Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2019, s. 48-55 | DOI: 10.25121/NS.2019.24.2.48
Anna Pogorzelska, Anna Stróżyńska-Sitkiewicz, *Kazimierz Szopiński
Resorpcja korzeni indukowana leczeniem ortodontycznym – przegląd piśmiennictwa
Orthodontically induced root resorption – a literature review
Zakład Radiologii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej, Wydział Lekarsko-Dentystyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Szopiński
Streszczenie
Częstym niepożądanym efektem ubocznym w leczeniu ortodontycznym jest resorpcja korzeni przesuwanych zębów.
Resorpcja jest obserwowana najczęściej w zębach stałych. Proces ten może dotyczyć każdej części korzenia, najczęściej jednak jego części wierzchołkowej lub okolicy szyjki zęba. Powstawanie i rozwój tych zmian jest procesem długotrwałym i zależnym od różnych czynników. Etiologia zmian resorpcyjnych związana z leczeniem ortodontycznycznym jest dyskutowana przez wielu autorów, a w literaturze występuje wiele jej klasyfikacji. Na szczególną uwagę zasługują prace dotyczące technik leczenia wad zgryzu i możliwych powikłań terapii. Dzięki nowoczesnej diagnostyce można wcześnie wykryć tę patologię i jej zaradzić. Do technik tych są zaliczane zdjęcia zębowe wykonane techniką kąta prostego w połączeniu z tomografią komputerową wiązką stożkową. Lekarze zauważają nie tylko potrzebę doprowadzenia zębów pacjenta do pięknego uśmiechu, ale także biorą pod uwagę ewentualne skrócenie długości korzeni. Proces ten nie jest do końca poznany, ale świadomość możliwości wystąpienia powikłań jest istotna przy planowaniu i prowadzeniu leczenia zarówno ortodontycznego, jak i ogólnostomatologicznego.
Summary
Root resorption in moved teeth is a common undesirable side effect of orthodontic treatment.
This pathology usually affects permanent teeth. Although any part of the root may be involved, the apical or cervical area is usually affected. The formation and development of these changes are a long-term process and depend on various factors. The etiology of resorptive changes associated with orthodontic treatment has been widely discussed by many authors, who proposed numerous classifications. Particularly noteworthy are the works on techniques for the treatment of malocclusion and their potential adverse effects. Modern diagnostic methods allow for an early detection of this pathology and the implementation of appropriate therapeutic measures. These techniques include periapical radiography (paralleling technique) combined with cone-beam computed tomography. Dentists not only notice the need to achieve a beautiful smile, but they also take into account possible root shortening. This process is not fully understood, but realizing its existence is important for planning and implementing both orthodontic and general dental treatment.



Wprowadzenie
Leczenie ortodontyczne jest często związane z pojawieniem się resorpcji korzeni przesuwanych zębów. Resorpcja korzenia jest procesem prowadzącym do utraty twardych tkanek: zębiny, cementu i/lub struktury kostnej wyrostka zębodołowego. Jest to proces długotrwały, nie powoduje bólu, resorpcję wykrywa się zazwyczaj przypadkowo podczas rutynowego badania radiologicznego (1-3). Opisany wyżej proces może być fizjologiczny lub patologiczny. Resorpcja fizjologiczna dotyczy zębów mlecznych i powstaje na skutek reakcji biochemicznej mieszka zęba stałego z ozębną korzenia zęba mlecznego (4). Proces ten rozpoczyna się około 4.-5. roku życia, tj. 2-4 lata przed fizjologiczną wymianą uzębienia (5).
Resorpcja patologiczna dotyczy zazwyczaj zębów stałych. W literaturze występuje wiele klasyfikacji resorpcji, ze względu na: umiejscowienie, czynniki sprawcze i stopień zaawansowania. Najprostszym i najczęściej używanym klinicznie jest podział na resorpcję zewnętrzną, wewnętrzną oraz zewnętrzno-wewnętrzną (5-7). Zewnętrzna może dotyczyć okolicy szyjki zęba, środkowej części lub wierzchołka korzenia, rozpoczyna się powierzchownie i rozprzestrzenia się w kierunku zębiny i jamy zęba. Najczęściej obserwowanymi czynnikami wywołującymi resorpcję zewnętrzną są: stan zapalny tkanek okołowierzchołkowych, uraz (8), ektopowo wyrzynający się ząb sąsiedni (9), naciekający guz nowotworowy, torbiel zawiązkowa, przewlekły uraz zgryzowy oraz leczenie ortodontyczne (10, 11). Wewnętrzna jest procesem występującym rzadziej niż zewnętrzna (12), rozpoczyna się w zębinie i szerzy się w kierunku cementu (5). Wśród najczęstszych czynników wywołujących resorpcję wewnętrzną wymienia się przewlekłe zapalenie miazgi o podłożu bakteryjnym oraz zaburzenia w miejscowym krążeniu krwi, których przyczyną może być uraz (6, 10). Jednoczesne występowaniu obu procesów nazywane jest resorpcją zewnętrzno-wewnętrzną lub perforującą (10).
Związek leczenia ortodontycznego z resorpcją korzeni opisał w literaturze po raz pierwszy Ottolengui w 1914 ro-ku (13), a oceny radiologicznej dokonał Ketcham, który już w latach 20. ubiegłego wieku zauważył duże skrócenie wierzchołków korzeni po leczeniu ortodontycznym (14). Autor zwrócił tym samym uwagę kolejnych pokoleń ortodontów na resorpcję korzeni, będącą powikłaniem leczenia ortodontycznego oraz czynniki sprzyjające postępowi tego procesu. Badanie Ketchama miało także na celu uświadomienie lekarzom konieczności wykonywania badań radiologicznych przed leczeniem ortodontycznym i po jego zakończeniu (14, 15). Termin „ortodontycznie indukowana zapalna resorpcja korzenia” (ang. orthodontically induced inflammatory root resorption – OIIRR) została wprowadzona do nazewnictwa i literatury przez Brezniak i Wasserstein w 2002 roku (11).
Celem pracy było przedstawienie etiologii, charakterystycznych cech i typów resorpcji korzeni indukowanych ortodontycznie oraz proponowanych metod diagnostycznych na podstawie przeglądu dostępnego piśmiennictwa.
Przeprowadzono systematyczny przegla?d literatury dotyczącej resorpcji korzeni indukowanej ortodontycznie, opieraja?c sie? na literaturze doste?pnej w bazach: PubMed/MEDLINE, Polska Bibliografia Lekarska oraz ogólnodostępnej literaturze stomatologicznej. Podczas tworzenia bazy artykułów uz?yto sło?w kluczowych: resorpcja zewnętrzna (extenal resorption), resorpcja przyszyjkowa (cervical resorption), resorpcja korzenia (root resorption). Uwzględniono piśmiennictwo w języku polskim i angielskim. Do badania włączono prace opublikowane do 31.12.2017 roku. Uwzględniono artykuły, w których autorzy oceniali radiologicznie występowanie resorpcji korzeni w trakcie leczenia ortodontycznego lub po jego zakończeniu. Wyłączono prace, w których autorzy skupiali się na innych przyczynach resorpcji korzeni zębów.
Etiologia
Brezniak i Wasserstein zwracają uwagę na istotne elementy, które ortodonta powinien przeanalizować na radiogramach przed leczeniem: kształt korzeni, obecność zębów leczonych endodontycznie, agenezję, aplazję, ektopię, zęby replantowane, strukturę kości oraz istniejącą wadę zgryzu (11, 16). Wielu autorów, m.in. Vlaskalic i wsp. (17) oraz Topkara i wsp. (18), dzieli czynniki etiologiczne na dwie grupy: czynniki osobnicze – związane z pacjentem oraz czynniki bezpośrednio związane z leczeniem ortodontycznym (tab. 1).
Tab. 1. Czynniki mające wpływ na powstawanie OIIRR
Czynniki osobniczeCzynniki ortodontyczne
Czynniki genetyczne
Rasa
Grupa zębów
Kształt korzeni
Wada zgryzu
Choroby ogólne
Urazy zębów
Wiek w czasie rozpoczęcia leczenia
Typ aparatu
Czas leczenia
Stosowane poziomy sił
Wyciągi elastyczne
Mechanika leczenia
Do czynników osobniczych zaliczono: czynniki genetyczne (2, 17-20), rasę (20), grupę zębów ulegających resorpcji, kształt korzeni zębów (2), rodzaj wady zgryzu (18, 20), niektóre choroby ogólne, jak: astma i alergie (2), a także wcześniejsze uszkodzenia struktury zęba, np. resorpcja szyjkowa spowodowana czynnikami ogólnymi: chorobą Pageta (łac. osteitis deformans), stwardnienie guzowate, dysplazja ektodermalna (21-23) lub urazy zębów (24).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Wnęk A, Zarzecka J: Resorpcja zapalna wewnętrzna i zewnętrzna w zębie trzonowym. Edentico 2013; 3(43): 38-43.
2. Tieu LD, Saltaji H, Normando D, Flores-Mir C: Radiologically determined orthodontically induced external apical root resorption in incisors after non-surgical orthodontic treatment of class II division 1 malocclusion: a systematic review. Prog Orthod 2014; 15: 15-48.
3. Yi J, Sun Y, Li Y et al.: Cone-beam computed tomography versus periapical radiograph for diagnosing external root resorption: A systematic review and meta-analysis. Angle Orthod 2017; 87(2): 328-337.
4. Harokopakis-Hajishengallis E: Physiological root resorption in primary teeth: molecular and histological events. J Oral Sci 2007; 49(1): 1-12.
5. Barańska-Gachowska M, Postek-Stefańska L: Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. Wyd. 2. Czelej, Lublin 2011: 480.
6. Jańczuk Z: Stomatologia zachowawcza. [W:] Jańczuka Z (red.): Zarys kliniczny. Wyd. 3. PZWL, Warszawa 2006: 456-462.
7. Melo NM, Oliveira LJ, Cardoso CAA et al.: Pink Spot with an Internal Resorption: Case Report. J Dent Health Oral Disord Ther 2017; 8(3): 00284.
8. Jasiński P, Sobiech P, Korporowicz E: Resorpcja zewnętrzna korzenia spowodowana urazem – opis przypadku. Nowa Stomatol 2011; 4: 158-162.
9. Robel W, Dunin-Wilczyńska I, Dobrowolska-Zarzycka M, Robel U: Ciężka resorpcja siekacza bocznego i przyśrodkowego w szczęce spowodowana przez kieł zatrzymany. Opis przypadku i przedstawienie wyniku trzynastomiesięcznej obserwacji. Forum Ortod 2012; 8: 196-206.
10. Prażmo E, Mielczarek A: Aktualne koncepcje etiologii i terapii resorpcji zębów. Nowa Stomatol 2014; 1: 53-58.
11. Brezniak N, Wasserstein A: Ortodontically induced inflammatory root resorption. Part I: the basic science aspects. Angle Orthod 2002; 72: 175-179.
12. Eveson JW, Gibb DH: Multiple idiopathic internal resorption. Br Dent J 1989; 21(2): 49-50.
13. Ottolengui R: The physiological pathological resorptions of tooth roots. Dent. Items of Interest 1914; 36: 332-362.
14. Ketcham AH: A preliminary report of an investigation of apical root resorption of permanent teeth. International Journal of Orthodontia, Oral Surgery and Radiography 1927; 13: 97-127.
15. Thomas E: An evaluation of external apical root resorption after orthodontic treatment. Conference paper 2010. Presented at the 45th Indian Orthodontic Conference, 17th-19th December, Mangalore, India.
16. Brezniak N, Goren S, Zoizner R et al.: A Comparison of Three Methods to Accurately Measure Root Length. Angle Orthod 2004; 74: 786-791.
17. Vlaskalic V, Boyd RL, Baumrind S: Etiology and sequelae of root resorption. Semin Orthod 1998; 2: 124-131.
18. Topkara A, Karaman AI, Kau ChH: Apical root resorption caused by orthodontic forces: A brief review and a long-term observation. Eur J Dent 2012; 6: 445-453.
19. Hartsfield JK Jr: Pathway in external apical root resorption associated with orthodontia. Orthod Craniofac Res 2009; 12(3): 236-242.
20. Sameshima GT, Sinclair PM: Predicting and preventing root resorption: Part I. Diagnostic factors. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2001; 119: 505-510.
21. Kjaer I: External root resorption: Different etiologies explained from the composition of the human root – close periodontal membrane. Dent Hypotheses 2013; 4: 75-79.
22. Smith NH: Monostotic Paget’s disease of the mandible presenting with progressive resorption of the teeth. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1978; 46: 226-253.
23. Kjaer I, Nielsen MH, Skovgaard LT: Can persistence of primary molars be predicted in subjects with multiple tooth agenesis? Eur J Orthod 2008; 30: 249-253.
24. Malmgren O, Goldson L, Hill C, Orwin A et al.: Root resorption after orthodontic treatment of traumatized teeth. Am J Orthod Dentofac Orthop 1982; 82: 487-491.
25. Weltman B, Vig KL, Fields HW et al.: Root resorption associated with orthodontic tooth movement: A systematic review. Am J Orthod Dentofac Orthop 2010; 137: 462-476.
26. Linge BO, Linge: Apical root resorption in upper anterior teeth. Eur J Orthod 1983; 5: 173-183.
27. Mauès CP, do Nascimento RR, Vilella Ode V: Severe root resorption resulting from orthodontic treatment: prevalence and risk factors. Dental Press J Orthod 2015; 20(1): 52-58.
28. Sameshima GT, Asgarifar KO: Assessment of root resorption and root shape: periapical vs panoramic films. Angle Orthod 2001; 71: 185-189.
29. Levander E, Malmgren O, Eliasson S: Evaluation of root resorption in relation to two orthodontic treatment regimens: A clinical experimental study. Eur J Orthod 1994; 16: 223-228.
30. Motokawa M, Terao A, Kaku M et al.: Open bite as a risk factor for orthodontic root resorption. Eur J Orthod 2013; 35: 790-795.
31. Matsuda Y, Motokawa M, Kaku M et al.: RANKL and OPG expression: Jiggling force affects root resorption in rats. Angle Orthod. 2017; 87: 41-48.
32. Eross E, Turku T, Elekdag-Turku S et al.: Physical properties of root cementum: Part 25. Extent of root resorption after the application of light and heavy buccopalatal jiggling forces for 12 weeks: A microcomputed tomography study. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2015; 147(6): 738-746.
33. Martins DR, Tibola D, Janson G, Maria FRT: Effects of intrusion combined with anterior retraction on apical root resorption. Eur J Orthod 2012; 34(2): 170-175.
34. Kowalska E, Klimek L, Śmiech-Słomkowska G: Resorpcje korzeni po leczeniu ortodontycznym; stosunek szerokości do długości zęba. Forum Ortod 2001; 7: 185-191.
35. Chiqueto K, Martins DR, Janson G: Effects of accentuated and reversed curve of Spee on apical root resorption. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2008; 133(2): 261-268.
36. Fiore AA, Aquila AG, Ubios AM: Root resorption in deciduous teeth after applying orthodontic forces. J Clin Pediatr Dent 2005; 29(4): 283-286.
37. Kowalczyk K, Wójcicka A, Iwanicka-Grzegorek E: Resorpcja zewnętrzna twardych tkanek zęba i kości wyrostka zębodołowego – patomechanizm powstawania. Nowa Stomatol 2011; 4: 170-174.
38. Heithersay GS: Invasive cervical resorption: an analysis of potential predisposing factors. Quintessence Int 1999; 30(2): 83-95.
39. Brezniak N, Wasserstein A: Ortodontically induced inflammatory root resorption. Part II: The clinical aspects. Angle Orthod 2002; 72: 180-184.
40. Levander E, Malmgren O: Evaluation of the risk of root resorption during orthodontic treatment: a study of upper incisors. Eur J Orthod 1988; 10(1): 30-38.
41. Lunardi D, Becavini T, Gambiez A et al.: Orthodontically induced inflammatory root resorption: apical and cervical complications. J Dentofacial Anom Orthod 2013; 16(102): 1-15.
42. Lund H, Gröndahl K, Gröndahl HG: Cone Beam Computed Tomography for Assessment of Root Length and Marginal Bone Level during Orthodontic Treatment. Angle Orthod 2010; 80: 466-473.
43. Lima TF, Gamba TO, Zaia AA et al.: Evaluation of cone beam computed tomography and periapical radiography in the diagnosis of root resorption. Aus Dent J 2016; 61: 425-431.
44. Kitai N, Murabayashi M, Sugimoto H et al.: Accuracy and head positioning effects on measurements of anterior tooth length using 3-dimensional and conventional dental panoramic radiography. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2017; 151: 607-615.
otrzymano: 2019-03-28
zaakceptowano do druku: 2019-04-01

Adres do korespondencji:
*Kazimierz Szopiński
Zakład Radiologii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej Wydział Lekarsko-Dentystyczny Warszawski Uniwersytety Medyczny
ul. Nowogrodzka 59, 02-006 Warszawa
tel.: +48 (22) 502-12-72
kszopinski@wum.edu.pl

Nowa Stomatologia 2/2019
Strona internetowa czasopisma Nowa Stomatologia