Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Medycyna 5/1999, s. 13-15
Andrzej Zbigniew Buczyński
Powikłania urologiczne u chorych z para- i tetraplegią
z Oddziału Neurourologii Centrum Rehabilitacji im. prof. M. Weissa w Konstancinie
Ordynator Oddziału: dr n. med. Janusz Garlicki



Problemy urologiczne występują u wszystkich chorych dotkniętych para- i tetraplegią bez względu na etiologię choroby, ponieważ u chorych tych dochodzi do powstania dysfunkcji neurogennej dolnych dróg moczowych. Zaburzenia neurofizjologiczne mechanizmów wydalania moczu wymagają odpowiedniego postępowania urologicznego od początku choroby poprzez całe dalsze życie chorego. Duża część powikłań urologicznych spowodowana jest niewłaściwym postępowaniem bezpośrednio po rozpoczęciu choroby jak również błędami w leczeniu urologicznym tych chorych, spowodowanymi najczęściej niedocenianiem różnic w leczeniu chorych porażonych i nieporażonych.
Powikłania urologiczne wczesne
U chorych dotkniętych ostrą para- i tetraplegią dochodzi do czynnościowej blokady odruchów rdzeniowych, w tym odruchu mikcji. W powyższej sytuacji staje się niezbędne zapewnienie odpływu moczu z pęcherza. Nowoczesne rozwiązania polegają na czasowym nadpęcherzowym odprowadzeniu moczu poprzez cystostomię punkcyjną a następnie na jak najszybszym wprowadzeniu okresowego cewnikowania metodą sterylną. Niestety w przeważającej większości przypadków stosuje się u tych chorych cewniki Foley´a i to najczęściej w niewłaściwy sposób. Popełniane są zwykle dwa błędy. Po pierwsze stosuje się zbyt grube cewniki a po drugie są one niedostatecznie często zmieniane. Stosowanie zbyt grubych cewników powoduje zaburzenia w odpływie wydzieliny cewkowej i stany zapalne cewki. Następstwem i dalszym powikłaniem stanów zapalnych cewki mogą być ropnie okołocewkowe lub przechodzenie stanu zapalnego na najądrze co wymaga antybiotykoterapii. Stany zapalne jądra w następstwie zapalenia najądrza zdarzają się na szczęście bardzo rzadko. Ropnie okołocewkowe mogą opróżniać się samoistnie na zewnątrz lub do światła cewki. W sytuacji gdy ropień przebije się do światła cewki powstaje uchyłek cewki moczowej. Uchyłki, stwarzając źródło stałego nadkażania moczu, wymagają leczenia chirurgicznego. Jeżeli ropień okołocewkowy przebije się równocześnie do światła cewki i na zewnątrz, powstaje przetoka moczowa. Przetoki takie niekiedy tylko udaje się wygoić zachowawczo poprzez długotrwałe utrzymywanie cewnika. Przeważnie wymagają one leczenia chirurgicznego. Niedostatecznie częsta wymiana cewników powoduje odkładanie się na części cewnika znajdującej się wewnątrz pęcherza, złogów wapniowo-fosforanowych, tak zwanych inkrustacji, które podczas wymiany cewnika odpadają od jego ścian i pozostają w pęcherzu stanowiąc początek kamicy pęcherzowej.
Generalnie, pozostawiony na stałe w pęcherzu cewnik, powoduje nieuchronnie wystąpienie infekcji dolnych dróg moczowych i jest jedynie kwestią czasu pojawienie się jej objawów. Infekcja dolnych dróg moczowych, szczególnie infekcja szpitalna, spowodowana jest często pałeczką odmieńca (Proteus), która wytwarza ureazę, enzym rozkładający mocznik. Uwolnione jony amonowe powodują silną alkalizację moczu. W alkalicznym moczu tracą rozpuszczalność fosforany wapnia oraz trójfosforany amonowo-magnezowe i dochodzi do powstania kamicy infekcyjnej (kamica fosforanowa).
Jak wspomniano uprzednio stosowanie na stałe cewnika Foley´a jest najgorszym z możliwych rozwiązań. Jeżeli jednak warunki zmuszają do jego stosowania, należy stosować cewniki kalibru znacznie mniejszego niż kaliber cewki moczowej, to znaczy nie przekraczać nr 16F u mężczyzn i nr 18F u kobiet. Również ważna jest częsta wymiana cewników aby nie dopuścić do powstawania inkrustacji oraz do blokowania odpływu przez zatykanie oczek cewnika kłaczkami ropy lub zlepami nabłonków. Zwykłe cewniki lateksowe powinny być wymieniane najrzadziej co 10 dni, cewniki powlekane teflonem lub silikonem co 3 tygodnie a najdroższe cewniki z czystego silikonu co 4-6 tygodni. Stosowanie powyższych zasad może uchronić pacjentów przed powstaniem powikłań wymagających często bardzo kosztownego leczenia.
Leczenie objawowych infekcji dolnych dróg moczowych powinno być stosowane zgodnie z aktualnym antybiogramem i po wykluczeniu kamicy. Leczenie infekcji bezobjawowych, wykrytych przypadkowo podczas okresowych badań bakteriologicznych moczu, nie powinno być stosowane, ponieważ prowadzi do powstawania lekoopornych szczepów bakteryjnych. Jednym wyjątkiem jest zakażenie pałeczką odmieńca, którą należy bezwzględnie zwalczać ze względu na ryzyko kamicy. W przypadku istnienia kamicy, leczenie nawet celowane przynosi jedynie krótkotrwały efekt, ponieważ antybiotyki nie wnikają do wnętrza kamienia i po pewnym czasie infekcja rozwija się ponownie. Należy więc przed wdrożeniem celowanego leczenia uwolnić chorego od kamicy dróg moczowych.
Innymi wczesnymi powikłaniami mogą być krwawienia z dróg moczowych. Przyczyną krwawienia we wczesnym okresie para- i tetraplegii może być uszkodzenie śluzówki pęcherza spowodowane nadmiernym rozciągnięciem jego ściany przy zbyt późno zauważonym zaburzeniu odpływu moczu z pęcherza (zatkany cewnik). Uszkodzenie śluzówki cewki moczowej poprzez niewłaściwe cewnikowanie, co ma często miejsce u chorych spastycznych z czynnościową przeszkodą na poziomie zwieracza zewnętrznego. Zdarza się również uszkodzenie ściany cewki moczowej poprzez wypełnienie balonu cewnika w świetle cewki, lub podczas próby wyrwania cewnika przez chorego. Powikłaniom tym można zapobiec poprzez odpowiednią opiekę i stosowanie bezpiecznych technik cewnikowania. Wskazane jest wprowadzenie cewnika Foley´a głęboko do pęcherza, wypełnienie balonika, a następnie delikatne wyciągnięcie do momentu wyczucia oparcia się balonika o szyję pęcherza. Poza tym zaleca się wypełnianie balonika małą ilością płynu (5-7 ml), aby uniknąć poważnych uszkodzeń cewki przy ewentualnym przypadkowym wyrwaniu cewnika.
Używanie przy cewnikowaniu żelu ksylokainowego, ułatwia wprowadzenie cewnika zarówno poprzez zwiększenie poślizgu jak również poprzez znieczulenie śluzówki cewki eliminuje odruchowy skurcz zwieracza stanowiącego czynnościową przeszkodę i zmniejsza ryzyko mechanicznego uszkodzenia cewki.
Krwawienia zarówno z pęcherza jak i z cewki, spowodowane powyższymi czynnikami, są zwykle łatwe do opanowania i po zapewnieniu dobrego odpływu moczu i wdrożeniu czasowego płukania, ustępują całkowicie po kilku godzinach.
Powikłania urologiczne późne
W okresie późniejszym choroby możemy się spotkać zarówno z powikłaniami opisanymi jako występujące w okresie wczesnym, jak i z innymi, na które wpływ ma czynnik czasu. Przewlekłe lub nawracające infekcje dolnych dróg moczowych często doprowadzają do uszkodzenia mechanizmu antyodpływowego, szczególnie w połączeniu z hiperrefleksją wypieracza i dochodzi poprzez pojawienie się odpływów wstecznych pęcherzowo-nerkowych do przechodzenia infekcji do górnych dróg moczowych. Przewlekła infekcja górnych dróg moczowych stopniowo uszkadza miąższ nerek i prowadzi do ich niewydolności.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Buczyński A.Z.: Kamica moczowa jako powikłanie w urazowych uszkodzeniach rdzenia kręgowego. Pol. Tyg. Lek., 1980, 4:129-131. 2. Buczyński A.Z.: Urodynamic studies in evaluating detrusor-sphincter dyssynergia and their effects on the treatment. Paraplegia 1984, 22, 3:168-172. 3. Buczyński A.Z.: Zaburzenia czynności pęcherza moczowego. Rozdz. X w książce J. Haftka Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego. PZWL Warszawa 1986, 132-148. 4. Buczyński A.Z., El Masri W.S.: Urodynamic evaluation of neurogenic bladder in spinal injury patients. The Oswestrian 1989, 1:31-34. 5. Bu- czyński A.Z.: Postępowanie urologiczne u chorych w uszkodzeniach rdzenia kręgowego. Medycyna 2000, 1991, wydanie specjalne, 33-34. 6. Buczyński A.Z.: Dyssynergia pęcherzowo-zwieraczowa; najczęstsza przyczyna trudności w rehabilitacji pęcherzy neurogennych u chorych po urazach rdzenia kręgowego. Diagnostyka i leczenie. Nowa Medycyna 1996, 1:23-25. 7. Buczyński A.Z.: Wartość przedłużonej sfinkterotomii w leczeniu czynnościowej przeszkody podpęcherzowej u chorych z dysfunkcją neurogenną dróg moczowych. Urologia Polska 1997, 50, 3:342-347. 8. Buczyński A.Z.: Farmakoterapia neurogennych zaburzeń dolnych dróg moczowych. Farmacja Polska 1998, 17:794-796.
Nowa Medycyna 5/1999
Strona internetowa czasopisma Nowa Medycyna