W ciągu ostatnich lat w instytucjach związanych z opieką zdrowotną rozpoczęto wprowadzanie różnorodnych procedur zapewniających wzrost jakości świadczonych usług medycznych. Głównym powodem podejmowania działań w tym zakresie są [1, 2]: 1) dążenie do poprawy jakości własnych świadczeń, 2) próba lepszego wykorzystania własnych zasobów materialnych i ludzkich, 3) obawa, że mechanizmy finansowe nastawione jedynie na wydajność (np. obniżanie kosztów) mogą negatywnie wpłynąć na jakość świadczonych usług, 4) proces akredytacji szpitali, 5) rosnące wymagania chorych.

Badania nad doborem właściwych miar pozwalających na ocenę stopnia zadowolenia chorych prowadzone są już od ponad 10 lat [3, 4, 5]. Zasadniczymi kryteriami oceny jakości pracy anestezjologów są: bezpieczeństwo podczas zabiegu i zadowolenie chorych. Bezpieczeństwo znieczulenia oceniane jest przy pomocy takich obiektywnych parametrów epidemiologicznych jak umieralność i zachorowalność. Zadowolenie chorego należy zdefiniować jako reakcję chorego na udzieloną mu usługę anestezjologiczną i może być ono wyrażone współczynnikiem zgodności oczekiwań chorego w stosunku do standardu opieki, jaki jest mu oferowany [3, 6, 7]. Podstawowe problemy związane z oceną przez chorych własnej satysfakcji wynikają z braku szeroko akceptowanych definicji i metod analizy jakości opieki okołooperacyjnej [4, 8]. W celu uzyskania wiarygodnej opinii chorego stosuje się najczęściej metodę wywiadu lub ankietę. Przykładem tego typu ankiety przedoperacyjnej może być Amsterdamska Skala Lęku Przedoperacyjnego i Zapotrzebowania na Informacje (APAIS – Amsterdam Preoperative Anxiety and Information Scale) [9] i Ankieta Jakości Powrotu do Zdrowia po Znieczuleniu (QoR – Quality of Recovery Score) [10].

Celem niniejszej pracy było wskazanie zależności występujących pomiędzy poziomem zadowolenia chorych a różnymi czynnikami mającymi wpływ na przebieg leczenia w okresie przed- i pooperacyjnym, w tym ustalenie poziomu niepokoju chorego związanego z planowanym znieczuleniem i operacją oraz uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu planowane leczenie absorbuje chorego. Ponadto, podjęta została próba określenia czynników, mających wpływ na samopoczucie chorego w okresie pooperacyjnym.

Badaniami ankietowymi objęto chorych szpitala powiatowego w Łańcucie, zakwalifikowanych do operacji z zakresu chirurgii, ortopedii i ginekologii. Wzięły w nim udział osoby powyżej 18 roku życia należące do I, II i III grupy stanu fizycznego wg ASA. Z badania wyłączono chorych, którzy nie wyrazili zgody na udział w badaniach, nie byli zdolni do udzielenia odpowiedzi na pytania zadane pisemnie lub ustnie, uzależnionych od alkoholu lub środków odurzających oraz chorych psychicznie. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetyki Okręgowej Izby Lekarskiej w Rzeszowie. Wszyscy chorzy przed przeprowadzeniem badań otrzymali informację o ich przebiegu i wyrazili na nią pisemną zgodę.

W trakcie wizyty przedoperacyjnej chorzy proszeni byli o wypełnienie ankiety przedoperacyjnej, a po zabiegu wypełniali ankietę pooperacyjną oraz pooperacyjny kwestionariusz anestezjologiczny. Dokonywano również oceny intensywności bólu posługując się wizualną skalą analogową (VAS). Czas, po którym zwracano się do chorych o udzielenie odpowiedzi na pytania umieszczone w ankiecie dotyczącej okresu pooperacyjnego był różny i zależał od rozległości zabiegu. W ustalaniu tego czasu wykorzystano podział zabiegów ze względu na rozległość i stopień uszkodzenia tkanek na „małe”, „średnie” i „rozległe” (tab. I) [11].

Chorzy po małych zabiegach proszeni byli o odpowiedź w ciągu doby po zakończeniu znieczulenia, chorzy po operacjach o średniej rozległości w pierwszej/drugiej dobie pooperacyjnej, a chorzy po operacjach rozległych w drugiej/czwartej dobie po zabiegu. Chorych podzielono na 3 grupy wiekowe: 19-30 lat, 31-60 lat i powyżej 61 roku życia.

Jako ankietę przedoperacyjną wykorzystano ankietę APAIS (tab. II). Wypełniając kwestionariusz ankiety chory udzielał odpowiedzi na 6 pytań. Dla oceny statystycznej odpowiedzi zostały zgrupowane w 2 rozłączne zbiory: zbiór A zawierał odpowiedzi na pytania nr 1, 2, 4, 5 i miał na celu ustalenie poziomu niepokoju chorego związanego ze znieczuleniem i operacją, zbiór B zawierał odpowiedzi na pytania nr 3 i 6 i dotyczył oczekiwań chorego odnośnie informacji na temat operacji i znieczulenia.