© Borgis - Nowa Pediatria 4/2016, s. 174-178
*Maria Dymkowska-Malesa
Zaburzenia odżywiania w świadomości gimnazjalistek
Eating disorders in consciousness younger girls
Katedra Procesów i Urządzeń Przemysłu Spożywczego, Politechnika Koszalińska
Kierownik Katedry: prof. dr hab. inż. Jarosław Diakun
Summary
Introduction. The problem of heating disorders, especially anorexia concerns mostly younger patients. The primary prevention is very important and necessary to assess young people awareness about anorexia.
Aim. The aim of this study was to assess awareness of middle school age girls, on the issue of anorexia.
Material and methods. We examined 56 girls in middle school aged using a questionnaire consisting of 14 questions relating to personal data, basic anthropometric parameters (height and weight), lifestyle, and the presence of risk factors for anorexia.
Results. 84% of respondents knew the concept of anorexia. Much attention is paid to its appearance of a significant proportion of respondents. In the group of 36% were satisfied with 39% of girls are not satisfied with their appearance and used different methods of weight reduction mainly to avoid hunger or food.
Conclusions. Research has shown that younger girls are aware of how it should look rational nutrition and what they are eating disorders. Over 60% of respondents afraid of gaining weight, which is often associated with the opinion of peers and slimming by using improper diet. Youth lifestyle is not graded very well, so it is necessary to conduct health education and nutrition among children and young people to raise awareness and change bad eating habits.
Wstęp
Prawidłowe żywienie ma podstawowe znaczenie dla rozwoju somatycznego, fizycznego i psychicznego dzieci i młodzieży. Na jakość odżywiania ma wpływ wiele czynników, m.in. środowisko domowe i szkolne oraz rówieśnicy, którzy często narzucają szkodliwe zasady odżywiania się, kierując się modą, reklamą i mediami.
Tempo życia, przeciążenie nauką, a także niewłaściwe wzorce żywieniowe rozpowszechniane w reklamach, czasopismach młodzieżowych czy na forach internetowych są dużym utrudnieniem w propagowaniu zasad racjonalnego żywienia (1, 2).
Obecnie głównym problemem zdrowotnym na świecie jest nadmierna masa ciała – to także przyczyna zaburzeń odżywiania u nastoletniej młodzieży gimnazjalnej w Polsce. Coraz częściej nastolatki stosują różne, niekoniecznie właściwe metody obniżenia swojej masy ciała. Może to doprowadzić do powstania wielu zaburzeń chorobowych, takich jak anoreksja, bulimia czy innych niespecyficznych zaburzeń odżywiania (3).
Cel pracy
Celem pracy było uzyskanie informacji na temat świadomości zagrożeń zaburzeń odżywiania wśród gimnazjalistek oraz ocena wybranych zachowań żywieniowych.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono w kwietniu/maju 2015 roku wśród uczennic klas gimnazjalnych. Analizą objęto 56 uczennic klas gimnazjalnych w wieku 13-17 lat w wybranych gimnazjach w Koszalinie. Materiał do analizy stanowiły dane uzyskane z autorskiej anonimowej ankiety, składającej się z 14 pytań. Technika ta pozwoliła na uzyskanie informacji o poziomie wiedzy respondentek na temat zasad odżywiania się oraz świadomości zagrożeń zaburzeń odżywiania. Pytania, dla ułatwienia udzielania odpowiedzi, miały charakter zamknięty, jedynie trzy z nich wymagały odpowiedzi indywidualnej.
Kwestionariusz składał się z pytań dotyczących: danych osobowych, podstawowych parametrów antropometrycznych (wysokość i masa ciała), sposobu odżywiania się, stosowania metod redukcji masy ciała oraz czynników ryzyka wystąpienia zaburzeń odżywiania. Ankietę uczennice wypełniały w szkole, na lekcji wychowawczej.
Wypełnione przez uczennice ankiety zostały zebrane i opracowane statystycznie przy wykorzystaniu programu Exel.
Wyniki
W ankiecie poproszono uczennice o podanie swojego wzrostu oraz masy ciała. Na tej podstawie wyliczono wskaźnik BMI dla każdej respondentki (ryc. 1).
Ryc. 1. Wskaźnik BMI gimnazjalistek
Uzyskane wyniki wskazują, że prawidłową masę ciała ma 70% gimnazjalistek, a pozostałe 30% ma niedowagę. Nie odnotowano w grupie badanej wychudzenia ani nadwagi. Jednak na pytanie, czy BMI jest w normie, 12% gimnazjalistek odpowiedziało, że jest „znacznie powyżej normy”, 6% – „powyżej normy”, 6% dziewcząt nie wiedziało, czym jest wskaźnik BMI, a pozostałe 76% uważa, że ich BMI jest w normie (ryc. 2).
Ryc. 2. Wyniki wskaźnika BMI według gimnazjalistek
Na rycinie 3 przedstawiono dane dotyczące pytania: „Co oznacza słowo »dieta«”. 66,7% ankietowanych odpowiedziało, że słowo to oznacza utratę zbędnych kilogramów, 27,3% – ograniczenie niezdrowych produktów, a dla 6% „dieta” oznaczało codzienne żywienie. Żadna z ankietowanych uczennic nie zaznaczyła odpowiedzi „nie wiem”, co oznacza, że słowo to jest znane wśród respondentek.
Ryc. 3. Co oznacza słowo „dieta”?
Jedną z podstawowych zasad prawidłowego żywienia według Instytutu Żywności i Żywienia jest regularne spożywanie posiłków w ciągu dnia (6). W badaniu na pytanie dotyczące ich ilości w ciągu dnia (ryc. 4), jedynie 30,3% zadeklarowało jadanie 4-5 posiłków, 24,2% – 3-4 posiłków, natomiast zdecydowana większość (45,5%) jada wówczas, kiedy odczuwa głód.
Ryc. 4. Ilość posiłków w ciągu dnia według gimnazjalistek?
W badaniu na pytanie: „Czy myślisz o swoim wyglądzie?” ponad połowa ankietowanych (54,54%) odpowiedziała, że często, 24,25% – ciągle myśli, a czasami o swoim wyglądzie myśli 21,21% (ryc. 5).
Ryc. 5. Czy myślisz o swoim wyglądzie?
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kołłątaj B, Kołłątaj W, Karwat I: Nieprawidłowe nawyki żywieniowe u nastolatków – badania wstępne. Probl Hig Epidemiol 2008; 89(3): 395-400. 2. Charzyńska-Gula M, Jaworska M, Bogusz R et al.: Realizacja edukacji zdrowotnej w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum w świetle opinii wybranej grupy uczniów. MONZ 2013; 19(4): 431-438. 3. Wojtyła A, Biliński P, Bojar I, Wojtyła C: Zaburzenia odżywiania u polskich gimnazjalistów. Probl Hig Epidemiol 2011; 92(2): 343-350. 4. Wojtyła-Buciora P, Marcinkowski JT: Sposób żywienia, zadowolenie z własnego wygląd i wyobrażenie o idealnej sylwetce młodzieży licealnej. Probl Hig Epidemiol 2010; 92(2): 227-232. 5. Abraham S, Llewelyn-Jones D: Bulimia i anoreksja. Zaburzenia odżywiania. Wydawnictwo Prószczyński i S-ka, Warszawa 1999. 6. Brzeźniak H, Mroczek B, Kotwas A, Karakiewicz B: Analiza wybranych zachowań zdrowotnych oraz samooceny masy ciała szczecińskich gimnazjalistów. Fam Med Prim Care Rev 2015; 2: 82-85. 7. Sochacka-Tatara E, Stypuła A: Zaburzenia odżywiania wśród uczniów szkół krakowskich – część ogólnopolskich badań zaburzeń odżywiania wśród młodzieży. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(3): 591-595. 8. Chwałczyńska A, Bembenek A: Ocena świadomości dziewcząt w wieku gimnazjalnym dotycząca jadłowstrętu psychicznego. Endokr, Otyłość i Zab Przem Mat 2010; 6(3): 118-123. 9. Ludew G, Naszydłowska E, Raczkowski J: Samoocena zdrowia i obraz własnego stylu życia wśród dzieci i młodzieży. Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska Lulin-Polonia 2005; LX (supl. XVI, 292): 305-311. 10. Wanat G, Grochowska-Niedworok E, Kordas M, Całyniuk B: Nieprawidłowe nawyki żywieniowe i związane z nimi zagrożenia dla zdrowia wśród młodzieży gimnazjalnej. Hygeia Public Health 2011; 46 (3): 381-384. 11. Buczak A: Zachowania żywieniowe gimnazjalistów i studentów w kontekście wpływu społecznego. MONZ 2013; 19(2): 116-122. 12. Pluta A, Jaczek-Kierzenkowska J, Faleńczyk K et al.: Związek między zachowaniami żywieniowymi a występowaniem otyłości u młodzieży ponadgimnazjalnej Zespołu Szkół Chemicznych w Bydgoszczy. Zachowania żywieniowe i otyłość u młodzieży ponadgimnazjalnej. Journal of Education, Health and Sport 2015; 5(5): 435-444. 13. Kowalcze K: Wybrane zachowania żywieniowe i sposób żywienia gimnazjalistów warszawskiego Ursynowa. [W:] Wolska-Adamczyk A (red.): Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej. WSIiZ, Warszawa 2015: 117-124. 14. IŻŻ: Zasady prawidłowego żywienia 2015; http://www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowego-ywienia (dostęp z dnia: 28.09.2016). 15. Wołoski T, Jankowska M: Wybrane aspekty zachowań zdrowotnych młodzieży gimnazjalnej. Część I: Zachowania młodzieży związane z odżywianiem. Probl Hig Epidemiol 2007; 88(1): 64-68. 16. Ziółkowska A, Gajewska M, Szostak-Węgierek D: Zachowania żywieniowe młodzieży gimnazjalnej z Warszawy i miejscowości podwarszawskich. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(4): 606-610. 17. Szymański A: Żywienie dzieci i młodzieży szkolnej – choroby dietozależne. Wychow Fiz Zdr 2008; 55(1): 4-8. 18. Szczepańska E, Szeja N, Dudzik I et al.: Zachowania żywieniowe a wiedza żywieniowa uczniów wybranych szkół na terenie Górnego Śląska w zależności od wskaźnika wagowo-wzrostowego BMI. Nowa Ped 2015; 2: 68-75. 19. Malara B, Jośko J, Kasperczyk J, Kamecka-Krupa J: Rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania wśród młodzieży w wybranych miastach województwa śląskiego. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(3): 388-392. 20. Grzywacz R: Wybrane aspekty występowania nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej. Med Rodz 2014; 2: 64-69.
