Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 6/2016, s. 380=385 | DOI: 10.5604/08606196.1205281
*Kamila Faleńczyk, Małgorzata Piekarska, Agnieszka Pluta, Halina Basińska
Czynniki wpływające na postawy rodziców wobec szczepień ochronnych u dzieci
Factors influencing the attitudes of parents towards children’s immunization
Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Katedra Pielęgniarstwa Zachowawczego, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Andrzej Kurylak
Streszczenie
Wstęp. Szczepienia ochronne są najskuteczniejszą metodą zwalczania chorób zakaźnych. Ich realizacja staje się obecnie ogromnym wyzwaniem, gdyż wielu rodziców rezygnuje ze szczepienia swoich dzieci. Zagrożeniem są nasilające się w ostatnich latach działania ruchów antyszczepionkowych, które doprowadziły do pogorszenia stanu uodpornienia populacji przeciw niektórym chorobom zakaźnym.
Cel pracy. Celem pracy było określenie poziomu świadomości rodziców w zakresie szczepień oraz identyfikacja czynników wpływających na kształtowanie się postaw wobec konieczności realizacji programu szczepień ochronnych.
Materiał i metody. Badaniem objęto grupę 104 rodziców zgłaszających się z dziećmi w wieku od 0 do 19 lat do Poradni Dziecięcej w Przychodni Lekarskiej „Zdrowie” w Toruniu. Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem anonimowego kwestionariusza ankiety.
Wyniki. Przeprowadzone badanie wykazało, że zdecydowana większość rodziców (98,1%) jest zwolennikiem szczepień obowiązkowych. W przypadku szczepień zalecanych tylko połowa badanych (52,9%) widzi potrzebę wykonywania ich u dzieci. Za najbardziej wiarygodne źródło pozyskiwania wiedzy dotyczącej szczepień badani uznają lekarza [ndash] 39% oraz pielęgniarkę [ndash] 20,3%. Tylko 3,5% ankietowanych wskazało Internet za godne zaufania źródło gromadzenia informacji o szczepieniach. Wśród badanych 71% rodziców nie zetknęło się z niepokojącymi doniesieniami na temat szczepień. Najczęściej z negatywnymi opiniami stykali się badani z wykształceniem wyższym.
Wnioski. Generalnie wśród rodziców panuje przekonanie o potrzebie wykonywania szczepień. Rodzice najczęściej kształtują swoje opinie na temat immunizacji na podstawie rozmów z pracownikami ochrony zdrowia, uznając ich za najbardziej wiarygodnych. Istotny wpływ na poziom wiedzy w zakresie szczepień ma wykształcenie rodziców.
Summary
Introduction. Preventive vaccines are the most efficient method for overcoming infectious diseases. Its execution is becoming a great challenge, as many parents give up immunising their children. What becomes a threat are the increased in the past few years actions of anti-vaccination movements, which led to a deterioration of the population against certain infectious diseases.
Aim. The aim of this work was to establish the level of awareness among the parents in the range of vaccinations, and identification of factors that influence the formation of attitudes towards the necessity of execution of the preventive immunisation program.
Material and methods. The research included a group of 104 parents with children aged 0 to 19 years who attended the Child’s Clinic at the ‘Zdrowie’ Surgery in Torun. The research was conducted with the use of diagnostic survey method with the application of anonymous questionnaire.
Results. The conducted research showed, that majority of parents (98.1%) is in favour of compulsory vaccinations. In the case of recommended vaccinations only half of the respondents (52.9%) see the need of carrying them out for the children. As the most reliable source of information regarding vaccination the respondents considered doctors – 39%, and nurses – 20.3%. Only 3.5% of the respondents pointed to the internet as a reliable source of information regarding vaccinations. Among the respondents 71% of parents did not come into contact with disturbing information regarding vaccinations. The respondents with higher education were the group who most often came across negative opinions.
Conclusions. In general, there is a belief among parents about the need for vaccinations. The parents often form their opinions on the immunizations based on interviews with health professionals believing them to be the most reliable. A significant impact on the level of knowledge in the field of vaccination has parents’ education.



Wstęp
Szczepienia ochronne są najskuteczniejszą metodą profilaktyczną w zwalczaniu chorób zakaźnych. Dla aktualnie pracujących pielęgniarek i lekarzy realizacja zadań związanych ze szczepieniami staje się ogromnym wyzwaniem, zwłaszcza gdy w poprawiającej się sytuacji epidemiologicznej wiele osób rezygnuje ze szczepień. Kontrowersje związane z czynną immunizacją rozpoczęły się zaraz po wynalezieniu szczepionki przeciwko ospie prawdziwej przez Edwarda Jennera w 1796 roku i mimo znaczących osiągnięć współczesnej wakcynologii, nadal pojawiają się krytyczne opinie negujące szczepienia ochronne jako skuteczną i bezpieczną formę profilaktyki zakażeń. Szczególne znaczenie mają informacje o szczepionkach przekazywane w ramach tzw. ruchów antyszczepionkowych, których celem jest zahamowanie wszelkich działań zmierzających do masowego stosowania szczepień. Najczęściej dzieje się to przez szerzenie teorii lub hipotez o nieskuteczności i szkodliwości szczepień (1).
Obecnie jedno ze źródeł rozpowszechniania informacji o szkodliwości szczepień stanowią strony/portale internetowe, których użytkownikami najczęściej są młodzi, wykształceni mieszkańcy miast, pragnący żyć w zgodzie z naturą. Na forach internetowych znajdują się dane o szkodliwości szczepień ochronnych, powikłaniach poszczepiennych, wpływie obecności rtęci na powstanie autyzmu, chorób autoimmunizacyjnych czy osłabieniu odporności organizmu. Materiały informacyjne o wydźwięku antyszczepionkowym rozpowszechniają również środowiska homeopatyczne i medycyny naturalnej. W Polsce aktywiści antyszczepionkowi bardzo często powołują się na autorytety medyczne, m.in. prof. Marii Doroty Majewskiej, neurobiologa, która przez 25 lat pracowała w USA. W Polsce prowadziła badania na temat potencjalnej roli tiomersalu w powstawaniu autyzmu. Podkreślała, że trwałe okaleczenia i ciężkie choroby, będące następstwem toksycznych szczepień, są większym zagrożeniem niż przejściowe, uleczalne choroby zakaźne (2). Jednak hipoteza wysunięta pod koniec lat 90. w Stanach Zjednoczonych, że etylen rtęci, podobnie jak metylen rtęci, może kumulować się w organizmie niemowląt, nie uzyskała potwierdzenia. Wykazano, że okres półtrwania etylenu rtęci pochodzącego ze szczepionki wynosi jedynie 3,7 dnia i powraca do wartości sprzed szczepienia w ciągu 30 dni (3). W dotychczasowych publikacjach dotyczących związku między objawami chorobowymi, dotyczących szczególnie chorób układu nerwowego, a podaniem szczepionek zawierających tiomersal nie wykazano jego toksycznego działania (2, 4, 5).
Innym negatywnym przykładem propagowania nieprawdziwych informacji o szczepieniach były nierzetelne badania dr. Andrew Wakefielda, który wysunął koncepcję związku między szczepieniem MMR a autyzmem. Po opublikowaniu w 1998 roku wyników jego badań na łamach czasopisma „The Lancet” nastąpił znaczny spadek liczby uodpornionych dzieci w Wielkiej Brytanii i w innych krajach. Dalszą konsekwencją tego były ogniska epidemii odry (6). W minionych latach przeprowadzono liczne badania epidemiologiczne oraz biologiczne, które nie potwierdziły teorii Wakefielda. Zaprzeczono korelacji pomiędzy szczepieniem MMR a występowaniem jakiejkolwiek postaci autyzmu (7). Czasopismo „The Lancet” usunęło z archiwów artykuły Wakefielda, uznając dowody na to, że szczepionka MMR powoduje autyzm, za fałszywe i zmanipulowane. Jednak aktywiści antyszczepionkowi nadal rozpowszechniają na stronach internetowych fałszywe tezy. Stąd też docierające do rodziców informacje o szkodliwości szczepień i groźnych powikłaniach związanych z ich podaniem budzą niepokój i wątpliwości, jednocześnie powodując wzrost liczby dzieci, których opiekunowie uchylają się od obowiązkowego szczepienia. Z danych GIS wynika, że w 2014 roku w Polsce niezaszczepionych dzieci było 12 361, w 2013 roku 7248 dzieci, a w 2012 roku 5314. Dane te są corocznie opracowywane na zlecenie Głównego Inspektora Sanitarnego w oparciu o sprawozdania kwartalne z przeprowadzanych szczepień ochronnych (8). Powyższe informacje wskazują, iż co roku liczba niezaszczepionych dzieci bardzo dynamicznie wzrasta.
Cel pracy
Celem pacy było określenie poziomu świadomości zdrowotnej rodziców w zakresie szczepień oraz identyfikacja czynników wpływających na kształtowanie się postaw wobec konieczności realizacji programu szczepień ochronnych.
Materiał i metody
Badanie zostało przeprowadzone wśród 104 rodziców zgłaszających się z dziećmi w wieku od 0 do 19 lat do Poradni Dziecięcej w Przychodni Lekarskiej „Zdrowie” w Toruniu. Wśród badanych dominowały matki, które stanowiły 90,0% ogółu ankietowanych. Najwięcej respondentów było w przedziale wiekowym 26-35 lat [ndash] 59%.
Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego, do zebrania materiału badawczego wykorzystano kwestionariusz ankiety własnej konstrukcji obejmujący: dane społeczno-demograficzne, pytania dotyczące samooceny poziomu wiedzy w zakresie szczepień, źródeł pozyskiwania informacji o szczepieniach oraz jak te informacje wpływają na ich osobisty stosunek do szczepień.
Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W analizie statystycznej wykorzystano test korelacji rangowej r-Spearmana oraz nieparametryczny Test U Manna-Whitneya. Przy weryfikacji hipotez jako poziom graniczny przyjęto poziom istotności p ≤ 0,05.
Wyniki
Analiza danych dotyczących samooceny wiedzy w zakresie szczepień wykazała, że najliczniejszą grupę stanowili badani oceniający swoją wiedzę jako średnią [ndash] 41,3% bądź dużą [ndash] 34,6%. Znacznie mniejsza część respondentów określiła swój zasób informacji o szczepieniach jako bardzo duży [ndash] 3,8% bądź żaden [ndash] 1,9%. Rozpatrując wpływ na poziom samooceny wiedzy rodziców określonych czynników takich jak: ich wiek, wykształcenie, sytuacja materialna czy liczba dzieci stwierdzono, iż tylko wykształcenie rodziców pozostawało w istotnej statystycznie korelacji z oceną własnej wiedzy na temat szczepień (p < 0,05) (tab. 1).
Tab. 1. Korelacje wykształcenia i samooceny wiedzy w zakresie szczepień
nRt(n-2)poziom p
1040,3243,4610,001
n – liczba
R – współczynnik korelacji
t(n-2) – wynik testu t przy n-2 stopniach swobody
poziom p – poziom istotności
W grupie rodziców z wykształceniem podstawowym/zawodowym, najwięcej osób oceniło swoją wiedzę jako małą [ndash] 37,5% lub średnią [ndash] 29,2%. Tylko w tej grupie 8,3% stwierdziło, że nie mają żadnej wiedzy w zakresie szczepień. Osoby z wykształceniem średnim najczęściej określały swoją wiedzę jako średnią [ndash] 44,7% i dużą [ndash] 31,6%, natomiast w grupie z wykształceniem wyższym w takim samym stopniu oceniali wiedzę jako średnią i dużą (po 45,2%).
Poziom samooceny wiedzy korespondował z rzeczywistym zasobem informacji badanych o szczepieniach. Respondenci odpowiadali na pytania m.in. o rodzaje szczepień czy choroby wyeliminowane dzięki nim. Średnia wartość punktowa poziomu wiedzy rodziców wyniosła 7,7 punktu (w skali od 1 do 10), świadcząc o przeciętnym jej poziomie, na granicy wyniku wysokiego (Sd = 1,306). Najliczniejsza grupa badanych osiągnęła wysoki poziom wiedzy [ndash] 62,5%. Przeciętny poziom wiedzy prezentowało 32,7% ankietowanych, a niski poziom wiedzy [ndash] 4,8%.
Zdecydowana większość rodziców (98,1%) było zwolennikiem wykonywania szczepień obowiązkowych, natomiast pozytywny stosunek do szczepień zalecanych miało 52,9% badanych. Szczegółowa analiza wykazała, że cena szczepionki zalecanej ma większy wpływ na jej wybór wśród rodziców o sytuacji materialnej średniej – 84,2%, niż w grupie badanych oceniających swoją sytuację jako dobrą [ndash] 51,1% (p < 0,05). Większość rodziców (96,2%) stwierdziła, że zgłasza się na szczepienia ochronne z dzieckiem do placówki POZ.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Magdzik W, Naruszewicz-Lesiuk D, Zielinski A: Wakcynologia. Wydawnictwo Medyczne ?-medica Press, Bielsko-Biała 2007: 111-118.
2. Bernatowska E, Pac M: Fakty o mitach [ndash] czy szczepionki są bezpieczne. Standardy Medyczne/Pediatria 2011; 8: 711-718.
3. Pichichero M, Gentile A, Giglio N et al.: Mercury level in Newborns and infants afterreceipt of thimerosal-containing vaccines. Pediatrics 2008; 121: 208-214.
4. Tozzi A, Pandolfi E, Celentano L et al.: Comparison of pertussis surveillance systems in Europe. Vaccine 2007; 25: 291-297.
5. Oświadczenie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego: http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/oswiadczenie_szczep_25112009.pdf.
6. Atkinson P, Cullinan C, Jones J et al.: Large outbreak of measles in London: reversal of health inequalities. Arch Dis Child 2005; 90: 424.
7. Folb P, Bernatowska E, Chen R et al.: A Global Perspective on Vaccine Safety and Public Heath. The Global Advisory Committee on Vaccine Safety. American Journal of Public Health 2004; 94: 1926-1931.
8. Główny Inspektorat Sanitarny [ndash] Stan sanitarny kraju 2014; www.gis.gov.pl.
9. Mrożek-Budzyn D, Kiełtyka A: Czynniki wpływające na poprawę realizacji szczepień obowiązkowych dzieci na terenie województwa małopolskiego według opinii rodziców. Przegląd Epidemiologiczny 2007; 61(1): 143-151.
10. Rogalska J, Augustynowicz E, Gzyl A et al.: Postawy rodziców wobec szczepień ochronnych w Polsce. Przegląd Epidemiologiczny 2010; 64(1): 91-97.
11. Rogalska J, Augustynowicz E, Gzyl A et al.: Źródła informacji oraz wiedza rodziców na temat szczepień ochronnych w Polsce. Przegląd Epidemiologiczny 2010; 64(1): 83-90.
12. Tarczoń I, Domaradzka E, Czajka H: Co na temat szczepień ochronnych wiedzą rodzice i pracownicy ochrony zdrowia? Przegląd Lekarski 2009; 66(1-2): 27-33.
13. Mrożek-Budzyn D, Kiełtyka A: Czynniki wpływające na poprawę realizacji szczepień obowiązkowych dzieci na terenie województwa małopolskiego według oceny świadczeniodawców. Przegląd Epidemiologiczny 2007; 61(1): 153-162.
14. Zarządzenie Nr 69/2013/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna; http://www.nfz.gov.pl/zarzadzenia-prezesa/zarzadzenia-prezesa-nfz/zarzadzenie-nr-692013dsoz,5800.html.
15. Rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej Dz.U. 2013 poz. 1248.
16. http://www.stopnop.pl.
17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania (Dz. U. 10.254.1711).
18. Bernatowska E: Nieswoisty wpływ szczepień – czy szczepionki szkodzą dzieciom? Standardy Medyczne/Pediatria 2009; 6: 712-718.
19. Panasiuk B, Prokopowicz D: Czy szczepienia są bezpieczne? Nowa Pediatria 2006; 4: 86-89.
otrzymano: 2016-05-04
zaakceptowano do druku: 2016-05-25

Adres do korespondencji:
*Kamila Faleńczyk
Zakład Pielęgniarstwa Społecznego Katedra Pielęgniarstwa Zachowawczego Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu
ul. Łukasiewicza 1, 85-821 Bydgoszcz
tel. +48 608-669-337
falkam@poczta.onet.pl

Postępy Nauk Medycznych 6/2016
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych