Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 1/2020, s. 19-27 | DOI: 10.25121/PNM.2019.33.1.19
Klaudia Sowa1, Anna Lobaczuk-Sitnik1, *Emilia Duchnowska1, Bozena Kosztyla-Hojna1, Jerzy Robert Ladny2
Zaburzenia głosu i mowy uwarunkowane psychogennie
Voice disorders as a result of psychological disturbances
1Department of Clinical Phonoaudiology and Speech Therapy, Medical University of Bialystok, Poland
2Department of Emergency Medicine, Medical University of Bialystok, Poland
Streszczenie
Głos jest narzędziem pracy wielu grup zawodowych. Dla dzieci możliwość komunikacji odgrywa fundamentalną rolę w procesie nauki, rozwoju oraz poznawania świata. Podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych może dać pacjentowi szansę na osiągnięcie sukcesów w komunikacji społecznej, a co za tym idzie w społeczności szkolnej lub miejscu pracy. Wydolność i jakość głosu są odzwierciedleniem problemów zdrowotnych człowieka zarówno ze sfery somatycznej, jak i psychicznej, dlatego bardzo duże znaczenie ma objęcie terapią psychologiczną pacjentów z psychogennymi zaburzeniami głosu i mowy.
Summary
Voice is a work tool for many professional groups. For children, the ability to communicate plays a fundamental role in learning, developing and exploring the world. Taking appropriate therapeutic measures may give the patient a chance to achieve success in social communication, and thus in the school community or workplace. Voice efficiency and quality reflect human health problems both in the somatic and mental spheres, therefore it is very important to include psychological therapy in patients with psychogenic voice and speech disorders.



Wstęp
Głos i mowa stanowią podstawę komunikacji międzyludzkiej. Dla wielu grup zawodowych są również narzędziem pracy. Wydolność i jakość głosu są odzwierciedleniem problemów zdrowotnych człowieka zarówno ze sfery somatycznej, jak i psychicznej. Zaburzenia głosu uwarunkowane psychogennie określa się mianem phononeurosis (1). Do przyczyn zaburzeń jakości głosu zaliczane są: problemy zawodowe, częste konflikty w relacjach społecznych, szczególnie rodzinnych, a także permanentny lęk. Istnieje kilka klasyfikacji przedstawiających zaburzenia jakości głosu uwarunkowane psychogennie (1-3).
Styczek w przyczynowej klasyfikacji zaburzeń mowy wyodrębniła wewnątrzpochodne zaburzenia mowy (zwane również endogennymi). Do grupy tych zaburzeń zaliczono nerwice mowy (logoneurozy) i składające się na nie: jąkanie, mutyzm, dysfonie, afonię, czyli bezgłos, zaburzenia siły, modulacji i wysokości głosu, a także zaburzenia tempa mowy (1, 4).
Zalewski, podobnie jak Styczek, do grupy nerwic mowy zalicza mutyzm i afonię, dodaje m.in. lęk przed mówieniem – logofobię, logostenię (zmniejszoną kompetencję w zakresie mówienia), histeryczne zaburzenia mowy (główną formą tych zaburzeń jest logorea, czyli wielosłowie) (1, 5).
Natomiast Czernikiewicz i Woźniak do zaburzeń psychogennych głosu zaliczają schizofazję, niektóre postacie jąkania, logoneurozy oraz zaburzenia mowy towarzyszące spektrum autyzmu (1, 4, 5).
Autyzm
W 1943 roku Leo Kanner opisał autyzm wczesnodziecięcy jako całościowe zaburzenia rozwoju dziecka pojawiające się około 30. miesiąca życia (1, 4, 5).
Zaburzenia mowy i komunikacji to jedne z najbardziej charakterystycznych objawów występujących w autyzmie. Obserwuje się opóźnienie rozwoju językowego oraz problemy z wykorzystaniem w życiu nabytych umiejętności w celu komunikowania się z innymi osobami (5-8).
Etiologia ASD (ang. autism spectrum disorder) nie jest jednoznacznie określona. Nie ma dowodu na to, że konkretne czynniki, gen czy zmiana w mózgu powodują autyzm. Wiąże się to z faktem, iż jego występowanie jest skorelowane z występowaniem innych zaburzeń współtowarzyszących, co utrudnia badaczom postawienie jednoznacznej tezy (5, 9, 10).
Pierwsze objawy autyzmu można zauważyć już we wczesnym niemowlęctwie, gdzie dziecko manifestuje niechęć do kontaktu fizycznego z rodzicami, a kontakt wzrokowy jest ograniczony lub nie ma go w ogóle. Wiele dzieci zmagających się z autyzmem nabywa umiejętności rozwojowe, takie jak: raczkowanie, chodzenie czy mowę, w tym samym czasie co rówieśnicy, jednak u dużego odsetka dzieci ze spektrum autyzmu mowa jest opóźniona w różnym stopniu lub obserwujemy jej regres (10, 11).
Cechą charakterystyczną osób z autyzmem są stereotypowe ruchy dotyczące trzech obszarów: rąk, całego ciała oraz postawy i chodu. Stereotypie ruchowe w zakresie rąk są reprezentowane poprzez machanie dłońmi, klaskanie, ciągłe kręcenie przedmiotami. Stereotypie ruchowe w obrębie ciała manifestowane są poprzez kołysanie, kręcenie się wokół własnej osi, napady skłonów w przód i w tył. Natomiast stereotypie dotyczące chodu i postawy są reprezentowane poprzez chodzenie na palcach lub częste podskoki. Pacjenci często wykazują fiksację na przedmiotach czy na sekwencjach ruchów, np. na ciągłym gaszeniu i zapalaniu światła. U dzieci z ASD często obserwuje się różnego rodzaju zaburzenia z zakresu integracji sensorycznej (5, 11).
Cechami charakterystycznymi mowy dzieci z autyzmem są opóźnianie jej rozwoju w stosunku do rówieśników lub w skrajnych przypadkach całkowity brak rozwoju mowy. Dzieci, które mówią, mają trudności z zainicjowaniem rozmowy lub jej kontynuowaniem. Mowa jest stereotypowa, charakteryzuje się licznymi powtórzeniami tych samych słów lub zwrotów. Mogą również wystąpić zaburzenia natężenia, intonacji, tempa, rytmu i akcentu mowy (9-11).
Jąkanie
Jąkanie (łac. alalia syllabaris) to zaburzenie powszechnie obserwowane na całym świecie, dotyka wszystkie grupy kulturowe, religijne oraz społeczno-ekonomiczne. Zaburzenie płynności mowy w postaci jąkania jest zjawiskiem złożonym, ma wielopłaszczyznową etiologię i zróżnicowaną symptomatologię. Pierwsze objawy jąkania są zauważalne już we wczesnym dzieciństwie, przypadają na okres intensywnego rozwoju mowy pomiędzy 2. a 4. rokiem życia. U niektórych pacjentów jąkanie rozwija się stopniowo i narastająco, natomiast u innych pojawia się gwałtownie i nagle. Z badań naukowych (1) wynika, iż 1% populacji ogólnej się jąka, w wieku wczesnoszkolnym na 3 jąkających się chłopców przypada 1 dziewczynka, a około 10. roku życia 1 dziewczynka przypada na 6 jąkających się chłopców. Z powyższych badań wynika, że płeć męska jest czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia jąkania. Wyróżniono również czynniki: fizjologiczne, środowiskowe, lingwistyczne (związane z mową i językiem) oraz psychologiczne, leżące u podłoża jąkania. Wśród czynników fizjologicznych wyróżniamy:
– uwarunkowania genetyczne,
– czynniki neurologiczne w postaci strukturalnych i funkcjonalnych różnic w mózgu u dorosłych osób jąkających się,
– płeć męską,
– różnice w sprawności motorycznej związanej z powstawaniem mowy.
Czynniki lingwistyczne:
– opóźniony rozwój mowy lub ponadprzeciętne zdolności językowe,
– nieharmonijny rozwój mowy.
Czynniki środowiskowe:
– relacje rodzinne, szczególnie na polu rodzic-dziecko,
– duży niepokój ze strony rodzica,
– negatywne reakcje ze strony otoczenia, zwłaszcza grupy rówieśniczej.
Czynniki psychologiczne:
– temperament dziecka (bardziej aktywne, impulsywne, mniej elastyczne, bardziej reaktywne, wrażliwe, wycofane, introwertyczne, lękliwe, nieśmiałe),
– świadomość problemu u dziecka. Dziecko widzi, że ma problem z mówieniem, co rodzi brak akceptacji ze strony rówieśniczej. Pacjent czuje się niepewnie w czasie wypowiedzi, stresuje się, przez co jąkanie się nasila (2, 8, 12).
Szamburski zaznacza, iż czynnikiem wyzwalającym jąkanie w przypadku zaistnienia innych czynników predysponujących do wystąpienia jąkania może być silne pozytywne lub traumatyczne wydarzenie w życiu pacjenta (2, 8).
Alalia syllabaris, czyli jąkanie, jest to zaburzenie płynności mowy, którego cechą charakterystyczną są częste powtórzenia lub przedłużenia słów, sylab, dźwięków. Pacjenci zmagają się również z pauzami zakłócającymi rytmiczny przepływ mowy, bradylalią (zbyt wolne mówienie) oraz tachylalią (zbyt szybkie mówienie). Główną przyczyną jąkania jest nadmierne napięcie mięśni oddechowych, artykulacyjnych oraz fonacyjnych. Wyróżniamy trzy typy jąkania: kloniczne, toniczne oraz kloniczno-toniczne. Do głównych zakłóceń zalicza się zaburzenia tempa mówienia, zaburzenia czasu trwania głosek, czyli iloczasu, zakłócenia rytmu mówienia oraz zakłócenia melodii (1, 8, 13, 14).
Aspekt psychogenny ma duże znaczenie w etiologii jąkania, stopniu nasilenia zaburzenia i terapii logopedycznej (8).
Schizofazja

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Krajewska M: Psychiatria w logopedii – problem zaburzeń somatoformicznych i nerwic mowy. Neurolingwistyka Praktyczna 2018; 4: 32-42.
2. Maniecka-Aleksandrowicz B, Domaniecka-Kołodziej A: Rehabilitacja w afonii psychogennej. Audiofonologia 2004; 25: 53-56.
3. Andersson K, Schalèn L: Etiology and treatment of psychogenic voice disorder: results of a follow-up study of thirty patients. J Voice 1998; 12(1): 96-106.
4. Aronson EA: Clinical voice disorders. George Thieme Verlag Stuttgart, New York 1985.
5. Bader CA, Schick B: Psychogenic aphonia. A challenging diagnosis? HNO 2013; 61: 678-682.
6. Baker J: Persistent dysphonia in two performers affecting the singing and projected speaking voice: a report on a collaborative approach to management. Logoped Phoniatr Vocol 2002; 27: 179-187.
7. Baker J: Psychogenic voice disorders and traumatic stress experience: a discussion paper with two case reports. J Voice 2003; 17(3): 303-318.
8. Kelman E, Nicholas A: Praktyczna interwencja w jąkaniu wczesnodziecięcym. Harmonia, Gdańsk 2008.
9. Boone D: The voice and voice therapy. Prentice-Hall Inc. Englewood Clifts, New York 1971: 222-233.
10. Kosztyła-Hojna B, Moskal D, Kuryliszyn-Moskal A et al.: Morphological changes of the vocal fold mucosa in hyperfunctional dysphonia diagnosed by psychoacoustic and videostroboscopic methods. Adv Med Sci 2011; 56(2): 343-351.
11. Kosztyła-Hojna B, Moskal D, Rogowski M et al.: The usage of modern physioterapeutic methods of rehabilitation in treatment of chosen kinds of dysphonia. Otolaryngol Pol 2012; 66(5): 328-336.
12. Perello J: Functional dysphonias. Phonoponosis and phononeurosis. Folia Phoniatr (Basel) 1962; 14: 150-205.
13. Kosztyła-Hojna B, Moskal D, Falkowski D et al.: High-speed digital imaging in the diagnosis of voice pathologies. Pol Merkur Lekarski 2016; 41(241): 26-31.
14. Kosztyła-Hojna B, Moskal D, Kuryliszyn-Moskal A et al.: Usefulness of high-speed digital imaging (HSDI) in the diagnosis of oedematous – hypertrophic changes of the larynx in people using voice occupationally. Otolaryngol Pol 2017; 71(4): 19-25.
15. Roy N, Bless DM, Heisey D: Personality and voice disorders: a multitrait-multidisorder analysis. J Voice 2000; 14(4): 521-548.
16. Czernikiewicz A: Przewodnik po zaburzeniach językowych w schizofrenii. Wyd. IPiN, Warszawa 2004.
17. Woźniak T: Narracja w schizofrenii. Wyd. UMCS, Lublin 2005.
18. Andreasen N: Thought, language, and communication disorders. II. Diagnostic significance. Arch Gen Psychiatry 1979; 36: 1325-1330.
19. Toomey R, Kremen W, Simpson J et al.: Revisiting the factor structure for positive and negative symptoms: Evidence from large heterogeneous group of psychiatric patients. Am J Psychiatry 1997; 154: 371-377.
20. Thomas P, Kerney G, Napier E et al.: Speech and language in first onset psychosis: differences between people with schizophrenia, mania, and controls. Br J Psychiatr 1996; 168: 337-343.
21. Morice R, Ingram J: Language complexity and age of onset of schizophrenia. Psychiatry Res 1982; 9: 233-242.
22. Liddle P: Syndromes in schizophrenia and their neuropsychological and neuroanatomical correlates. [In:] Pantelis C, Nelson H, Barnes T (eds.): Schizophrenia: A neuropschological perspective. Wiley, Chichester 1996: 299-316.
23. Peralta V, De Leon J, Cuesta M: Are the more than two syndromes in schizophrenia? A critique of the positive-negative dychotomy. Br J Psychiatry 1992; 161: 335-343.
24. Schmand B, Brand N, Kuipers T: Procedural learning of cognitive and motor skills in psychotic patients. Schizophr Res 1992; 8: 157-170.
25. Nemr K, Somoes-Zenari M, Marques SF et al.: Psychogenic dysphonia associated to other diseases: a challenge for speech therapy. ProFono 2010; 22(3): 359-361.
26. Bystrzanowska M: Mutyzm wybiórczy. Poradnik dla rodziców, nauczycieli i specjalistów. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2017.
27. Bawolska A: Dziecko z mutyzmem wybiórczym – charakterystyka zjawiska. 2011. Niepełnosprawność 2019; 33(2019): 204-212.
28. Cabała M, Leoniak-Stępień A, Szot R, Szyszka K: Mutyzm wybiórczy. Trzy spojrzenia. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2016.
29. Bryńska A: Zaburzenia lękowe i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. [W:] Wolańczyk T, Komender J (red.): Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005; 148-174.
30. Tarkowski Z: Dzieci z zaburzeniami zachowania, emocji i mowy. Harmonia, Gdańsk 2015.
31. Gerrig RJ, Zimbardo GP: Psychologia i życie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
32. Paul BC, Chen S, Sridharan S et al.: Diagnostic accuracy of history, laryngoscopy, and stroboscopy. Laryngoscope 2013; 123(1): 215-219.
33. Pruszewicz A: Foniatria kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1992.
34. Andreasen N, Grove W: Thought, language, and communication in schizophrenia: Diagnosis and prognosis. Schizophr Bull 1986; 12: 348-358.
otrzymano: 2020-01-13
zaakceptowano do druku: 2020-02-03

Adres do korespondencji:
*Emilia Duchnowska
Zakład Fonoaudiologii Klinicznej i Logopedii Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
ul. Szpitalna 37, 15-273 Białystok
tel.: +48 603-330-294
emilia.duchnowska@umb.edu.pl

Postępy Nauk Medycznych 1/2020
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych