*Ewa Krasuska-Sławińska1, Iwona Sobiech2, Błażej Bętkowski3, Rafał Białczak4, Katarzyna Cichoń1
Promienica kości szczęki u 8-letniej dziewczynki – opis przypadku, objawy, diagnostyka i metody leczenia
Actinomycosis in an 8-year-old girl – case report, symptoms, diagnostics and treatment methods
1Poradania Chirurgii Stomatologicznej dla Dzieci i Dorosłych, Instytut „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
Kierownik Poradni: dr n. med. Ewa Krasuska-Sławińska
2Zakład Stomatologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny w Warszawie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
3Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Paweł Zawadzki
4Poradania Stomatologiczna dla Dzieci, Instytut „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
Kierownik Poradni: dr n. med. Ewa Krasuska-Sławińska
Streszczenie
Promienica jest infekcyjną chorobą zapalną wywołaną przez bakterie z rodzaju Actinomyces. Najczęstsza postać twarzowo-szyjna objawia się deskowatym naciekiem tkanek miękkich wraz z tworzeniem ropni i przetok. W Polsce średnio choruje od kilkunastu do dwudziestu kilku osób rocznie.
Celem pracy jest opis przypadku 8-letniej dziewczynki, u której zdiagnozowano promienicę kości szczęki. Objawy kliniczne i radiologiczne sugerowały przewlekły proces zapalny lub rozwijający się proces nowotworowy. Dopiero badanie histopatologiczne pozwoliło zdiagnozować promienicę i rozpocząć właściwe leczenie.
Promienica jest wywołana bakteriami, które kolonizują jamę ustną. Podczas obniżenia odporności może dojść do ich patologicznego rozmnażania i wywoływania swoistego zapalenia. Pojawiające się objawy mogą być dość niecharakterystyczne, dlatego tak ważna jest znajomość przebiegu choroby i metod jej leczenia.
Summary
Actinomycosis is an infectious inflammatory disease caused by a bacterium of the Actinomyces spp. The most common facial-cervical form is manifested by a planked infiltration of soft tissues along with the formation of abscesses and fistulas. In Poland, on average, from a dozen to twenty-some people are sick per year. The aim of the study is to describe the case of an 8-year-old girl who was diagnosed with actinomycosis of the jaw bones.
Clinical and radiological signs suggested a chronic inflammatory process or a developing tumor process. Only histopathological examination allowed to diagnose actinomycosis and start proper treatment.
Actinomycosis is caused by bacteria that colonize the oral cavity. During a decrease in immunity, their pathological reproduction and the induction of specific inflammation may occur. The symptoms that appear can be quite uncharacteristic, which is why it is so important to know the course of the above-mentioned disease and methods of its treatment.
Wstęp
Promienica (aktynomikoza) jest przewlekłą, infekcyjną chorobą zapalną wywołaną przez Gram-dodatnie bakterie z rodzaju Actinomyces (1). Promieniowce stanowią saprofityczną florę jamy ustnej, a do rozwoju choroby dochodzi w stanach obniżenia odporności. Wyodrębniono pięć typów bakterii promieniowca: izraeli, bovis, odontolyticus, naeslundii, viscosus. Rozwojowi zapalenia towarzyszą zakażenia mieszaną florą bakteryjną (1-4). Jest to rzadka choroba zakaźna ludzi. W Polsce zgłaszanych jest od kilkunastu do dwudziestu kilku zachorowań rocznie (5, 6). Proces chorobowy szerzy się przez ciągłość. Charakteryzuje się tworzeniem ropnia, włóknieniem i deskowatym naciekiem tkanek miękkich oraz tworzeniem przetok, a w surowiczo-ropnej wydzielinie znajdują się zmiany w postaci ziaren o średnicy 0,1-5 mm zawierające kolonie promieniowca (3, 7). Poprzez zdolność do naciekania tkanek i tworzenia zmian guzowatych zakażenie często przypomina chorobę nowotworową (8). Ze względu na umiejscowienie wyróżnia się postać:
– twarzowo-szyjną (najczęstsza),
– piersiową,
– brzuszną,
– moczowo-płciową,
– skórną.
Najczęstszą postacią promienicy jest postać twarzowo-szyjna (55%). Do zachorowania może dojść w każdym wieku, ze szczytem zachorowań w 4.-5. dekadzie życia, 2-4 razy częściej wśród mężczyzn niż kobiet (3, 9). Rozpoznanie promienicy opiera się na badaniu histopatologicznym, bakteriologicznym lub serologicznym (3, 10, 11). Leczeniem z wyboru w przypadku promienicy jest długotrwałe stosowanie (2-12 miesięcy) antybiotyków z grupy penicylin (3), a w niektórych przypadkach leczenie chirurgiczne, polegające na usunięciu martwiczej tkanki, przetoki, nacięciu i drenażu ropnia tkanek miękkich. Rokowanie zazwyczaj jest dobre (4, 10).
Opis przypadku
Do Zakładu Stomatologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 14 sierpnia 2020 roku zgłosiła się wraz z opiekunem prawnym 8-letnia pacjentka z powodu ropnia w obrębie wyrostka zębodołowego szczęki w rzucie niewyrżniętego drugiego bocznego zęba siecznego, w szczęce po stronie lewej. W wywiadzie: obrzmienie dziąsła od 2 dni, brak dolegliwości bólowych, brak towarzyszących objawów ogólnych. Z wywiadu uzyskano informację o pojawieniu się małej zmiany zapalnej mogącej odpowiadać przetoce ropnej w czerwcu 2020 roku. W badaniu klinicznym brak objawów zewnątrzustnych, wewnątrzustnie widoczne ograniczone wygórowanie na dziąśle w okolicy niewyrżniętego zęba 22. Zmiana pokryta zaczerwienioną błoną śluzową, bolesną przy dotyku, mogącą odpowiadać ropniowi. Wykonano badanie radiologiczne (RTG) zęba 22. Na zdjęciu rentgenowskim brak zmian patologicznych kości, brak zawiązków zębów 23 i 24 (ryc. 1). Dodatkowo, pacjentkę skierowano na zdjęcie pantomograficzne celem diagnostyki ewentualnych ognisk zapalnych w jamie ustnej. Na zdjęciu pantomograficznym (ryc. 2) stwierdzono:
Ryc. 1. Zdjęcie zębowe zęba 22
Ryc. 2. Pantomogram
1. brak zawiązków zębów: 15, 25, 35, 45, 23/24,
2. liczne ubytki próchnicowe,
3. rozległe rozrzedzenie kostne w okolicy korzeni zębów 85 i 84 na tle martwicy miazgi,
4. przetrwały korzeń policzkowy zęba 64.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Avijgan M, Shakeri H, Shakeri M: A case report of cervicofacial actinomycosis. Asian Pac J Trop Med 2010; 3: 838-840.
2. Gałkowska E, Owczarek B, Kiernicka M et al.: Stomatologu bądź gotowy rozpoznać promienicę. e-Dentico 2011; 5: 90-94.
3. Kolebach B, Stryjewska-Makuch G, Grzegorzek T: Postać twarzowo-szyjna promienicy – opis przypadku. Otolaryngol Pol 2004; 5: 1019-1022.
4. Manowska B, Kobus B, Adamczyk J et al.: Aktualne poglądy na temat promienicy. e-Dentico 2008; 1: 108-114.
5. Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2006; http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2006/Ch_2006.pdf.
6. Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2008; http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2008/Ch_2008.pdf.
7. Brook I: Actinomycosis: diagnosis and management. South Med J 2008; 111: 1019-1023.
8. Acevedo F, Baudrand R, Letelier LM et al.: Actinomycosis: a great pretender. Case reports of unusual presentations and a review of the literature. Int J Infect Dis 2008; 12: 358-362.
9. Mabeza GF, Macfarlane J: Pulmonary actinomycosis. Eur Respir J 2003; 21: 545-551.
10. Harris LF, Kakani PR, Selah CE: Actinomycosis. Surgical aspects. Am Surg 1985; 51(5): 262-264.
11. Składzie J, Trąbka-Zawicki P, Wierzchowski W et al.: Promienica ucha środkowego. Otolaryngol Pol 2002; 56(3): 369-371.
12. Reymond J, Podsiadło M, Zaniewicz R et al.: Iontophoresis application in the treatment of actinomycosis of the soft tissue in the maxillofacial region – case report. J Stoma 2013; 66(3): 411-417.
13. Jurkiewicz B, Jankowski Ł, Samotyjek J et al.: Atypical inflammation of the soft tissue, most likely caused by Actinomyces infection – a case report. Pediadr Med Rodz 2016; 12(3): 337-343.
14. Verma S, Verma GK, Shanker V et al.: Pediatric cervicofacial actinomycosis disclosing an underlying congenital dermoid cyst. Dent Res J 2014; 11(2): 281-283.
15. Thacker SA, Healy CM: Pediatric Cervicofacial Actinomycosis.: An Unusual Cause of Head and Neck Masses. J Pediatric Infect Dis Soc 2014; 3(2): e15-19.
16. Moturi K, Kaila V: Cervicofacial Actinomycosis and its Management. Annals of Maxillofacial Surgery 2018; 8(2).
17. Li Y, Li Y: Actnomyces and Alimentary Tract Diseases: A Review of Its Biological Functions and Pathology. BioMed Research International 2018; 8.
18. Neto CN, Carvalho WRS, Conceicao SML et al.: Maxillary osteomyelitis by actinomyces in a child. Int J Odontostomat 2018; 12(1): 15-20.
