Anita Śmiech1, *Joanna Szczepańska2
Aspekty stomatologiczne występowania niedosłuchu u dzieci – etiologia, klasyfikacje, programy diagnostyczne, rehabilitacja. Przegląd piśmiennictwa
Dental aspects of hearing impairment in children – aetiology, classifications, diagnostic programmes, rehabilitation. A literature review
1Doktorantka w Zakładzie Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Joanna Szczepańska
Streszczenie
Na podstawie piśmiennictwa w pracy przedstawiono epidemiologię wad słuchu na świecie i w Polsce. Przeanalizowano prenatalne i postnatalne czynniki ryzyka. Praca zawiera stosowane obecnie klasyfikacje wad słuchu biorące pod uwagę różne czynniki, opisano metodę przesiewowych badań słuchu wśród noworodków w Polsce. Przedstawiono metody diagnostyki, leczenia i rehabilitacji chorych z niedosłuchem. Opisano stan narządu żucia dzieci głuchych i słabosłyszących zarówno w Polsce, jak i na świecie, jak też implikacje obecności wady słuchu na narząd żucia. U dzieci z niedosłuchem gorsza higiena jest znaczącym problemem, przyczynia się do wyższej frekwencji próchnicy i stanów zapalnych dziąseł. Wrodzone braki zębów lub ich deformacje, a także współistniejące wady zgryzu u dzieci niedosłyszących stanowią wyzwanie dla lekarza dentysty. W pracy zwrócono także uwagę na aspekt psychologiczny w rozwoju dzieci z dysfunkcją słuchu. Podkreślono barierę komunikacyjną podczas wizyty dziecka z niedosłuchem w gabinecie stomatologicznym i konieczność odpowiedniego przygotowania personelu medycznego, co mogłoby mieć wpływ na poprawę stanu jamy ustnej.
Summary
A literature review was performed to present the epidemiology of hearing impairment both worldwide and in Poland. Pre-and postnatal risk factors were assessed. The paper presents classifications of hearing impairment considering different factors, as well as the method of neonatal hearing screening in Poland. Diagnostic, therapeutic and rehabilitation methods for patients with hearing loss were described. The paper further describes oral health in deaf and hardly hearing children in Poland and worldwide, as well as implications of hearing impairment on the masticatory organ. Several factors, such as insufficient hygiene, contribute to high caries frequency and gingivitis in children with hearing impairment. Missing or malformed teeth and malocclusions pose a great challenge for dentists. Furthermore, the work draws attention to the psychological aspect of the development of children with hearing impairment. The communication barrier during a dental visit attended by a hearing-impaired child, as well as the need for appropriate training for medical personnel, which could contribute to improved oral health, are emphasised.
Niedosłuch jest najczęściej występującym rodzajem niepełnosprawności u dzieci. Utrudniona komunikacja stanowi barierę podczas wizyty w gabinecie stomatologicznym, a gorsze zrozumienie informacji udzielanych przez personel medyczny skutkuje brakiem poprawy stanu uzębienia. Odpowiednie przeszkolenie i modyfikacja stosowanych metod edukacyjnych przyczyniłyby się do uzyskania lepszych wyników.
Celem pracy jest przedstawienie aspektów stomatologicznych u pacjentów z niedosłuchem, a także zwrócenie uwagi na gorszy stan jamy ustnej u tych osób w porównaniu do osób zdrowych.
Analizie poddano bazy danych PubMed oraz Researchgate z lat 2004-2017. Źródłem analizy problemu były również strony internetowe związane z tematyką niedosłuchu.
Epidemiologia
Problem niedosłuchu dotyczy około 10-15% całej populacji świata, co stanowi ok. 500 mln osób. Ocenia się, że ok. 440 mln dzieci na świecie posiada ubytek słuchu wyższy niż 85 decybeli (1). Niedosłuch jest najczęściej występującą wadą wrodzoną w Polsce. Na podstawie badań przesiewowych przeprowadzonych wśród 96,3% noworodków polskich z lat 2003-2006 u 0,18% stwierdzono różnego stopnia niedosłuch, u 0,02% – głęboki niedosłuch, zaś u 0,11% ciężki niedosłuch typu odbiorczego (2). Badanie wykonane na przełomie lat 2003-2013 wskazało już wyższy odsetek dzieci z niedosłuchem – 0,3% (3). U 0,1% dzieci polskich występuje głuchota, u 1% głęboki niedosłuch (4). Ponad 15% dzieci w wieku szkolnym ma problemy ze słuchem, których najczęstszą przyczyną są powikłania infekcji górnych dróg oddechowych. W Polsce 80% osób niedosłyszących nie nosi aparatów słuchowych (5-9), pomimo że niejednokrotnie podkreśla się, iż zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w rehabilitacji dysfunkcji słuchu znacznie podnosi komfort życia chorych (4, 10).
W roku 2011 Polska była pierwszym z 9 krajów na świecie, w którym przeprowadzono Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków (PPPBSuM), stworzony jako dzieło fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy (WOŚP) z pomocą Polskiego Towarzystwa Otolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi oraz Polskiego Towarzystwa Neonatologów. Obecnie koordynacją programu zajmuje się Pracownia Badań Przesiewowych działająca przy Klinice Laryngologii i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, a Koordynatorem Medycznym jest prof. dr hab. n. med. Witold Szyfner (11).
Badanie I poziomu dyskwalifikuje pod kątem obecności niedosłuchu około 91% noworodków. Według analizy retrospektywnej czynników ryzyka wśród dzieci z II poziomu referencyjności czynniki ryzyka stwierdzono u 86,61% dzieci z pozytywnym wynikiem I stopnia referencyjności (3). Program dostarcza jednoznacznych wyników, które pozwalają na wyciągnięcie wniosków epidemiologicznych oraz są wskazówką przy planowaniu wydatków na opiekę zdrowotną (3, 12, 13). Około 8,5% zbadanych dzieci wymaga dalszej diagnostyki, z których do kolejnych badań zgłasza się około 55,8% (3).
Czynniki ryzyka
W tabeli 1 przedstawiono zebrane z piśmiennictwa najczęstsze czynniki ryzyka wystąpienia niedosłuchu. U około 40-50% głuchych nie udaje się ustalić przyczyny choroby (13).
Tab. 1. Czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu (14-20)
– uwarunkowania genetyczne: 50-60% przypadków mutacji w obrębie genu GJB2
– choroby zakaźne: toksoplazmoza, różyczka, opryszczka, cytomegalia
– przebieg ciąży: współistnienie chorób ogólnych, warunki życia, wykształcenie, używki, stres
– czynniki okołoporodowe: hiperbilirubinemia (71,51%), wcześniactwo (63,25%)
– leki ototoksyczne (62,11%), niewielka liczba w skali Apgar, niska masa urodzeniowa
– nawrotowe zaburzenia w układzie przewodzącym dźwięku
– przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego
– urazy
– inne czynniki (8%) |
Obserwuje się korelację między wystąpieniem niedosłuchu głębokiego a obecnością co najmniej dwóch czynników ryzyka (21).
Klasyfikacja
W zależności od czynników najczęstsze podziały wad słuchu obejmują różne kryteria:
– czas ujawnienia się choroby (niedosłuch prelingwalny, perilingwalny, postlingwalny),
– lokalizację patologii (obwodowy, mieszany, centralny),
– etiologię (wrodzony, nabyty),
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Rajendran V, Roy FG, Jeevanantham D: Postural control, motor skills, and health related quality of life in children with hearing impairment: a systematic review. Eur Arch Otorhinolaryngol 2012; 269(4): 1063-1071.
2. Szyfter W, Wróbel M, Radziszewska-Konopka M et al.: Polish universal neonatal hearing screening program – 4-year experience (2003-2006). Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2008; 72: 1783-1787.
3. Greczka G, Wróbel M, Dąbrowski P et al.: Universal Neonatal Hearing Screening Program in Poland – 10-year summary. Otolaryngol Pol 2015; 69(3): 1-5.
4. Skarżyński H, Mueller-Malesińska M: Zapobieganie zaburzeniom słuchu u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Pediatr Dypl 2009; 13(2): 101-109.
5. Raport o osobach niepełnosprawnych w Polsce; https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwjJ6vej5bfdAh-VMx4sKHdsYCE8QFjAAegQIABAC&url=http%3A%2F%2Fsamorzad.pap.pl%2Fpalio%2Fhtml.run%3F_Instance%3Dcms_samorzad.pap.pl%26_PageID%3D6%26_media_id%3D57272%26_filename%3DKK_2011_06.06_raport_o_niepelnosprawnych.pdf%26_mimetype%3Dapplication%2Fpdf%26_CheckSum%3D780010585&usg=AOvVaw0nw7uyvKIVydbpJmHYG920.
6. Philips P: Early childhood development and disability: a discussion; http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/75355/9789241504065_eng.pdf;jsessionid=783753AF2069010A8BB8F0934FE07A3C?sequence=1.
7. Ruta A: Rynek protetyki słuchu w Polsce w 2008 roku. Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Protetyków Słuchu, lipiec 2009: 32.
8. Ruta A: Tendencje na rynku protetyki słuchu – wyniki sprzedaży 2009. Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Protetyków Słuchu, lipiec 2010: 32.
9. Główny Urząd Statystyczny, Informacje i Opracowania Statystyczne; http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/ZO_stan_zdrowia_2009.pdf.
10. Wąsowski A, Skarżyński H, Bruski Ł et al.: Metoda zdalnego dopasowania implantu (telefitting) w Ogólnoposkiej Sieci Teleaudiologii. Now Audiofonol 2012; 1(3): 39-43.
11. Strona koordynatora medycznego Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków; http://www.sluch.ump.edu.pl.
12. Knychalska-Zbierańska M: The use of frequency modulation (FM) systems in rehabilitation of children with auditory processing disorders. Otorynolaryngologia 2016; 15(1): 1-7.
13. Mielnik-Niedzielska G: Wczesne rozpoznanie niedosłuchu u dzieci; http://www.zp3.lublin.pl/konferencja/images/sprawozdanie_niepelnosprawni.pdf.
14. Mueller-Malesińska M, Ratyńska J, Skarżyński H et al.: Epidemiologia czynników ryzyka uszkodzenia słuchu u noworodków w Polsce. Audiofonologia 2000; 18: 15-19.
15. Lachowska M, Surowiec P, Morawski K et al.: Second stage of Universal Neonatal Hearing Screening-a way for diagnosis and beginning of proper treatment for infants with hearing loss. Adv Med Sci 2014; 59(1): 90-94.
16. Pruszewicz A, Pospiech I: Low birth weight as a risk factor of hearing loss. Scand Audiol Suppl. 2001; (52): 194-196.
17. Pospiech I, Kuczkowska-Jeske K, Fuławka A: Wartość oceny czynników ryzyka w badaniu przesiewowym słuchu u noworodków. Nowa Med 2000; 7(99): 11-13.
18. Obrębowski A, Hojan E: Remarks concerning bilateral minimal hearing loss in school-age children. Otorynolaryngologia 2014; 13(4): 181-185.
19. Obrębowski A, Obrębowska Z: Influence of otitis media with effusion on speech development in children. Otorynolaryngologia 2009; 8(4): 159-162.
20. WHO global estimates on prevalence of hearing loss; http://www.who.int/pbd/deafness/WHO_GE_HL.pdf.
21. Milewska-Bobula B, Lipka B, Radziszewska-Konopka M et al.: Analysis of causes and treatment of hearing loss in children from Department of Infant Diseases the Children’s Memorial Health Institute, Warsaw. Przegl Lek 2011; 68(1): 54-58.
22. Skarżyński H, Mueller-Malesińska M, Wojnarowska W: Klasyfikacje zaburzeń słuchu. Audiofonologia 1997; 10: 49-59.
23. Wróbel M, Szyfner W: Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków w Polsce. Postępy w Chirurgii Głowy i Szyi 2011; 2: 56-59.
24. Ratyńska J, Mueller-Malesińska M, Kochanek K et al.: Zastosowanie techniki OAE i ABR w badaniach przesiewowych i diagnostyce uszkodzeń słuchu i noworodków i niemowląt. Audiofonologia 1999; 15: 29-33.
25. Kobosko J: Pomoc psychologiczna słyszącym rodzicom a efektywność rehabilitacji dzieci głuchych. Otorynolaryngologia 2011; 10(1): 8-14.
26. Śmiechura M, Pepaś R, Strużycka R et al.: Objective hearing evaluation in children with speech delay. Otorynolaryngologia 2013; 12(1): 30-33.
27. Wieczkowska I, Lisiecka K: Stan narządu żucia dzieci niesłyszących i słabosłyszących w województwie zachodniopomorskim. Dent Med Probl 2009; 46(2): 177-184.
28. Goczał K, Pypeć LJ: Stan zdrowotny jamy ustnej uczniów z łódzkich ośrodków dla dzieci niesłyszących. J Stoma 2007; 60(6): 384-390.
29. Jain M, Mathur A, Kumar S et al.: Dentition status and treatment needs among children with impaired hearing attending a special school for the deaf and mute in Udaipur. J Oral Sci 2008; 50(2): 161-165.
30. Al-Qahtani Z, Wyne AH: Caries experience and oral hygiene status of blind, deaf and mentally retarded female children in Riyadh, Saudi Arabia. Odontostomatol Trop 2004; 27(105): 37-40.
31. Kanika A: Oral health status of sensory impaired children in Delhi and Gurgaon. Int J Dent Clin 2011; 3(2): 21-23.
32. Gross A: A longitudinal evaluation of open mouth posture and maxillary arch width in children. Angle Orthod 1994; 64(6): 419-424.
33. Bimstein E, Jerrel RG, Weaver JP et al.: Oral characteristics of children with visual or auditory impairments. Pediatr Dent 2014; 36(4): 336-341.
34. American Academy on Pediatric Dentistry Clinical Affairs Committee-Behavior Management Subcommittee; American Academy on Pediatric Dentistry Council on Clinical Affairs: Guideline on behavior guidance for the pediatric dental patient. Pediatr Dent 2008-2009; 30(7 suppl.): 125-133.
35. Maciejewska B, Wiskirska-Woźnica B, Mehr K et al.: Subjective and objective acoustic phenomena in patient with parafunction of stomathognathic system – a case report. Otorynolaryngologia 2012; 11(3): 132-138.
36. Rauch F, Glorieux FH: Osteogenesis imperfecta. Lancet 2004; 363(9418): 1377-1385.
37. Balmer R, Fayle SA: Enamel defects and ectopic eruption in a child with Usher syndrome and a cochlear implant. Int J Paediatr Dent 2007; 17(1): 57-61.
38. Sólia-Nasser L, de Aquino SN, Paranaíba LM et al.: Waardenburg syndrome type I: Dental phenotypes and genetic analysis of an extended family. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2016; 21(3): e321-e327.
39. Salvatore S, Carnevale C, Infussi R et al.: Waardenburg Syndrome: a review of literature and case reports. Clin Ter 2012; 163: e85-94.
40. Friedrich RE, Giese M, Stelljes C et al.: Size of tooth crowns and position of teeth concerning the extension of facial plexiform neurofibroma in patients with neurofibromatosis type 1. Anticancer Res 2012; 32(5): 2207-2214.
41. Del Fattore A, Cappariello A, Teti A: Genetics, pathogenesis and complications of osteopetrosis. Bone 2008; 42: 19-29.
