*Dorota Olczak-Kowalczyk, Anna Turska-Szybka
Próchnica zębów mlecznych u dzieci w wieku od 3 do 7 lat w Polsce w latach 2016-2019
Caries of primary teeth in 3-7-year-olds in Poland in the period 2016-2019
Department of Paediatric Dentistry, Medical University of Warsaw
Head of Department: Professor Dorota Olczak-Kowalczyk, MD, PhD
Streszczenie
Wstęp. Próchnica zębów mlecznych w Europie dotyczy co piątego dziecka. Wiele przeglądów piśmiennictwa nie przedstawia danych dotyczących Polski.
Cel pracy. Ocena występowania i poziomu próchnicy zębów mlecznych oraz wskaźnika leczenia zachowawczego u dzieci w wieku 3-7 lat w Polsce na podstawie wyników badań monitoringowych z lat 2016-2019.
Materiał i metody. Analizie poddano wyniki badań klinicznych 1638 dzieci 3-letnich, 893 5-letnich, 999 6-letnich, 1002 7-letnich przeprowadzonych w ramach programu „Monitorowania Stanu Zdrowia Jamy Ustnej Polaków w latach 2016-2020”. Odnotowano liczby badanych zębów, puwz i jego składowe, puwp, wskaźniki leczenia zachowawczego i % puwz > 0, dla 3- i 5 latków ? częstość występowania ciężkiej postaci próchnicy wczesnego dzieciństwa (S-ECC). W analizie statystycznej zastosowano test chi-kwadrat; poziom istotności p ≤ 0,05.
Wyniki. Próchnica zębów mlecznych występowała ogółem u 2974 (65,6%) dzieci (41,1% 3-letnich, 76,8% 5-letnich, 81,3% 6-letnich, 80,0% 7-letnich). U chłopców 3-letnich występowała częściej niż u dziewcząt. W starszych grupach u chłopców i na wsi wyższy był poziom próchnicy. Przy zmniejszającej się wraz z wiekiem liczbie zębów mlecznych wartości puwz wynosiły odpowiednio: 1,85 ± 3,14; 4,70 ± 4,33; 4,66 ± 3,77; 4,37 ± 3,53, a puwp 2,99 ± 6,56; 9,32 ± 11,60; 8,94 ± 9,91; 8,03 ± 8,78. Składowa pz stanowiła 92% puwz u 3-latka, 8,57% u 5-latka, 72,4% u 6-latka, 73,6% u 7-latka. Potrzeby w zakresie leczenia zachowawczego zaspokojono w zakresie 7-25%.
Wnioski. Próchnica zębów mlecznych dotyczy większości dzieci w Polsce. Najczęściej pozostaje nieleczona. Częstość i poziom próchnicy wzrastają wraz z wiekiem. Płeć męska oraz zamieszkanie na wsi mogą sprzyjać zachorowaniu i większemu nasileniu próchnicy zębów mlecznych.
Summary
Introduction. One in five children in Europe has primary teeth caries. Many reviews fail to present data for Poland.
Aim. To assess the prevalence and level of caries in primary teeth and care index in children aged 3-7 years in Poland based on the results of epidemiological studies from 2016-2019.
Material and methods. Clinical records of 1,638 3-year-olds, 893 5-year-olds, 999 6-year-olds, and 1002 7-year-olds participating in the program “Monitoring the Oral Health of the Polish Population in 2016–2020” were included in the analysis. The number of teeth examined, dmft and its components, dmfs, care index and % dmft > 0, and for 3- and 5-year-olds also the prevalence of severe early childhood caries (S-ECC), were recorded. The chi square test was used in the statistical analysis, with significance level set at p ≤ 0.05.
Results. Caries of primary teeth was present in 2,974 (65.6%) children (41.1% 3-year-olds, 76.8% 5-year-olds, 81.3% 6-year-olds, 80.0% 7-year-olds). It was more common in 3-year-old boys than in girls. In older groups, the level of caries was higher in boys and in rural areas. With the number of deciduous teeth decreasing with age, the dmft values were as follows: 1.85 ± 3.14, 4.70 ± 4.33, 4.66 ± 3.77, 4.37 ± 3.53, and dmfs values were as follows: 2.99 ± 6.56, 9.32 ± 11.60, 8.94 ± 9.91, 8.03 ± 8.78. The dt component accounted for 92% of dmft in 3-year-olds, 8.57% in 5-year-olds, 72.4% in 6-year-olds, and 73.6% in 7-year-olds. Conservative treatment needs were satisfied in 7-25% of patients.
Conclusions. Caries in primary teeth affects most children in Poland. Most often it remains untreated. The prevalence and the level of caries increase with age. Male gender and living in rural areas may promote the development and severity of the disease.
Wstęp
Próchnica zębów mlecznych jest obciążeniem zdrowotnym i społecznym wielu krajów na świecie (1-3). Choroba pojawia się już u najmłodszych dzieci, nawet w 2. roku życia. W badaniu przekrojowym 496 dzieci w wieku 12-36 miesięcy z aglomeracji warszawskiej częstość jej występowania oszacowano na 44,8%, w tym na 19,0% dzieci w wieku > 12-18 miesięcy, 42,6% w wieku > 18-24 miesięcy, 53,4% w wieku > 24-30 miesięcy i już na 58,9% w wieku > 30-36 miesięcy (4). Niestety już u 3,0% dzieci badacze odnotowali obecność ropni lub przetok okołozębowych będących skutkiem zaniedbań leczniczych. Podobną częstość próchnicy (55,6%) zauważono u dzieci wrocławskich w wieku 18-36 miesięcy (5). Nieco niższą frekwencję próchnicy, szacowaną na 34,3%, odnotowano u dzieci w wieku do 3 lat (6). Zgodnie z wynikami badań ogólnopolskich dzieci w wieku 3 lat przeprowadzonych w 2015 roku, w których uczestniczyło 656 dzieci, próchnica zębów mlecznych dotyczyła 53,8% badanych. Potrzeby lecznicze były pokryte zaledwie w 6% (7).
Dane z systematycznych przeglądów piśmiennictwa wskazują, że częstość próchnicy zębów mlecznych wzrasta z wiekiem i jest bardzo zróżnicowana na świecie (1-3). Abdelrahman i wsp. jako przykład zróżnicowania podali, że częstość występowania ECC (ang. Early Childhood Caries) u dzieci w wieku 1 roku waha się od 1 do 96%, w wieku 2 lat ? od 6 do 88%, w wieku 3 lat ? od 4 do 80%, w wieku 4 lat ? od 12 do 80%, a w wieku 5 lat ? od 21 do 97% (1). Częstość występowania próchnicy zębów mlecznych na kontynentach jest szacowana na 52,6% (95% CI: 46,7-58,5) w Azji, 21,4% (95% CI: 15,3-29,1) w Europie, 45,8% (95% CI: 34,2-58) w Ameryce, 53,1% (95% CI: 44,3-61,7) w Afryce, 28,5% (95% CI: 20,3-38,5) w Australii (3). W cytowanych przeglądach nie są jednak uwzględnione dane epidemiologiczne dotyczące Polski. Tymczasem badania takie są prowadzone w Polsce regularnie od kilkudziesięciu lat w ramach programu finansowanego przez Ministerstwo Zdrowia „Monitorowanie Stanu Zdrowia Jamy Ustnej Polaków”. W latach 2016-2020 przeprowadzono stomatologiczne badania przekrojowe czterech grup wiekowych dzieci w wieku od 3 do 7 lat. Badania przeprowadzono zgodnie z zasadami badań i kryteriami klasyfikacji stanów klinicznych WHO (Oral Health Surveys. Basic Methods 5th Edition. WHO Geneva 2013) po uzyskaniu zgód Komisji Bioetycznej WUM. Elementem badań była ocena stanu zdrowia uzębienia dzieci, w tym występowanie i nasilenie choroby próchnicowej.
Cel pracy
Celem pracy była ocena trendu częstości występowania i poziomu próchnicy zębów mlecznych u dzieci w wieku od 3 do 7 lat oraz poziomu zaspokajania potrzeb w zakresie leczenia zachowawczego w Polsce na podstawie wyników badań monitoringowych z lat 2016-2019.
Materiał i metody
Analizie poddano bazy danych klinicznych utworzone na podstawie badań przeprowadzonych w ramach programu „Monitorowania Stanu Zdrowia Jamy Ustnej Polaków w latach 2016-2020”, w tym dane 1638 dzieci w wieku 3 lat (2017 rok) z 16 województw, 893 dzieci w wieku 5 lat (2016 rok) z czterech województw (dolnośląskie, mazowieckie, małopolskie i lubelskie), 999 dzieci w wieku 6 lat (2018 rok) z 10 województw i 1002 dzieci w wieku 7 lat (2019 rok) z 15 województw. Dla każdej grupy wiekowej odnotowano liczby badanych zębów, wartości wskaźników: puwz i jego składowych, puwp, wskaźników leczenia zachowawczego i odsetki dzieci z próchnicą (% puwz > 0). W grupach dzieci w wieku 3 i 5 lat odnotowano także częstość występowania ciężkiej postaci próchnicy wczesnego dzieciństwa. Zgodnie z definicją Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej za ciężką postać próchnicy wczesnego dzieciństwa uznawano puwp ≥ 4 u dzieci w wieku 3 lat, puwp ≥6 u dzieci w wieku 5 lat (8). Dane poddano analizie w całych grupach wiekowych oraz w zależności od płci i miejsca zamieszkania dzieci. W analizie statystycznej zastosowano test chi-kwadrat. Przyjęto poziom istotności p ≤ 0,05.
Wyniki
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Abdelrahman M, Hsu KL, Melo MA et al.: Mapping Evidence on Early Childhood Caries Prevalence: Complexity of Worldwide Data Reporting. Int J Clin Pediatr Dent 2021; 14(1): 1-7.
2. Fung MHT, Wong MCM, Lo ECM, Chu CH: Early Childhood Caries: A Literature Review. J Oral Hyg Health 2013; 1: 107.
3. Kazeminia M, Abdi A, Shohaimi S et al.: Dental caries in primary and permanent teeth in children’s worldwide, 1995 to 2019: a systematic review and meta-analysis. Head Face Med 2020; 16(1): 22.
4. Sobiech P, Turska-Szybka A, Gozdowski D, Olczak-Kowalczyk D: Dental caries in primary teeth during early childhood in the Warsaw agglomeration. New Medicine 2021; 1: 14-21.
5. Kaczmarek U, Grzesiak I: Rozmieszczenie próchnicy w zębach mlecznych u wrocławskich dzieci w wieku 18-36 miesięcy. Dent Med Probl 2006; 43(2): 215-221.
6. Proc P, Filipińska-Skąpska R: Ocena stanu uzębienia oraz stomatologicznych potrzeb leczniczych dzieci łódzkich do lat 5. Nowa Stomatol 2003; 8: 185-189.
7. Olczak-Kowalczyk D: Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2013-2015. Ocena stanu zdrowia jamy ustnej i jego uwarunkowań w populacji polskiej w wieku 3, 10 i 15 lat w 2015 roku. Dział Redakcji i Wydawnictw Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2016.
8. American Academy of Pediatric Dentistry: Policy on Early Childhood Caries (ECC): Classifications, Consequences, and Preventive Strategies. Pediatr Dent 2016; 38(6): 52-54.
9. Dental public health epidemiology programme. Oral heal the survey of three-year-old children 2013. A report of the prevalence and severity of dental decay. Crown Copyright 2014. www.facebook.com/PublicHealthEngland.
10. Morgan M, Monaghan N: Picture of oral health 2015. Data epidemiological survey of 3 year olds in Wales 2013-14. First Release Report on Caries into Dentine. Cardiff University, Public Health Wale 2015.
11. Nobile CG, Fortunato L, Bianco A et al.: Pattern and severity of early childhood caries in Southern Italy: a preschool-based cross-sectional study. BMC Public Health 2014; 14: 206.
12. Šačić L, Marković N, Arslanagić Muratbegović A et al.: The prevalence and severity of early childhood caries in preschool children in the Federation of Bosnia and Herzegovina. Acta Med Acad 2016; 45: 19-25.
13. Slabšinskienė E, Milčiuvienė S, Narbutaitė J et al.: Severe early childhood caries and behavioral risk factors among 3-year-old children in Lithuania. Medicina (Kaunas) 2010; 46(2): 135-141.
14. Bardsley R: Health Survey of three year old children 2013. Rochdale Borough Council. democracy.rochdale.gov.uk.
15. Basner R, Splietha CH, Santamariaa RM et al.: National Oral Health Survey of 3-Year-Old Children in Germany 2015/2016. Caries Res 2017; 51: 290-385.
16. Maj Saravanan SP, Lokesh S, Polepalle T, Shewale A: Prevalence, Severity and Associated Factors of Dental Caries in 3-6 Year Old Children – A Cross Sectional Study. International Journal of Dental Sciences and Research 2014; 2(6A): 5-11.
17. Henkuzena I, Care R, Rogovska I: Dental Status Among 2-6 year old children in Riga City, Latvia. Stomatol Baltic Dent Max J 2004; 6: 28-30.
18. Begzatia A, Meqab K, Siegenthalerc D et al.: Dental health evaluation of children in Kosovo. Eur J Dent 2011; 5: 32-39.
19. Chen KJ, Gao SS, Duangthip D et al.: Prevalence of early childhood caries among 5-year-old children: A systematic review. J Investig Clin Dent 2019; 10(1): e12376.
20. Boustedt K, Dahlgren J, Twetman S, Roswall J: Tooth brushing habits and prevalence of early childhood caries: a prospective cohort study. Eur Arch Paediatric Dent 2020; 21(1): 155-159.
21. Report 4: The Burden of Dental Disease in children England, Wales and Nothern Ireland. Health and Social Care Information Centre 2015. http://content.digital.nhs.uk/catalogue/PUB17137/CDHS2013-Report4-Burden-of-Dental-Disease.pdf.
22. Children’s Dental Health Survey 2013. Country Specific Report: England. Health and Social Care Information Centre 2015. http://content.digital.nhs.uk/catalogue/PUB17137/CDHS2013-England-Report.pdf.
23. Lenčová E, Pikhar H, Broukal Z: Early childhood caries trends and surveillance shortcomings in the Czech Republic. BMC Public Health 2012; 2: 547.
24. Grund K, Goddon I, Schüler IM et al.: Clinical consequences of untreated dental caries in German 5- and 8-year-olds. BMC Oral Health 2015; 15(1): 140.
25. de Almeida CM, Petersen PE, Andrè SJ, Toscano A: Changing oral health status of 6- and 12-year-old schoolchildren in Portugal. Community Dent Health 2003; 20(4): 211-216.
26. Razmienė J, Vanagas G, Bendoraitienė EA et al.: Changes in caries prevalence and oral hygiene skills among preschool-aged children in Lithuania between 2000 and 2010. Medicina (Kaunas) 2012; 48(7): 364-370.
27. Nucca C, Amariei C, Borutta A, Petcu L: Prevalence and severity of dental caries in 6- and 12-year-old children in Constanza District (urban Area), Romania. OHDMBSC 2009; 8: 19-24.
28. Santamaria RM, Schmoeckel J, Basner Ret al.: Caries Trends in the Primary Dentition of 6- to 7-Year-old Schoolchildren in Germany from 1994 to 2016: Results from the German National Oral Health Surveys in Children. Caries Res 2019; 53(6): 659-666.
29. Ferro R, Besostri A, Meneghetti B: Dental caries experience in preschool children in Veneto region (Italy). Community Dent Health 2006; 23: 91-94.
30. Gupta D, Momin RK, Mathur A et al.: Dental Caries and Their Treatment Needs in 3-5 Year Old Preschool Children in a Rural District of India. North American Journal of Medical Sciences 2015; 7(4): 143-150.
31. Singh S, Vijayakumar N, Priyadarshini HR, Shobha M: Prevalence of early childhood caries among 3-5 year old preschoolers in schools of Marathahalli. Bangalore. Dental Research Journal 2012; 9(6): 710-714.
32. Zhang X, Yang S, Liao Z et al.: Prevalence and care index of early childhood caries in mainland China: evidence from epidemiological surveys during 1987-2013. Sci Rep 2016; 6(1): 1-11.
33. Lukacs JR: Gender differences in oral health in South Asia: metadata imply multifactorial biological and cultural causes. Am J Hum Biol 2011; 23: 398-411.
34. Oulis CJ, Tsinidou K, Vadiakas G et al.: Caries prevalence of 5, 12 and 15-year-old Greek children: a national pathfinder survey. Community Dent Health 2012; 29(1): 29-32.
35. Skillman SM, Doescher MP, Mouradian WE, Brunson DK: The challenge to delivering oral health services in rural America. J Public Health Dent 2010; 70(Suppl. 1): 49-57.
36. Li H, Li AZ, Wang JX, Jiang YF: The present situation of five-year-old children’s caries in Linyi city and its relevant factors. J of Shandong Med College 2013; 35: 444-447.
