© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 8/2014, s. 555-558
*Maciej Ledóchowski, Jerzy Sieklucki, Wiesław Tarnowski
Wyniki leczenia ostrego zapalenia trzustki. 25-letnie doświadczenia Kliniki
25 years’ experience of acute pancreatitis management
Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Przewodu Pokarmowego, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. Witolda Orłowskiego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wiesław Tarnowski
Streszczenie
Wstęp. Autorzy pracy przedstawili retrospektywną ocenę wyników leczenia chorych z ostrym zapaleniem trzustki w materiale Oddziału Klinicznego Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Przewodu Pokarmowego.
Materiał i metody. Podsumowano hospitalizacje z powodu ostrego zapalenia trzustki w Klinice autorów w latach 1989-2013. Diagnoza stawiana była na podstawie objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych. Ze względu na dużą rozpiętość czasową, zmienność zaleceń i wytycznych przyjęto dla ujednolicenia grup pacjentów skalę Trapnella do oceny ciężkości choroby. Chorzy leczeni byli według wówczas aktualnych wytycznych i rekomendacji polskich i światowych.
Wyniki. W latach 1989-2013 było przyjętych do oddziału 758 pacjentów, w tym 58% mężczyzn i 42% kobiet z rozpoznaniem ostrego zapalenia trzustki. Śmiertelność w całej grupie wynosiła 5,54%. U chorych operowanych – 42,19%.
Wnioski. Najlepszym leczeniem ostrego zapalenia trzustki jest leczenie zachowawcze. Leczenie chirurgiczne ma zastosowanie w przypadkach, gdy pogorszy się stan ogólny chorego z niewydolnością narządową oraz gdy martwica trzustki ulegnie zakażeniu. Leczenie operacyjne wiąże się ze znacznie wyższą śmiertelnością.
Summary
Introduction. Authors presented the retrospective analysis of outcomes and complications in the group of patients with acute pancreatitis.
Material and methods. Data were collected from the archives of authors hospital. Only records between 1989 and 2013 were included. Diagnosis of acute pancreatitis was based on typical clinical symptoms and at least tree times elevation of serum amylase.
Results. 758 patients (58% male, 42% female) were admitted to the authors Department of Gastrointestinal and General Surgery between 1989 and 2013. The mortality rate in the hole group was 5.54%. In the group of patients who underwent the operation mortality was 42.19%.
Conclusions. Conservative treatment of acute pancreatitis seems to be the most efficient. Surgical treatment is associated with high mortality. Only patients with multiorgan failure, infected necrosis or complications should be operated.
Wstęp
Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest jednym z częstszych rozpoznań stawianych u pacjentów przyjętych w ramach ostrego dyżuru na oddziały chirurgiczne i gastroenterologiczne. Według wytycznych z 2012 roku (1) stwierdzenie przynajmniej dwóch z trzech poniższych cech upoważnia do rozpoznania ostrego zapalenia trzustki: 1) silnego i nagłego bólu w nadbrzuszu, często promieniującego do kręgosłupa, 2) przynajmniej trzykrotnego wzrostu aktywności amylazy lub lipazy w surowicy krwi, 3) charakterystycznego obrazu w badaniach radiologicznych. Jednak zmiany zapalne lub martwicze w badaniach obrazowych widoczne są dopiero po kilku dniach trwania choroby, więc do większości przypadków wystarczą obraz kliniczny i wzrost aktywności enzymów trzustkowych w surowicy (2). Obecnie wyróżnia się 3 postacie OZT: postać łagodną (bez niewydolności narządowej ani powikłań), umiarkowanie ciężką (przejściowa niewydolność narządowa lub powikłania miejscowe lub ogólnoustrojowe) i ciężką (przetrwała niewydolność jedno- lub wielonarządowa) (2). Śmiertelność podawana w piśmiennictwie (3) waha się od 3% w postaciach łagodnych do 40% w postaciach ciężkich z martwicą trzustki.
Materiał i metody
Retrospektywnie zebrano dane z historii chorób Kliniki z lat 2008-2013 i dołączono je do wyników publikowanych w „Postępowaniu w ostrym zapaleniu trzustki – doświadczenia Kliniki Chirurgii” (4) dotyczących lat 1989-2007. Pacjentów podzielono na grupy ze względu na stan ciężkości choroby w skali Trapnella. Bazuje ona na objawach klinicznych. Każdy pacjent był poddany standardowemu leczeniu, czyli wstrzymaniu doustnej diety, intensywnej resuscytacji płynowej, leczeniu przeciwbólowemu oraz włączeniu leczenia żywieniowego poza- lub dojelitowego przy ciężkich postaciach lub przy długotrwałym utrzymywaniu się dolegliwości. Rutynowo nie stosowano profilaktyki antybiotykami. Operowano w przypadku niewydolności wielonarządowej spowodowanej martwicą trzustki, gdy pojawiały się objawy zakażenia martwicy lub występowały powikłania OZT, takie jak zakażona torbiel trzustki, martwica jelita oraz krwotok. Pacjenci w stanie ciężkim przenoszeni byli na oddział intensywnej terapii celem dalszego leczenia i monitorowania. Ustąpienie objawów i utrzymująca się tendencja spadkowa aktywności amylazy i lipazy w surowicy wyznaczały moment włączenia diety doustnej.
Wyniki
Przez ostatnie 25 lat do Kliniki było przyjętych 758 pacjentów z rozpoznanym ostrym zapaleniem trzustki, co daje średnio 30,3 chorego na rok. 52% stanowili mężczyźni, a 48% kobiety, chociaż w ostatnich latach zauważono odwrócenie proporcji (w latach 2009-2013: 56,12% K, 43,88% M). Chorych przy przyjęciu oceniono według klasyfikacji Trapnella bazującej na objawach miejscowych i ogólnych (st. I – bolesność uciskowa w nadbrzuszu, st. II – ból, wymioty, obrona mięśniowa w nadbrzuszu, st. III – obrona mięśniowa nad całą jamą brzuszną, st. IV – rozlane zapalenie otrzewnej z towarzyszącymi objawami wstrząsu). Najwięcej pacjentów było w grupie ocenianych na Trapnell II (42,3%) (tab. 1).
Tabela 1. Liczba pacjentów hospitalizowanych z powodu OZT o różnym stopniu ciężkości.
Stopień ciężkości | Liczba pacjentów | Odsetek |
Trapnell I | 73 | 22,82 |
Trapnell II | 321 | 42,35 |
Trapnell III | 164 | 21,64 |
Trapnell IV | 100 | 13,19 |
Większość chorych (86,81%) miała postać łagodną (Trapnell I-III), łatwo poddającą się leczeniu zachowawczemu. Pozostali (13,19%) wymagali intensywniejszego leczenia, nierzadko monitorowania w warunkach oddziału intensywnej terapii oraz laparotomii. Śmiertelność w tej grupie wyniosła 34% vs postać łagodna 1,22%. Śmiertelność ogólna kształtowała się na poziomie 5,54% (42 chorych). 15 pacjentów (1,98%) zmarło w pierwszych dobach objawów z powodu piorunującej niewydolności wielonarządowej.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Banks PA, Bollen TL, Dervenis C et al.: Acute Pancreatitis Classification Working Group, Classification of acute pancreatitis – 2012: revision of the Atlanta classification and definitions by international consensus. Gut 2013; 62: 102-111.
2. Rogowska A: Ostre zapalenie trzustki. Postępy Nauk Medycznych 2014; XXVII(1): 17-23.
3. van Santvoort HC, Bakker OJ, Bollen TL et al.: A conservative and minimally invasive approach to necrotizing pancreatitis improves outcome. Gastroenterology 2011; 141: 1254-1263.
4. Sieklucki J, Krześniak N: Postępowanie w ostrym zapaleniu trzustki – doświadczenia Kliniki Chirurgii. Postępy Nauk Medycznych 2009; 3: 180-184.
5. Taguchi M, Kubo T, Yamamoto M et al.: Body Mass Index Influences the Outcome of Acute Pancreatitis: An Analysis Based on the Japanese Administrative Database. Pancreas 2014 Apr 29 (Epub ahead of print).
6. Aitken EL, Gough V, Jones A, Macdonald A: Observational study of intra-abdominal pressure monitoring in acute pancreatitis. Surgery 2014 May; 155(5): 910-918.
7. Pupelis G, Plaudis H, Zeiza K et al.: Oral feeding in necrotizing pancreatitis. Acta Chir Belg 2014 Jan-Feb; 114(1): 34-39.
8. Fisher JM, Gardner TB: The “golden hours” of management in acute pancreatitis. Am J Gastroenterol 2012; 107: 1146-1150.
9. van Santvoort HC, Besselink MG, Bakker OJ et al. and Dutch Pancreatitis Study Group: A step-up approach or open necrosectomy for necrotizing pancreatitis. N Engl J Med 2010 Apr 22; 362(16): 1491-1502.
10. Alexakis N: Neoptolemos Algorithm for the diagnosis and treatment of acute biliry pancreatitis. Scandinavian Journal of Surgery 2005; 94: 124-129.
11. Elmunzer BJ, Scheiman JM, Lehman GA et al.: A randomized trial of rectal indomethacin to prevent post-ERCP pancreatitis. N Engl J Med 2012; 366: 1414-1422.
12. Goldenberg DE, Gordon SR, Gardner TB: Management of acute pancreatitis. Expert Rev Gastroenterol Hepatol 2014 Apr 25.