© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2004, s. 165-169
Magdalena Sroczyk, Monika Szmidt, Katarzyna Mróz-Żurawska
Wykorzystanie promienia laserowego w diagnostyce bruzd zębów trzonowych mlecznych i stałych
Application of laser fluorescence system for caries fissures detection in permanent and milk molar teeth
z Zakładu Propedeutyki Stomatologii PAM
Kierownik: prof. dr hab. Krystyna Opalko
Pojęcie „profilaktyka” obejmuje wszelkie działania zmierzające do zapobiegania chorobom lub do ich zahamowania. Celem zasadniczej prewencji jest zmniejszenie liczby nowych przypadków występowania choroby. Można to uzyskać przez ogólne zabiegi zdrowotne lub specyficzne działania pomocnicze. Profilaktyka sprowadza się również do wczesnego rozpoznania zaistniałej choroby i wczesnego podjęcia działań profilaktycznych i leczniczych.
Jak podają źródła dotychczasowe metody diagnostyczne (zgłębnik i lusterko), opierały się na ocenie powierzchni zgryzowych wg skali Hinding i Buonocore (1). Uważa się jednak, że zgłębnikowaniem można wykryć próchnicę na powierzchniach zgryzowych tylko w 24% przypadków. Tak niska skuteczność związana jest z budową bruzd oraz z rozwojem próchnicy, która rozpoczyna się na bocznych ścianach bruzdy (2, 3).
Dążono do ulepszenia metod diagnostycznych. Wykonując zdjęcie skrzydłowo-zgryzowe wykrywa się dodatkowe 15% przypadków próchnicy (4). Inne metody diagnostyczne to techniki świetlne, do których zalicza się klasyczną diafanoskopię oraz Foti. Technika Foti polega na użyciu lampy do polimeryzacji wypełnień, którą prześwietla się oglądaną powierzchnię. Inną metodą świetlną może stać się w przyszłości stosowanie luminescencyjnych zgłębników diagnostycznych. Metody te mają swoje wady i zalety.
Przełomem w diagnostyce okazała się jednak diagnostyka laserowo-fluorescencyjna. Badania nad różnym wzbudzeniem fluorescencji w tkankach zdrowych (jednorodnych) i zdemineralizowanych (niejednorodnych), prowadzone były już w latach 60. ubiegłego wieku. Obecnie dostępny jest w praktyce klinicznej aparat Diagnodent, którego działanie opiera się na laserowo wzbudzanej w tkankach fluorescencji, szczególnie polecany przy diagnostyce powierzchni zgryzowych. Jak wynika z badań czułość systemu Diagnodent wynosi 88,89% w porównaniu z większością dostępnych metod klinicznych i radiologicznych (5).
Celem badań było wykrycie wczesnych postaci próchnicy zębów stałych oraz mlecznych u dzieci przy użyciu aparatu Diagnodent, zastosowano skalę prof. Hibsta i Paulusa. Ponadto oceniono szczelność brzeżną zębów 16, 26, 36, 46 lakowanych wcześniej.
MATERIAŁ I METODY
Badaniem objęto dwie grupy dzieci. Pierwszą grupę stanowiło 25 dzieci w wieku przedszkolnym (5-6 lat). Drugą zaś 45 dzieci w wieku szkolnym (7 lat). Badaniem klinicznym metodą rutynową, za pomocą lusterka i zgłębnika zbadano łącznie 200 zębów mlecznych trzonowych oraz 150 zębów pierwszych trzonowych stałych.
Wyniki zostały ujęte w karcie badań, w diagramie gdzie zaznaczono: zęby objęte próchnicą (p), zęby z wypełnieniami (w).
Następnie przeprowadzono dodatkowe badanie aparatem Diagnodent. W grupie pierwszej oceniono 200 powierzchni żujących i 200 powierzchni policzkowych trzonowych zębów mlecznych. W grupie drugiej oceniono 150 powierzchni żujących pierwszych trzonowców stałych. Badanie nie obejmowało zębów zniszczonych (ze wskazaniem do ekstrakcji), zębów pierwszych trzonowych stałych po leczeniu zachowawczym. Dodatkowo zastosowano aparat Diagnodent i zbadano przy użyciu światła laserowego stan 24 bruzd pierwszych zębów trzonowych stałych z uszczelniaczem oraz okolice wypełnień w 11 zębach trzonowych mlecznych. Do badania powierzchni żujących zębów stałych i mlecznych oraz do oceny szpary brzeżnej wypełnień użyto końcówki A, do powierzchni policzkowych przystosowanej do tego badania końcówki B (ryc. 1, 2).
Ryc. 1. Aparat Diagnodent.
Ryc. 2. Końcówki służące do badania powierzchni zębów oraz powierzchni policzkowych.
Zastosowane urządzenie laserowe Diagnodent, wykorzystuje światło laserowe o długości fali 655 nm przechodzącej przez szkliwo na głębokość 2-3 mm. Widmo podczerwone światła laserowego ulega zmianom w przypadku zaburzenia mineralizacji szkliwa i zębiny. Natężenie fluorescencji wzrasta wraz ze stopniem demineralizacji. Fluorescencja zostaje poddana analizie przez mikroprocesor. Ostateczne wyniki są podawane w postaci sygnału akustycznego oraz na wyświetlaczu, za pomocą zapisu cyfrowego, co umożliwia dokonanie pomiaru (4, 5, 6, 7).
Badanie dodatkowe aparatem Diagnodent polegało na dokładnym oczyszczeniu bruzd zębów trzonowych (zarówno zębów mlecznych i stałych). W tym celu użyto szczotki założonej na mikrosilnik i pasty polerskiej. Po dokładnym wypłukaniu resztek pasty, zęby odizolowano od śliny wałkami z ligniny, dokładnie osuszono. W ten sposób przygotowane zęby poddane zostały analizie laserowej. Wyniki badania aparatem Diagnodent oceniono wg skali prof. Hibsta i Paulusa (8, 9), w 4 przedziałach:
0-13 – brak konieczności wprowadzenia zabiegów profilaktycznych,
14-20 – konieczność wprowadzenia zabiegów profilaktycznych,
21-30 – konieczność wprowadzenia zabiegów profilaktycznych oraz m.in. interwencja lekarza zależna od stopnia podatności na próchnicę,
30 <– konieczność leczenia.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
W grupie pierwszej badaniem klinicznym stwierdzono:
107 powierzchni żujących klinicznie zdrowych, 8 przebarwionych, 74 ze zmianami próchnicowymi,
187 powierzchni policzkowych klinicznie zdrowych, 6 przebarwionych, 7 ze zmianami próchnicowymi.
W grupie drugiej badaniem klinicznym stwierdzono:
91 powierzchni żujących klinicznie zdrowych, 5 przebarwionych, 20 ze zmianami próchnicowymi.
Druga część badania polegała na laserodiagnostyce tych powierzchni. Wyniki przedstawiono na rycinach od 1 do 5.
Rycina 3 przedstawia odsetkowy rozkład powierzchni gładkich i bruzd zębów trzonowych mlecznych badanych przy użyciu aparatu Diagnodent, ocenianych według skali Hibsta i Paulusa. Jak wynika z ryciny 1, u każdego z dzieci stwierdzono, co najmniej jeden ząb wymagający leczenia. W 87,5% zbadanych zębów aparat Diagnodent wykazał potrzebę leczenia zachowawczego, wg skali Hibsta i Paulusa> 30.
Ryc. 3. Odsetkowy rozkład powierzchni gładkich i bruzd zębów trzonowych mlecznych badanych przy użyciu aparatu Diagnodent.
Rycina 4 przedstawia liczbę zbadanych powierzchni żujących i policzkowych zębów trzonowych mlecznych ocenianych według skali Hibsta i Paulusa. Można zauważyć, że w przedziale od 0-13 znalazły się głównie powierzchnie policzkowe zębów. W badaniu klinicznym 187 (93,5%) gładkich powierzchni policzkowych rozpoznano jako klinicznie zdrowe. W badaniu dodatkowym z zastosowaniem aparatu Diagnodent stwierdzono 170 (85%) powierzchni jako nie wymagających żadnej interwencji stomatologicznej.
Ryc. 4. Liczba zbadanych powierzchni żujących i policzkowych zębów trzonowych mlecznych.
17 powierzchni (8,5%) wymagało leczenia zachowawczego, a pozostałe 13 powierzchni (6,5%) stałej kontroli lekarza stomatologa w zależności od rozwijającej się próchnicy.
W przedziale powyżej 30 wg Hibsta znalazły się głównie powierzchnie żujące. Badaniem klinicznym stwierdzono próchnicę w 74 (37%) bruzdach, natomiast aparat Diagnodent wskazał zmiany próchnicowe w 80 (40%) bruzdach.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kruszyńska-Rosada M., Borysewicz-Lewicka M.: Wykrywalność próchnicy powierzchni żujących za pomocą fluorescencji laserowej. Mag. Stomat., 4, 2000, 50-52. 2.Mielczarek A., Kwaśny M.: Charakterystyka spektralna i mikroanalityczna szkliwa z wczesnymi zmianami próchnicowymi. Stomat. Współczesna, 6, 2002, 9-3. 3.Stalmaszczyk-Paul M.: Problemy diagnostyczne próchnicy powierzchni zgryzowych. Czas. Stomat, 6, 1996, 392-394. 4.Dethloff J.: Rola laserodiagnostyki w monitorowaniu wczesnych zmian próchnicowych. Mag. Stomat., 11, 2000, 26. 5.Mielczarek A., i wsp.: Diagnozowanie zmian próchnicowych z wykorzystaniem techniki laserowej. Badanie porównawcze "in vitro". Stomat. Współczesna, 2, 2000, 13-17. 6.Dethloff J.: Diagnostyka laserowa próchnicy - nowe możliwości. Mag. Stomat., 4, 2000, 606. 7.Hibst R., et al.: Detection of occlusal caries by Laser Fluorescence: Basic and clinical investigations. Medical Laser Application 16, 2001, 205-213. 8.Hibst R.: Optische BeMethoden zur Kariesdiagnose. ZWR 108, 1999, 50-55. 9.Kruszyńska-Rosada M., Borysewicz-Lewicka M.: Kliniczna ocena zaawansowania próchnicy zębów mlecznych u dzieci w wieku przedszkolnym. Czas. Stom., LIII, 6, 2000, 345-351. 10.Wierzbicka M. i wsp.: Narodowy program ochrony narządu żucia w okresie 1997-2001. Czas. Stomat. LII, 4, 1999, 271-281. 11.Jańczuk Z.: O problemach związanych z profilaktycznym lakowaniem szczelin zębów trzonowych u dzieci. Mag. Stomat., 2 (10), 1992, 4-6. 12.Borutta A., Heinrich R.: Czy tylko lusterko i zgłębnik w rozpoznaniu próchnicy? Mag. Stomat., 1 (6), 1991, 27. 13.Szutko F., Wierzbicka M.: Opieka stomatologiczna nad dziećmi i młodzieżą w Polsce w opinii konsultantów - ekspertów cz. I. Przyczyny złego stanu uzębienia. II Gdańskie Forum Stomatologiczne, 5-6 grudzień 2003, 82. 14.Wochna-Sobańska M., Szydłowska-Rodziewicz B.: Ocena stomatologicznych potrzeb zdrowotnych dzieci przedszkolnych w zakresie zapobiegania i leczenia próchnicy zębów za pomocą wskaźnika TNI. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 2, (10), 1995, 39-42. 15.Kaczmarek J.: Ocena stomatologicznej opieki zdrowotnej nad dziećmi szkolnymi na podstawie obserwacji własnych i prognozy na przyszłość. Część I. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 6-7, 1994, 49-53. 16.Miazek M.: Profilaktyka w stomatologii konferencja naukowo-szkoleniowa. Stom. Współ. 5, 1994, 399-402.
