Streszczenie
Borelioza jest wielonarządową chorobą zakaźną przenoszoną przez kleszcze Ixodes. Czynnikiem etiologicznym są krętki Borrelia, najczęściej Borrelia burgdorferi sensu lato. Częstość występowania chorób przenoszonych przez kleszcze, przede wszystkim boreliozy, ale też kleszczowego zapalenia mózgu, anaplazmozy i w mniejszym stopniu babeszjozy, systematycznie wzrasta. Ryzyko zakażenia ludzi zależy od rejonu geograficznego oraz liczebności kleszczy zakażonych krętkami. Polska należy do krajów o średnim i wysokim wskaźniku zakażenia kleszczy Ixodes ricinus krętkami Borrelia burgdorferi. Prawdopodobieństwo zachorowania na boreliozę po jednorazowym pokłuciu przez kleszcza wynosi 1%, natomiast wytworzenia się swoistych przeciwciał – 3-6%. Wyróżnia się wczesną ograniczoną, wczesną rozsianą i późną postać boreliozy. Powikłania ze strony układu nerwowego (neuroborelioza) mogą dotyczyć 10-15%, a nawet 40% chorych. Ponieważ nie opracowano jednolitych kryteriów diagnostycznych, rozpoznanie neuroboreliozy pozostaje wciąż zagadnieniem trudnym. Oparte jest na obrazie klinicznym (kontakt z kleszczem, rumień wędrujący w wywiadzie) i wynikach badań laboratoryjnych (swoiste przeciwciała klasy IgM lub IgG przeciw Borrelia burgdorferi wykryte w pierwszym etapie metodą ELISA, potwierdzone metodą Western-blot). Stwierdzenie występowania w surowicy swoistych przeciwciał, bez objawów klinicznych typowych dla boreliozy, nie musi być dowodem aktywnego zakażenia. Miano przeciwciał nie jest też podstawą do oceny skuteczności leczenia i nie może być wskazaniem do powtórnej antybiotykoterapii. Zakażenia Borrelia burgdorferi nie powoduje trwałej odporności. Do rozpoznania reinfekcji konieczne jest wskazanie immunologicznej serokonwersji.
Dla wczesnych zespołów neurologicznych występujących w chorobie z Lyme typowe są porażenia nerwów czaszkowych. Leczenie polega na zastosowaniu pojedynczego 14-21-dniowego cyklu antybiotykoterapii. W pracy omówiono przypadek pacjenta z porażeniem n. okoruchowego w przebiegu wczesnej postaci rozsianej boreliozy.

Summary
Borreliosis is a multiorgan infectious disease transmitted by Ixodes ticks. The etiological factor is Borrelia burgdorferi sensu lato. The incidence of tick-borne diseases, especially Lyme disease, but also tick-borne encephalomyelitis, anaplasmosis and, to a lesser extent, babesiosis, is systematically increasing. The risk of human infection depends on the geographic area and the number of ticks infected by Borrelia spirochetes. Poland is one of the countries with medium and high rates of infection of ticks Ixodes ricinus with Borrelia spirochetes. The probability of having borreliosis after a one-time tocks bite is 1%, the specific anibodies production is 3-6%. There are the following clinical forms of Lyme disease: early, disseminated early and late. Neurological complications (neuroborreliosis) occur in 10-15%, or even 40% of patients. Since uniform criteria for the diagnosis have not been developed, the diagnosis of neuroborreliosis is a difficult issue. It is based on the clinical picture (contact with a tick, erythema migrans in the interview) and results of the laboratory researches (antibodies IgM or IgG classes against Borrelia burgdorferi detected in the first stage in the ELISA method, confirmed by the Western-blot method). Detection of specific anti-Borrelia burgdorferi antibodies, without clinical signs typical for Lyme disease, need not be evidence of active infection. Antibody tires not be used to assess therapeutic efficacy and can not be indicative for a re-treatment. Borrelia burgdorferi sensu lato infection does not cause permanent immunity. For diagnosis of reinfection, immunological seroconversion is required. For the early neurological syndromes occurring in the Lyme disease typical are cranial nerves palsies. The treatment involves the use of a single 14-21 day course of antibiotic therapy. The article discusses the case of the patient with oculomotor nerve palsy of the early form of disseminated Lyme disease.