Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Balneologia Polska 2/2006, s. 82-85
*Elżbieta Ciejka, Anna Gorąca, Bogusława Kowacka, Beata Skibska
Charakterystyka własności fizycznych pola magnetycznego niskiej częstotliwości w biologicznym oddziaływaniu na organizmy żywe
The characteristic of physical properties of low magnetic field in biological influence on living organisms
z Katedry Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Zakładu Fizjologii Krążenia, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak
Streszczenie
Pole magnetyczne warunkuje przebieg wielu procesów życiowych organizmów żywych. Stosowane jest ono w terapii jako magnetoterapia. Efekty terapeutyczne uwarunkowane są biologicznym oddziaływaniem pola magnetycznego, a wynika ono z własności fizycznych tego pola. Zjawiska magnetyczne występujące w tkankach wynikają z oddziaływania siły Lorentza, indukowania efektu Halla oraz indukowania zmiennego napięcia w strukturach organizmów żywych.



Wstęp
Naturalne pola magnetyczne występują we wszechświecie od jego początków. Przenikały one wszechświat na długo wcześniej zanim pojawiły się rośliny, zwierzęta i człowiek, odegrały wielką rolę w procesie powstawania pierwszych form życia. Wszystkie żywe istoty podlegają wpływom pola magnetycznego, a zachodzące w nich procesy wynikają z działania sił elektromagnetycznych (1). Natężenie pola geomagnetycznego kształtuje się w granicach od 20 do 70 μT. Zmiany natężenia i kierunku linii sił działania pola magnetycznego ziemi u zwierząt posiadających magnetoreceptory determinują orientację przestrzenną w polu magnetycznym. Najnowsze badania donoszą, że prawdopodobnie w mózgu człowiekokształtnych również znajdują się mikroskopijne receptory zawierające fragmenty minerału magnetytu (1-5).
Nazwa magnetyzm wywodzi się od nazwy okolicy – Magnesia, w której wydobywany był kamień zawierający związek Fe3O4. Pierwsze doniesienia na temat leczniczego działania magnetytu pochodzą z czasów starożytnych – eksperymenty z wykorzystaniem magnesów prowadzono już w starożytnych Chinach. Korzystny wpływ pola magnetycznego na organizm ludzki obserwował również Hipokrates (460 r.p.n.e.), Galen (IX wiek), Avicenna (X wiek), oraz Paracelsus (XVI wiek) (6-7).
W XVIII wieku miały miejsce odkrycia dotyczące magnetyzmu i elektryczności sformułowane jako podstawowe prawa fizyki Oersteda (1820 r.), Faradaya (1831 r.), Maxwella (1865 r.) (6, 8-9). Odkrycia te stały się podstawą do prowadzenia badań dotyczących oddziaływania pól elektromagnetycznych na organizmy żywe.
Postęp w nauce i w technice, charakterystyczny dla współczesnego świata, sprawił iż szczególnie intensywnie następuje rozwój jednej z dyscyplin lekarskich jaką jest medycyna fizykalna. Dziedzina ta wykorzystuje różne postacie energii fizycznej, w tym również energii pola magnetycznego.
Medycyna fizykalna wywodzi się od przyrodolecznictwa, stosowanego od najdawniejszych czasów. Oparta jest na wykorzystywaniu różnych form energii występujących w naturalnym środowisku człowieka lub też wytwarzanej przez specjalnie skonstruowaną aparaturę, w celu pobudzania i usprawniania fizjologicznych mechanizmów samoobrony i zdrowienia organizmu (10).
Celem medycyny fizykalnej jest więc usunięcie procesów chorobowych lub ich skutków, zapobieganie postępowi choroby, zmniejszenie lub usuwanie dolegliwości, usprawnienie funkcji poszczególnych układów i narządów, poprawa lub utrzymanie wydolności ogólnej organizmu.
We współczesnej medycynie stosuje się leczenie różnorodnymi formami fizykalnymi jako uzupełnienie farmakoterapii lub leczenia chirurgicznego (10).
Z uwagi na rodzaj stosowanej formy energii medycyna fizykalna obejmuje szereg działów, takich jak: kinezyterapię i masaż leczniczy, elektroterapię, termoterapię, fototerapię, aerozoloterapię, klimatoterapię, balneoterapię oraz coraz powszechniej stosowaną magnetoterapię (7, 10-12).
Magnetoterapia jest formą terapeutyczną wykorzystującą zmienne pole magnetyczne niskiej częstotliwości o częstotliwość do 100 Hz, indukcji pola do 30 mT i różnym kształcie impulsu pola: prostokątnym, trójkątnym, sinusoidalnym w wersji bipolarnej i unipolarnej (10-13).
Zmienne pole magnetyczne stosowane jest w terapii od ponad 20 lat. Pierwsze doniesienia o terapeutycznym wykorzystaniu pola magnetycznego niskiej częstotliwości datują się od około 1973 roku i dotyczą zastosowania tej formy energii w celu przyspieszenia procesu zrastania kości oraz w leczeniu pacjentów z brakiem zrostu kostnego (14-19). Pod wpływem pola magnetycznego następuje regulacja syntezy proteoglikanów i kolagenu w tkance chrzęstnej. Buczek (20) zaobserwował przyspieszenie przebudowy tkanki kostnej grubowłóknistej w tkankę kostną blaszkowatą. Cechą charakterystyczną przebudowującej się tkanki kostnej jest zwiększona angiogeneza. W doświadczeniu tym zastosowano pole magnetyczne o częstotliwości 20 Hz i indukcji 10 mT. Magnetoterapia znajduje zastosowanie również w leczeniu zmian troficznych, owrzodzeń podudzi o różnej etiologii, oraz ran i odleżyn. W badaniach tych zaobserwowano stymulację procesu ziarninowania i naskórkowania, a także działanie antyseptyczne i analgetyczne. Korzystne efekty leczenia tych jednostek chorobowych uzyskane zostały z zastosowaniem pól magnetycznych o częstotliwości od 5 do 40 Hz i indukcji 4,5 - 8,4 mT (21-24).
Do klasycznych wskazań zastosowania magnetoterapii należą natomiast zespoły bólowe różnego pochodzenia. Od kilku lat liczne prace wskazują na skuteczność działania pól magnetycznych w terapii migreny, bólów głowy, zespołów bólowych narządu ruchu w przebiegu zmian zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa (25-27). Uzyskanie efektu analgetycznego autorzy tłumaczą udziałem układu opioidowego, jak również udziałem miejscowych czynników, które zmieniając przepuszczalność błon komórkowych, hiperpolaryzują zakończenia nerwowe, modyfikując w ten sposób przewodnictwo nerwowe (25, 28-29).
Literatura donosi również o korzystnych efektach stosowania magnetoterapii w rehabilitacji chorych w schorzeniach neurologicznych, w terapii chorych pulmonologicznych, w stanach zapalnych i pourazowych narządu ruchu (30-34).
Do najczęściej opisywanych przeciwwskazań wymienianych w literaturze należą: ciąża, choroba nowotworowa, czynna gruźlica płuc, cukrzyca młodzieńcza, krwawienia z przewodu pokarmowego, ciężkie infekcje pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego, obecność elektronicznych implantów (11).
Dotychczasowe badania dotyczące leczenia magnetoterapią nie są jednoznaczne. Riva i wsp. (35) podkreślają brak skutków ubocznych w czasie magnetoterapii, jednak badania o charakterze epidemiologicznym donoszą o szkodliwym oddziaływaniu pól elektromagnetycznych na organizm człowieka. Doniesienia te jednak nie są jednoznaczne co do charakteru skutków zdrowotnych (36-38).
Magnetoterapia jest stosunkowo młodą dyscypliną medycyny, a powszechność stosowania magnetoterapii w procesie leczniczym i profilaktyce skłania do kontynuacji badań doświadczalnych i przedklinicznych, które stanowić będą wyjaśnienie obserwowanych efektów terapeutycznych, oraz umożliwią poznanie mechanizmów oddziaływania pola magnetycznego na organizmy żywe. Prowadzenie badań doświadczalnych i klinicznych dotyczących zarówno korzystnych jak i negatywnych oddziaływań tej formy energii przyczyni się do bezpiecznego jej stosowania w lecznictwie.
Własności fizyczne pola magnetycznego niskiej częstotliwości
Podstawę reakcji zachodzących w tkankach pod wpływem zmiennego pola magnetycznego stanowią jego właściwości fizyczne. Każdy atom charakteryzuje się pewną wielkością magnetyczną zwaną momentem magnetycznym. W wyniku oddziaływania z polem magnetycznym wszystkie ciała możemy podzielić na diamagnetyki, paramagnetyki i ferromagnetyki. Ferromagnetyki są to ukształtowane w określonej strukturze krystalicznej atomy paramagnetyka (w tzw. domenach). Para i ferromagnetyki skupiają linie sił pola magnetycznego, natomiast diamagnetyki rozpraszają linie sił pola magnetycznego (9, 39). Na cząstki obdarzone ładunkiem elektrycznym zewnętrzne pole magnetyczne oddziałuje z siłą Lorentza, która określona jest zależnością:
F = q (v x B) (1)
gdzie:
q – ładunek elektryczny
v – prędkość
B – indukcja magnetyczna.
Gdy cząstka ta porusza się po okręgu – po torze kołowym – kierunek siły Lorentza oraz kierunek wywołanego przez nią w polu magnetycznym odchylenia zależy od znaku ładunku. Gdy cząstka porusza się równolegle do linii sił pola wówczas siła Lorentza równa się zeru i cząstka nie ulega odchyleniu, a w przypadku gdy cząstka uczestniczy w dwóch ruchach jednocześnie: po okręgu oraz przemieszcza się ruchem postępowym w kierunku prostopadłym do płaszczyzny obiegu, to torem ruchu naładowanej cząstki jest linia śrubowa, której oś pokrywa się z linią indukcji pola magnetycznego.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chown M.: Wielki wybuch. W: Współczesna nauka bez tajemnic Fifield R., (red.) Wydawnictwo Zysk, Poznań, 2000:13-24.
2. Bamberger S., Valet G., Storch F.: Ruhenstron-Bauer G.: Electromagnetically induced streaming as a mechanism of the biomagnetic orientation of organisms. Z. Naturforsh. C. 1978; 33C,1/2: 159.
3. Hong F.T.: Magnetic field effects on biomolecules, cells and living organisms. Biosystems. 1995; 36(3) :187-229.
4. Ritz T., Adem S., Schulten K.: A model for photoreceptor-based magnetoreception in birds. Biophys J. 2000;78(2):707-18.
5. Baker R.R., Mather I.G., Kennaugh I.H.: Magnetic bones in human sinuses. Nature. 1983; 301: 79-83.
6. Dunajski Z.: Biomagnetyzm. Wydawnictwo Komunikacji łączności, Warszawa, 1990.
7. Basford J.R: A historical perspective of the popular use of electric and magnetic therapy. Arch Phys Med. Rehabil. 2001; 82(9): 1261-9.
8. Presman A.S.: Pola elektromagnetyczne a żywa przyroda. PWN, Warszawa, 1971.
9. Zahn M.: Pole elektromagnetyczne. PWN, Warszawa, 1989.
10. Mika T.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa, 1993.
11. Sieroń A.: Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. α-medica press, Bielsko-Biała, 2000.
12. Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G.: Fizjoterapia. PZWL, Warszawa, 2002.
13. Drzazga Z., Sieroń A., Liszka G., Wójcik J.: Pola magnetyczne stosowane w magnetoterapii. Balneologia Polska, 1997; XXXIX (3-4): 79 94.
14. Bassett C.A.: Fundamental and practical aspects of therapeutic uses of pulsed electromagnetic fields (PEMFs). Crit. Rev. Biomed. Eng., 1989; 17(5): 451-529.
15. Tager K.H.: The use of electrodynamic alternating potential in operative and conservative orthopedics. MMW Munch Med Wochenschr. 1975; 117(19): 791-8.
16. Bassett C.A., Mitchell S.N., Gaston S.R.: Treatment of ununited tibial diaphyseal fractures with pulsing electromagnetic fields. J. Bone Joint Surg. Am., 1981; 63(4): 511-23.
17. Bassett C.A., Mitchell S.N., Gaston S.R.: Pulsing electromagnetic field treatment in ununited fractures and faild arthrodeses. JAMA. 1982; 257(5): 623-8.
18. Bassett C.A., Mitchell S.N., Schink M.M.: Treatment of therapetically resistant non-unions with bone grafits and pulsing electromagnetic fields. J Bone Joint Surg. Am., 1982; 64(8): 1214-2.
19. Aaron R.A., Ciombor D.M., Simon B.J.: Treatment of nonunions with electric and electromagnetic fields. Clin. Orthop., 2004; 419: 21-9.
20. Buczek E.: Wpływ zmiennego pola magnetycznego o niskiej częstotliwości na proces powstania blizny kostnej. Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja. 2000; 3: 83-5.
21. Alekssenko A.V.: Treatment of Trophic ulcers of the lower extremities using a magnetic field. Klin. Khir. 1991; (7): 60-3.
22. Sieroń A. Żmudziński J., Cieślar G., i in.: Leczenie owrzodzeń podudzi za pomocą zmiennego pola magnetycznego. Przegl. Dermatol. 1991; LXXVIII(3): 196-200.
23. Sieroń A., Glinka M.: Wpływ niskozmiennych pól magnetycznych na proces gojenia się ran. Balneologia Polska. 1999; XLI(1-2): 75-81.
24. Alekseenko A.V., Gusak V.V., Tarabanchuk V.V., et al: Magnetic therapy in treatment of patients with leg ulcers. Khirurgiia. 1998; (7): 14-6.
25. Sieroń A., Biniszkiewicz T., Sieroń K., i in.: Subiektywna ocena leczniczych słabych pól magnetycznych. Acta Bio-Optica et Informatica. 1998; 4: 133-137.
26. Trochimiak L., Czernicki J., Woldańska-Okońska M., i in.: Pole magnetyczne w leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa. Balneologia Polska. 1997; XXXIX(3-4): 107-111.
27. Sadlonova J., Korpas J.: Personal exerience in the use of magnetotherapy in diseases of the musculoskeletal system. 1999; 100(12): 678-81.
28. Cieślar G., Morawiec J., Sieroń A., i in.: Zmiana reaktywności szczurów na termiczny bodziec bólowy pod wpływem zmiennego pola magnetycznego. Balneologia Polska. 1994; XXXVI(3-4): 24-8.
29. Prato F.S., Carson J.J., Ossenkopp K.P., et al.: Possible mechanisms by which extremely low freqency magnetic fields affect opiod function. Faseb. J.. 1995; 9(9): 807-814.
30. Woldańska-Okońska M., Czernicki J.: Pole magnetyczne w rehabilitacji chorych po udarach mózgu. Balneologia Polska. 1997; XXXIX(2-4): 112-117.
31. Wróbel P., Trabka R.: Zastosowanie impulsowego pola magnetycznego niskiej częstotliwości u pacjentów po artroskopowym usunięciu łąkotki przyśrodkowej. Fizjoterapia Polska. 2003; 3(1): 31-7.
32. Sadlonova J., Korpas J., Vrabec M., et al.: The effect of the pulsatile electromagnetic field in patients suffering from chronic obsturative pulmonary disease and bronchial asthma. Bratisl Lek Listy. 2002; 103(7-8): 260-5.
33. Quttan M., Schhfierd O., Wiesinger G.F., et al.: Clinical effectivness of magnetic field therapy - a review of the literature. 2000; 27(3): 61-8.
34. Kula B., Dróżdż M., Sobczak A.: Biologiczne skutki działania pól magnetycznych na organizmy żywe. Ann. Acad. Med. Siles., 1997; 32: 93-110.
35. Riva Sanseverino E., Vannini A., Castellacci P.: Therapeutic effects of pulsed magnetic fields on joint diseases. Panminerva Med. 1992; 34(4): 187-96.
36. Repacholin M.H., Greenebaum B.: Ineraction of static and extremely low electrik and magnetic fields with living systems: healf and research needs. Bioelectromagnetics. 1999; 20(3): 133-60.
37. Hardell L., Holmberg B., Malker H., et al: Exposure to extremely low frequency electromagnetic fields and the risk of malignant diseases - an evaluation of epidemiological and experimental findings. Eur J. cancer Prev. 1995; 4 Suppl 1: 3-107.
38. Tenforde T.S.: Biological interactions and potential heal effects of extremely-low-frequency magnetic fields from power lines and other common sources. Annu. Rev. Public. Health., 1992; 13: 173-96.
39. Jaroszyk F.: Biofizyka. PZWL Warszawa, 2000.
40. Sieroń A.: Synteza i wydzielanie kwasów żółciowych u szczurów poddanych działaniu wolnozmiennych pól magnetycznych. Zabrze, 1995: 28-29. Rozprawa habilitacyjna.
41. Godyak V.A., Alexandrovich B.M., Kolobov V.I.: Lorentz force effects on the electron energy distribution in inductively coupled plasmas. Phys. Rev. E. Stat. Nonlin. Soft Matter. Phys., 2001; 64(2): 026406.
42. Zmyślony M.: Działanie stałych i sieciowych pól magnetycznych występujących w środowisku człowieka na układy biologiczne. Mechanizm rodnikowy. Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź, 2002, praca habilitacyjna.
43. Wadas R.: Bomagnetyzm. PWN, Warszawa, 1978.
44. Mikołajczyk H.: Pola elektromagnetyczne. PWN, Warszawa, 1974.
45. Aniołczyk H.: Pola elektromagnetyczne. Źródła – oddziaływanie – ochrona. Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź, 2000.
otrzymano: 2006-03-10
zaakceptowano do druku: 2006-04-19

Adres do korespondencji:
*Elżbieta Ciejka
ul. Zamenhofa 17 m 13, 90-510 Łódź
tel. (0 42) 637 11 37, tel kom. 0-608-436-114
e-mail: elzbietareh@interia.pl

Balneologia Polska 2/2006