© Borgis - Postępy Fitoterapii 1/2012, s. 48-54
*Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia
Nowe badania nad biologicznymi właściwościami pyłku kwiatowego
New studies on biological properties of pollen
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Grzegorz Spychalski
Summary
To the presumed and well document biological properties of pollen belong the antibiotic, antioxidative, anti-inflammatory, hypolipidemic (antisclerotic), antiprostatic (prostatic hyperplasia), antihepatotoxic (healing the liver tissue) also antidotal (after intoxication with strong toxins) and stimulating the hematopoietical system (antianemic) activities. In the recent years have been found and studied (mainly in animal tests) others properties of pollen: immunoregulating, immunosuppressive (preventing the body from rejecting an organ transplant), antiallergenic, anticancer, antinociceptive (analgesic), acting on nervous system and urinary tract, antiangiogenic (inhibits the growth of new blood vessels), foetus protecting, ionizing radiation protecting antiaggregation (against clumping of blood platelets) and delaying the ageing of human body.
Wprowadzenie
Pyłek kwiatowy (obnóże pszczele) (ryc. 1) jest cennym produktem leczniczym wytwarzanym przez pszczoły. Odznacza się szerokim zakresem właściwości biologicznych.
Ryc. 1. Pyłek kwiatowy w postaci obnóża pyłkowego.
Do uznanych i dość dobrze już udokumentowanych właściwości biologicznych pyłku kwiatowego można zaliczyć działanie: antybiotyczne, przeciwutleniające, przeciwzapalne, hipolipemiczne (przeciwmiażdżycowe), przeciwprostatowe (przerost gruczołu krokowego), antyhepatotoksyczne (leczące chorą tkankę wątrobową), a także działanie odtruwające (po zatruciu wątroby silnymi truciznami) i pobudzające układ krwiotwórczy do wytwarzania krwinek czerwonych (antyanemiczne).
W ostatnich latach odkryto i przebadano, głównie farmakologicznie (na zwierzętach doświadczalnych) cały szereg innych właściwości pyłku pszczelego, a mianowicie działanie: immunoregulujące i immunosupresyjne (zabezpieczające przed odrzuceniem przeszczepu), przeciwalergiczne, przeciwnowotworowe, antynocyceptywne (przeciwbólowe), wpływające na układ nerwowy i moczowy, antyangiogenne (zapobiegające tworzeniu się nowych naczyń krwionośnych), osłonowe dla płodu, ochraniające przez promieniowaniem jonizującym, przeciwagregacyjne (przeciwdziałające zlepianiu się płytek krwi) i opóźniające starzenie się organizmu.
Niektóre z tych właściwości zostaną omówione poniżej.
Działanie przeciwnowotworowe
Jedną z pierwszych prac badawczych dotyczących leczenia zwierząt doświadczalnych z wszczepionym nowotworem przeprowadził Grochowski (1). Dorosłym myszom, karmionym paszą standardową z dodatkiem 10% pyłku kwiatowego przez 3 miesiące przeszczepiał on białaczkę mysią L-1210 i odnotowywał czas przeżycia zwierząt oraz zmiany patologiczne w porównaniu do analogicznych zwierząt karmionych uprzednio paszą standardową (kontrola). Okazało się, że w grupie myszy liczącej 75 osobników z przeszczepioną białaczką mysią 16 zwierząt przeżyło powyżej 8 dni (21,3%), a pozostałe padły pomiędzy 7. i 8. dniem (78,7%). Natomiast wszystkie myszy z grupy kontrolnej (100,0%) padły pomiędzy 5. i 7. dniem doświadczenia. Ponadto zmiany patologiczne narządów wewnętrznych (jelito cienkie, szpik kostny, wątroba, nerki, śledziona, węzły chłonne) u zwierząt otrzymujących paszę z pyłkiem kwiatowym miały charakter ogniskowy, natomiast w grupie kontrolnej wykazywały one nasilony charakter (zmiany rozsiane, guzowate nacieki). Znacznie mniejsze zmiany w obrazie krwi (krwinki białe i czerwone, hemoglobina, limfocyty) obserwowano także w grupie karmionej paszą z dodatkiem pyłku kwiatowego w porównaniu do grupy zwierząt karmionych wyłącznie paszą standardową. Wskazuje to na ochronne działanie pyłku kwiatowego w odniesieniu do przeszczepialnej białaczki mysiej.
Furusawa i wsp. (2) badali wpływ wodnego wyciągu z pyłku kwiatowego (Cernitin T60) na hodowlę komórkową ludzkiego nowotworu gardła linii KB. Autorzy ci stwierdzili, że działanie cytotoksyczne tego wyciągu na komórki KB w stężeniu 10 mg/ml było podobne do standardowych leków przeciwnowotworowych, takich jak winkrystyna w stężeniu 0,01 μg/ml, adriamycyna w stężeniu 0,2 μg/ml i metotreksat w stężeniu 0,05 μg/ml.
Badania na zwierzętach także wykazały znaczne działanie cytotoksyczne wodnego wyciągu z pyłku kwiatowego w formie preparatu Cernitin T60. Preparat ten podawany dootrzewnowo myszom z przeszczepialnym mysim nowotworem płuc Lewisa przedłużał życie zwierząt od 4,4 do 7,9 dni (w granicach 38-70%) (tab. 1). Co więcej, równoczesne podawanie standardowych leków przeciwnowotworowych wykazało działanie synergistyczne z wyciągiem wodnym z pyłku kwiatowego i przedłużało życie myszy z przeszczepialnym nowotworem płuc Lewisa od 20,8 do 32,9 dni (w granicach 181-291%). Szczególnie wyraźne działanie synergistyczne omawianego wyciągu obserwowano w odniesieniu do metotreksatu. W obecności wodnego wyciągu z pyłku kwiatowego czas przeżycia myszy wydłużył się o 58%, w obecności metotreksatu o 70%, a w trakcie podawania obu tych leków czas przeżycia myszy wydłużył się o 291% (tab. 1). Stąd wniosek, że wodny wyciąg z pyłku kwiatowego może być potencjalnym lekiem cytotoksycznym, wzmagającym działanie stosowanych w terapii leków przeciwnowotworowych.
Tabela 1. Działanie cytotoksyczne wodnego wyciągu z pyłku kwiatowego (Cernitin T60) podawanego dootrzewnowo ze standardowymi lekami cytotoksycznymi wobec mysiego przeszczepialnego nowotworu płuc Lewisa (wg 2).
| Doświadczenie | Preparat leczniczy | Dawkowanie | Liczba przeżywających myszy | Średni czas przeżycia (dni) | Czas przeżycia w procentach
w porównaniu do kontroli |
| 1 | Kontrola
Winkrystyna
Cernitin T60
Winkrystyna + Cernitin T60 | 5 μg, dzień 1
2 mg, dni 2, 4, 6, 8 i 10
dawki jak wyżej | 0/10
0/10
0/10
3/10 | 11,5
16,9
20,7
32,3 | 47
80
181 |
| 2 | Kontrola
Adriamycyna
Cernitin T60
Adriamycyna + Cernitin T60 | 1 μg, dzień 1
2 mg, dni 2, 4, 6, 8 i 10
dawki jak wyżej | 0/10
0/10
0/10
4/10 | 11,5
15,9
18,1
37,6 | 38
57
227 |
| 3 | Kontrola
Metotreksat
Cernitin T60
Metotreksat + Cernitin T60 | 200 μg, dzień 1
2 mg, dni 3, 5, 7 i 9
dawki jak wyżej | 0/10
0/10
0/10
4/10 | 11,3
19,2
17,9
44,2 | 70
58
291 |
Jaton i wsp. (3) z pyłku kwiatowego żyta zwyczajnego (Secale cereale) otrzymali sekalozydy A i B, będące glikozydami kwasu 2-oksy-3-indolilowego. Podawanie racematu tych związków dootrzewnowo myszom w ilości 60 μg/zwierzę całkowicie hamowało rozwój komórek nowotworowych linii S180 w płynie otrzewnowym (tab. 2). Jeszcze silniej działały aglikony tych sekalozydów. Hamowały one całkowicie rozwój wymienionego nowotworu mysiego w stężeniach 2,5 μg/mysz.
Tabela 2. Działanie sekalozydów pochodzących z pyłku kwiatowego żyta zwyczajnego na przeszczepialny nowotwór mysi S180 (wg 3).
| Grupy zwierząt | Dawka podawana myszom (μg/mysz) | Liczba komórek nowotworu S180 w 1 μl płynu otrzewnowego myszy |
Kontrola (nieleczona)
Sekalozydy A i B
(mieszanina) | 0
2,5
5,0
10,0
20,0
40,0
60,0 | 470
330
210
115
82
10
0 |
| Aglikon sekalozydu A | 1,25
2,5
5,0
10,0 | 140
0
0
0 |
| Aglikon sekalozydu B | 1,25
2,5
5,0
10,0 | 75
0
0
0 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Grochowski J. Wpływ długotrwałego podawania pyłku pszczelego na przebieg wszczepiennej białaczki mysiej L-1210. Dokumentacja naukowa. Regional Zrzeszenie Apipol, Kraków 1986. 2. Furusawa E, Chous SC, Hirazumi A. Antitumor potential of pollen extract on Lewis lung carcinoma implanted intraperitoneally in syngenic mice. Phytother Res 1995; 9:255-9. 3. Jaton JC, Roulin K, Rose K i wsp. The secalosides, novel tumor cell growth inhibitory glycosides from a pollen extract. J Nat Prod 1997; 60:356-60. 4. Wu Y-D, Lou Y-J. Brassinolide, a plant sterol from pollen of Brassica napus L., induces apoptosis in human prostate cancer PC-3 cells. Pharmazie 2007; 62:392-5. 5. Yang X, Guo D, Zhang J i wsp. Characterization and antitumor activity of pollen polysaccharide. Int Immunopharmacol 2007; 7:427-34. 6. Choi E-M. Antinociceptive and antiinflammatory activities of pine (Pinus densiflora) pollen extract. Phytother Res 2007; 21:471-5. 7. Izuta H, Shimazawa M, Tsuruma K i wsp. Bee products prevent VEGF – induced angiogenesis in human umbilical vein endothelial cells. BMC Complement Alternat Med 2009; 9:45-55. 8. Wang W, Hu J, Cheng J. Biological effect of pollen from beehives radioprotective effect on hematopoietic tissues of irradiated mice. XXXIst Int Agricult Congr, Warsaw 1987; 344. 9. Siafaka-Kapadai A, Demopulos CA, Andriokopulos NK. Biological activity of lipids of pine pollen on platelet aggregation in correlation with the platelet activating factor. Biochem Int 1986; 12:33-41. 10. Liu XL, Li LM. Morphological observation of effect of bee pollen on intercellular lipofuscin in NIH mice. J Chin Mater Med 1990; 15:561-3.
