*Katarzyna Kapica-Topczewska1, Weronika Golec2, Joanna Kulikowska3, Jakub Izycki-Herman3, Adam Gryko3, Malgorzata Wasilewska3, Magdalena Kowalczyk3, Anna Dabrowska3, Weronika Wozniak3, Agata Czarnowska1, Jan Kochanowicz1, Alina Kulakowska1
Analiza czynników ryzyka i charakterystyka kliniczna pacjentów z udarem mózgu hospitalizowanych w Klinice Neurologii UM w Białymstoku w 2016 roku
Analysis of risk factors and clinical characteristic of stroke patients admitted to the Department of Neurology, Medical University of Bialystok in 2016
1Department of Neurology, Medical University of Bialystok, Poland
2University Clinical Hospital of Bialystok, Poland
3Department of Neurology, Students’ Scientific Groups, Medical University of Bialystok, Poland
Streszczenie
Wstęp. Udar mózgu jest główną przyczyną niepełnosprawności oraz drugą co do częstości przyczyną zgonów na świecie. Każdego roku w Polsce rozpoznawanych jest ponad 60 tys. przypadków udaru mózgu. W nadchodzących latach, z powodu starzenia się społeczeństwa i wzrostu występowania czynników ryzyka, takich jak: nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia i migotanie przedsionków, spodziewany jest dalszy wzrost zapadalności na udary mózgu w Polsce.
Cel pracy. Analiza demograficzna i kliniczna oraz ocena czynników ryzyka występujących u pacjentów z udarem mózgu hospitalizowanych w Klinice Neurologii UMB.
Materiał i metody. Analizie retrospektywnej poddano dokumentację medyczną pacjentów hospitalizowanych z powodu udaru mózgu w Klinice Neurologii UMB w 2016 roku. Stan neurologiczny chorych oceniono przy przyjęciu i wypisie, wykorzystując Skalę Udarową Narodowego Instytutu Zdrowia (National Institutes of Health Stroke Scale – NIHSS).
Wyniki. Przeanalizowano dokumentację 402 pacjentów z udarem mózgu, w tym 55,47% kobiet i 44,53% mężczyzn. Udary niedokrwienne stanowiły 91,8%, a krwotoczne 8% przypadków. Średni wiek zachorowania na udar mózgu wyniósł 74,2 roku (u kobiet 76,6 roku, u mężczyzn 71,2 roku). Najczęściej występującymi czynnikami ryzyka były: nadciśnienie tętnicze (78,6%), dyslipidemia (55,2%) i migotanie przedsionków (25,6%). Według skali NIHSS przy przyjęciu ≤ 5 pkt otrzymało 65%, a ≥ 25 pkt – 1,8% pacjentów. Podczas hospitalizacji poprawę kliniczną w skali NIHSS osiągnięto u 71,9%, pogorszenie u 3,6% oraz brak zmian u 24,5% pacjentów. Śmiertelność wewnątrzszpitalna wyniosła 7,5%, z powodu udaru niedokrwiennego mózgu zmarło 6,78%, a krwotocznego – 15,15% pacjentów.
Wnioski. Ponad 2/3 pacjentów było obciążonych więcej niż jednym czynnikiem ryzyka udaru mózgu, z których najczęstszym było nadciśnienie tętnicze. Znajomość modyfikowalnych czynników ryzyka udaru mózgu jest niezbędna celem włączenia profilaktyki wtórnej.
Summary
Introduction. Stroke is the main cause of disability and the second leading cause of death worldwide. Over 60,000 cases of stroke are diagnosed in Poland each year. In the coming years, due to the aging of the population and the elevation of risk factor prevalence, a further increase in the incidence of stroke in Poland is expected.
Aim. Investigation of demographic characteristics, clinical analysis and assessment of risk factors among the stroke patients hospitalized in the UMB Department of Neurology.
Material and methods. The retrospective analysis included medical documentation of patients hospitalized due to a stroke in 2016. The neurological condition of patients was assessed at the time of admission and discharge using the National Institutes of Health Stroke Scale (NIHSS).
Results. The medical documentation of 402 stroke patients, consisting of 55.47% women and 44.53% men was analyzed. Ischemic (IS) and haemorrhagic strokes (HS) accounted for 91.8 and 8% respectively. The average age of a stroke patient was 74.2 years (women 76.6, men 71.2). The most common risk factors were hypertension (78.6%), dyslipidemia (55.2%) and atrial fibrillation (25.6%). According to the NIHSS scale, 65% of patients received ≤ 5 while 1.8% ≥ 25 points. During hospitalization, the NIHSS clinical improvement was achieved in 71.9%, deterioration in 3.6% and no change was observed in 24.5% of patients. In-hospital mortality amounts to 7.5%.
Conclusions. More than two thirds of patients had more than one stroke risk factor, from which the most common one is hypertension. Awareness of modifiable risk factors for stroke is essential for implementation of a secondary prevention.
WSTĘP
Udar mózgu jest drugą po chorobie niedokrwiennej serca przyczyną zgonów na świecie oraz wiodącą przyczyną niepełnosprawności w populacji osób dorosłych (1). Szacuje się, że rocznie na świecie 15 mln ludzi doznaje udaru mózgu, z czego 5 mln umiera, a kolejne 5 mln cierpi z powodu niepełnosprawności (2). Częstość występowania udaru mózgu w krajach wysoko rozwiniętych utrzymuje się na względnie stałym poziomie, podczas gdy w krajach rozwijających się wciąż wzrasta (3). Polska niezmiennie cechuje się wysoką zapadalnością na udar mózgu, która w 2015 roku wyniosła ponad 60 tys. chorych (4). Prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu w sposób istotny związane jest z obecnością czynników ryzyka. Wyróżniamy czynniki ryzyka niemodyfikowalne (płeć, wiek, przebyty udar mózgu, uwarunkowania etniczne, obciążenia genetyczne) oraz modyfikowalne (nadciśnienie tętnicze, choroby serca, cukrzyca, otyłość) (5). Ponadto u wielu pacjentów stwierdza się więcej niż jeden czynnik ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu, co dodatkowo zwiększa ryzyko jego wystąpienia (6). W związku ze starzeniem się społeczeństwa oraz wzrostem częstości występowania tych czynników, w nadchodzących latach należy spodziewać się wzrostu liczby udarów mózgu w Polsce (7).
CEL PRACY
Celem pracy jest analiza demograficzna i kliniczna (w tym ocena czynników ryzyka) pacjentów z udarem mózgu hospitalizowanych w Klinice Neurologii UM w Białymstoku.
MATERIAŁ I METODY
Retrospektywnym badaniem objęto grupę 402 pacjentów, w wieku 23-97 lat, hospitalizowanych z rozpoznanym udarem niedokrwiennym lub krwotocznym mózgu w Klinice Neurologii UM w Białymstoku od stycznia do grudnia 2016 roku. Rozpoznanie we wszystkich przypadkach zostało potwierdzone badaniem tomografii komputerowej głowy.
Z badania wykluczono chorych z krwotokiem pourazowym i podpajęczynówkowym oraz chorych z guzem mózgu. Z dokumentacji medycznej chorych uzyskano dane demograficzne oraz dane kliniczne pacjentów. Stan neurologiczny chorych oceniano w dniu przyjęcia oraz wypisu według skali NIHSS (National Institutes of Health Stroke Scale). Uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej UMB na przeprowadzenie badań.
WYNIKI
Badaniem objęto 402 pacjentów hospitalizowanych w Klinice Neurologii UMB, w tym 91,8% z udarem niedokrwiennym (UN) i 8,2% z udarem krwotocznym mózgu (UK) (ryc. 1). Ponad połowę badanych stanowiły kobiety (55,47%). Zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn znacząco przeważał UN (92,83% u kobiet vs. 90,5% u mężczyzn).
Ryc. 1. Zapadalność na udar niedokrwienny i krwotoczny w zależności od wieku i płci
Średni wiek zachorowania na udar mózgu wynosił 74,2 roku (23-97 lat). Wiek zachorowania mężczyzn był średnio o 5 lat niższy niż kobiet (71,2 vs. 76,6 roku). Średni wiek zachorowania na udar krwotoczny mózgu wśród kobiet i mężczyzn był niższy niż w udarze niedokrwiennym mózgu (74,2 vs. 67,7 roku). Pacjenci powyżej 60. roku życia stanowili 84,8% badanej populacji. W tej grupie wiekowej przeważały kobiety (57,48%), natomiast w grupie poniżej 60. roku życia mężczyźni (52,63%).
Ponad połowa pacjentów zamieszkiwała tereny miejskie (55,47%).
Przy przyjęciu stan neurologiczny 70,4% chorych oceniono za pomocą skali NIHSS. Niewielki deficyt neurologiczny stwierdzano w przypadku NIHSS ≤ 5, umiarkowany – NIHSS > 5 i < 25 oraz ciężki – NIHSS ≥ 25.
Niewielki deficyt neurologiczny wystąpił u 65% pacjentów, w tym u 57,1% kobiet i 42,9% mężczyzn. Odnotowano 1,8% chorych z ciężkim deficytem neurologicznym.
Przy wypisie dokonano powtórnej oceny stanu neurologicznego pacjentów przy użyciu skali NIHSS. Za poprawę stanu pacjentów przyjęto obniżenie punktacji w skali NIHSS o ≥ 1, natomiast za pogorszenie wzrost w skali NIHSS o ≥ 1 punkt w stosunku do oceny przy przyjęciu. Poprawę stanu klinicznego uzyskano u 71,9% wszystkich badanych chorych, pogorszenie u 3,6%, a u 24,5% pacjentów nie zaobserwowano zmiany stanu neurologicznego (ryc. 2).
Ryc. 2. Stan neurologiczny pacjentów udarowych ocenianych wg skali NIHHS
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Feigin VL, Krishnamurthi RV, Parmar P et al.; GBD 2013 Writing Group; GBD 2013 Stroke Panel Experts Group: Update on the Global Burden of Ischemic and Hemorrhagic Stroke in 1990-2013: The GBD 2013 Study. Neuroepidemiology 2015; 45(3): 161-176.
2. Sacco RL, Kasner SE, Broderick JP et al.; American Heart Association Stroke Council, Council on Cardiovascular Surgery and Anesthesia; Council on Cardiovascular Radiology and Intervention et al.: An updated definition of stroke for the 21st century. Stroke 2013; 44(7): 2064-2089.
3. Norrving B, Kissela B: The global burden of stroke and need for a continuum of care. Neurology 2013; 80(3, suppl. 2): S5-12.
4. Wilkins E, Wilson L, Wickramasinghe K et al.: European Cardiovascular Disease Statistics 2017. European Heart Network 2017: 192.
5. Boehme AK, Esenwa C, Elkind MSV: Stroke Risk Factors, Genetics, and Prevention. Circulation Research 2017; 120(3): 472-495.
6. Pezzini A, Grassi M, Del Zotto E et al.: Cumulative effect of predisposing genotypes and their interaction with modifiable factors on the risk of ischemic stroke in young adults. Stroke 2005; 36(3): 533-539.
7. Labuz-Roszak B, Skrzypek M, Pierzchała K et al.: Secondary prevention of stroke in elderly people in Poland – results of PolSenior study. Neurol Neurochir Pol 2014; 48(2): 85-90.
8. Feigin VL, Roth GA, Naghavi M et al., Global Burden of Diseases, Injuries and Risk Factors Study 2013 and Stroke Experts Writing Group: Global burden of stroke and risk factors in 188 countries, during 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. Lancet Neurol 2016; 15(9): 913-924.
9. Piepoli MF, Hoes AW, Agewall S et al.; ESC Scientific Document Group: 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur Heart J 2016; 37(29): 2315-2381.
10. Strepikowska A, Buciński A: Udar mózgu – czynniki ryzyka i profilaktyka. Postępy Farmakoterapii 2009; 65(1): 46-50.
11. Benjamin EJ, Virani SS, Callaway CW et al., American Heart Association Council on Epidemiology and Prevention Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee: Heart Disease and Stroke Statistics-2018 Update: A Report From the American Heart Association. Circulation 2018; 137(12): e67-e492.
12. Syta-Krzyżanowska A, Chorąży M, Drozdowski W: Etiological characteristics of strokes treated in the Department of Neurology of the Medical University of Bialystok with the analysis of risk factors. Polish Aktualn Neurol 2010; 10: 26-30.
13. Starostka-Tatar A, Labuz-Roszak B, Skrzypek M et al.: Characteristics of hospitalizations due to acute stroke in the Silesian Province, Poland, between 2009 and 2015. Neurol Neurochir Pol 2017; pii:S0028-S3843.
14. O’Donnell MJ, Xavier D, Liu L et al.; INTERSTROKE investigators: Risk factors for ischaemic and intracerebral haemorrhagic stroke in 22 countries (the INTERSTROKE study): a case-control study. Lancet 2010; 376: 112-123.
15. Boehme AK, Esenwa C, Elkind MSV: Stroke Risk Factors, Genetics, and Prevention. Circulation Research 2017; 120(3): 472-495.
16. Niewada M, Skowronska M, Ryglewicz D et al.: Acute ischemic stroke care and outcome in centers participating in the Polish National Stroke Prevention and Treatment Registry. Stroke 2006; 21: 1837-1843.
17. Goldstein LB, Amarenco P, Lamonte M et al.: SPARCL Investigators. Relative effects of statin therapy on stroke and cardiovascular events in men and women: secondary analysis of the Stroke Prevention by Aggressive Reduction in Cholesterol Levels (SPARCL) Study. Stroke 2008; 39(9): 2444-2448.
