecznym występującym od wieków. Lekarz pierwszego kontaktu, także stomatolog, może zetknąć się z różnymi formami krzywdzenia dziecka. Dlatego lekarze dentyści powinni zwracać uwagę na zachowanie dziecka i jego opiekunów. Dentysta posiada bardzo dobre warunki do wizualnej oceny siedzącego na fotelu pacjenta, co pozwala na wykrycie obrażeń w miejscach, w których nie występują urazy przypadkowe, m.in. w „trójkącie bezpieczeństwa”.
Celem pracy była ocena świadomości lekarzy dentystów na temat rozpoznania i postępowania z dziećmi dotkniętymi przemocą w rodzinie.
Badaniem ankietowym objęto grupę 50 lekarzy dentystów. Ankieta, składająca się z 17 pytań, miała charakter anonimowy i dobrowolny.
Istnieje duża potrzeba szkoleń lekarzy stomatologów w celu doskonalenia ich umiejętności w zakresie rozpoznawania i postępowania w przypadku podejrzenia przemocy wobec dzieci. Należy zwiększyć potrzebę wrażliwości u lekarzy stomatologów na zaniedbania zdrowotne rodziców wobec dzieci. Wszyscy lekarze stomatolodzy powinni znać procedurę Niebieskiej Karty.
Summary
Child abuse is a common social phenomenon known for a long time. Dentists, as first-contact physicians, can encounter such cases in various forms. Therefore, they should pay extra attention to suspicious behaviour of parents and children, especially because of their very good examination access and ability to detect injuries in areas where accidental injuries do not occur, e.g. in the „safety triangle”.
The aim of the study was to evaluate dentists’ knowledge about recognising children affected by domestic violence and reacting in such situations.
Fifty dentists were surveyed. The survey, consisting of 17 questions, was anonymous and voluntary.
There is a great need for educating dentists in the aspect of proper procedures and reactions while dealing with abused or neglected children. Dentists should be much more aware and sensitive to cases of neglecting children’s health by parents. All dentists should know the „Blue Card” procedure.
Wprowadzenie
Zjawisko przemocy wobec dzieci jest poważnym problemem zdrowia publicznego na całym świecie. Lekarz pierwszego kontaktu, także stomatolog, może zetknąć się z różnymi formami krzywdzenia dziecka, w tym z zespołem dziecka maltretowanego. Dlatego lekarze dentyści powinni zwracać uwagę na zachowanie dziecka i jego opiekunów. Dentysta posiada bardzo dobre warunki do wizualnej oceny siedzącego na fotelu pacjenta, co pozwala na wykrycie obrażeń w miejscach, w których nie występują urazy przypadkowe, m.in. w „trójkącie bezpieczeństwa” (ryc. 1) (1, 2).
Ryc. 1. Trójkąt bezpieczeństwa (autorka: Magdalena Wacławczyk, lat 11)
Jest to obszar ciała obejmujący uszy, okolicę boczną twarzy, szyi i górną okolicę ramion. W tych miejscach przypadkowe obrażenia (urazy nieprzypadkowe) są bardzo rzadko spotykane, za to często występują u osób, wobec których stosowana była przemoc.
Należy także zwrócić uwagę na inne okolice ciała, takie jak:
– uszy – szczególnie ślady uszczypnięć obejmujące obie strony ucha,
– okolica oczu – zwłaszcza występujące obustronne zasinienia,
– tkanki miękkie policzków,
– wewnętrzna strona ramion,
– przedramiona,
– klatka piersiowa,
– tył i bok korpusu ciała z wyjątkiem odcinka ponad kręgosłupem,
– krocze i okolica genitaliów,
– wewnętrzna strona ud,
– podeszwy stóp (2, 3).
Są to razem z „trójkątem bezpieczeństwa” najczęstsze miejsca występowania obrażeń u dzieci w wyniku przemocy. U dzieci z objawami przemocy rozpoznawanymi wewnątrzustnie obecne mogą być: zasinienia, wybroczyny, owrzodzenia, siniaki oraz rany i blizny błony śluzowej jamy ustnej i warg, złamania w obrębie zębów lub wyrostków zębodołowych.
Media w Polsce często informują o przypadkach agresji wobec dzieci, których konsekwencje prowadzą do kalectwa lub nawet śmierci (1). Wyróżnia się sześć głównych form przemocy: przemoc fizyczna, seksualna, psychiczna, zaniedbanie, ekspozycja na przemoc domową (rozumiana jako bycie świadkiem przemocy) oraz podawanie dziecku substancji psychoaktywnych, szkodliwych lub nie dla nich przeznaczonych (4). Jako przedstawiciele zawodu zaufania publicznego lekarze stomatolodzy są zobowiązani, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku (art. 12), reagować na przemoc w rodzinie. Aktualnie art. 12 brzmi następująco „osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora”.
Jednocześnie zgodnie z art. 9 powyższej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie procedura zawarta w Niebieskiej Karcie obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Wszczęcie procedury Niebieska Karta następuje przez wypełnienie formularza w przypadku, gdy w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych zaistnieją podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny. Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o powyższą procedurę i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie (5).
Według krajowych danych statystycznych liczba małoletnich ofiar przemocy domowej od 2012 roku zmniejsza się, a w roku 2015 wyniosła 17 382. Dane dotyczące 2015 roku wskazują także na zwiększenie liczby wszczęć procedury Niebieska Karta, co oznacza coraz skuteczniejszą realizację programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (6).
Cel pracy
Celem pracy była ocena świadomości lekarzy dentystów w zakresie rozpoznania i postępowania z dziećmi dotkniętymi przemocą w rodzinie.
Materiał i metody
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Nikodemska S: Przemoc wobec dzieci – przegląd badań. Niebieska Linia 2000; 9: 13S-15S. 2. Borysewicz-Lewicka M, Olczak-Kowalczyk D: Zespół dziecka maltretowanego w aspekcie stomatologicznym. Czas Stomatol 2009; 62(11): 859-867. 3. Michalak M: Rola lekarza dentysty w rozpoznawaniu objawów przemocy wobec dzieci. Be Active Dentist, Warszawa 2015. 4. Minh A, Matheson FI, Daoud N et al.: Linking childhood and adult criminality: using a life course framework to examine childhood abuse and neglect, substance use and adult partner violence. Int J Environ Res Public Health 2013; 28(10): 5470-5489. 5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”. 6. http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/przemoc-w-rodzinie/50863, Przemoc-w-rodzinie.html. 7. Pietruszka M: Światowy raport WHO na temat przemocy i zdrowia. Niebieska Linia 2002; 23(6): 3-10. 8. Ziołecka B, Borysewicz-Lewicka M: Cases of child abuse in the dental practice – basis for recognizing and collecting data. Polish J Envion Stud 2008; 17(6)A: 78-82. 9. Santos JF, Cavalcanti AL, Nunes KS, Silva EC: Primary identification of an abused child in dental office: a case report. J Indian Soc Pedodont Prev Dent 2007; 25: 191-193. 10. Mozol-Jursza M, Paszyńska E, Osińska A et al.: Dzieci jako ofiary przemocy w rodzinie. Dental Forum 2014; 42(2): 63-68.
