Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Medycyna 2/2004
Mariusz Sałamacha, Dorota Bańkowska-Polak, Helena Lewandowska
Charakterystyka populacyjno-kliniczna chorych objętych opieką terminalną w Hospicjum Dobrego Samarytanina w Lublinie w latach 2001-2003
he population – clinical characteristics of patients treated terminally at the good samaritan hospice in lublin in the years 2001-2003
Społeczny Zakład Opieki Hospicyjnej „Hospicjum Dobrego Samarytanina” w Lublinie
Kierownik: lek. med. Dorota Bańkowska-Polak
Streszczenie
The Good Samaritan Hospice in Lublin was founded in 1989. At the beginning only home care was available, but since 1997 stationary care also has been provided. The aim of the article was to present the clinical – population characteristics of patients treated terminally in the hospice in the years 2001-2003.
Over 801 patients were evaluated. It was estimated that the majority (71.1%) of the hospice patients were people from the city, people from the village (28.6%) and homeless people (0.3%). The average age was 66.4 and the most numerous group (56.05%) consisted of older patients (more than 60 years old). Women were more likely to be treated at the hospice (53.1%). The most frequent reason of death among the hospice patients were cancers: the alimentary tract (26.71%), the respiratory system (19.85%), feminine sexual organs (10.86%), breast cancer (10.74%), the urinary system (6.62%). The in-ward treatment lasted 15.67 days in average. Concluding, the inward terminal care is a short term care.



WSTĘP
Polsce ostatnie 20 latach charakteryzuje się bardzo dynamicznym rozwojem i wyodrębnieniem ruchu paliatywno-hospicyjnego. Termin „hospicjum” w rozumieniu miejsca przeznaczonego dla ludzi umierających użyto po raz pierwszy w XIX wieku. W 1842 roku powstało w Lyonie pierwsze założone przez Jeanne Garnier hospicjum dla ludzi umierających.
Podstawy współczesnego ruchu hospicyjnego stworzyła Cicely Saunders. Założone przez nią w roku 1967 Hospicjum Św. Krzysztofa w Londynie jest obecnie ośrodkiem wzorcowym i edukacyjnym. W Polsce początek bujnego rozwoju ruchu paliatywno-hospicyjnego to lata siedemdziesiąte i początek lat osiemdziesiątych. Obecnie na terenie Polski jest ponad 200 ośrodków opieki paliatywno-hospicyjnej o różnych formach organizacyjnych (7, 8, 15). W 1989 roku zostało zarejestrowane Lubelskie Towarzystwo Przyjaciół Chorych Hospicjum, które prowadziło początkowo opiekę domową, a w 1997 roku utworzyło 12-łóżkowy oddział opieki stacjonarnej – Hospicjum Dobrego Samarytanina. Opieką paliatywno-hospicyjną obejmowani są głównie chorzy w terminalnej fazie choroby nowotworowej. Termin opieka kojarzy się bardziej z pielęgnacją niż z leczeniem, ale aby zapewnić godne umieranie i bez bólu w jak najlepszej jakości życia chorzy powinni pozostawać pod kontrolą lekarską. Za interesujące uznaliśmy przeprowadzenie charakterystyki pacjentów objętych opieką terminalną w lubelskim hospicjum, tym bardziej że w polskim piśmiennictwie brakuje tego typu opracowań (16).
MATERIAŁ I METODY
W okresie od 01.01.2001 r. do 31.12.2003 r. w Hospicjum Dobrego Samarytanina w Lublinie zgłoszono do opieki terminalnej stacjonarnej 801 osób. Przeprowadzono charakterystykę populacyjno-kliniczną objętych badaniem chorych, określając ich miejsce zamieszkania, płeć, wiek, umiejscowienie nowotworu pierwotnego oraz średni czas pobytu w hospicjum.
WYNIKI
Spośród 801 chorych objętych opieką terminalną w lubelskim hospicjum stacjonarnym w latach 2001-2003 hospitalizowanych było w 2001 roku – 253 chorych, w 2002 roku – 272 chorych, w 2003 roku – 276 chorych.
Charakterystykę populacyjno-kliniczną w porównywalnych grupach ilustruje tabela 1. Zdecydowana większość, bo aż 71,1% naszych chorych była mieszkańcami miasta, a tylko 28,6% pochodziło ze wsi, oraz zarejestrowano 3 chorych jako osoby bezdomne tj. 0,3%. Szczegółowo przedstawia się to następująco: 2001 rok: miasto – 75,9%, wieś – 23,7%, bezdomni 0,4%; 2002 rok: miasto – 67,6%, wieś – 32,4%; 2003 rok: miasto – 69,9%, wieś – 29, 3%, bezdomni 0,8%.
Tabela 1. Charakterystyka populacyjno-kliniczna chorych objętych badaniem.

Liczba chorych

2001200220032001-2003
253%272%276%801%
Miasto19275,918467,619369,956971,1
Teren6023,78832,48129,322928,6
Bezdomni10,4--20,830,3
 
Kobiety 14456,614252,213950,442553,1
Mężczyźni10943,113047,813749,637646,9
Średni czas pobytu16 dni15 dni16 dni15,7 dnia
Wśród wszystkich chorych objętych opieką terminalną znalazło się 425 (53,1%) kobiet i 376 (46,9%) mężczyzn. Najmłodszy chory liczył 20 lat, najstarszy 96, a średnia wieku wynosiła 66,4 lat. Stwierdzono, że wśród chorych objętych opieką terminalną najczęstszą grupę (56,05%) stanowiły osoby powyżej 60 roku życia. Zdecydowanie rzadziej do opieki hospicyjnej były zgłaszane osoby młode poniżej 40 roku życia, które stanowiły zaledwie 3,75% wszystkich badanych chorych. Najczęstszą przyczyną zgonu chorych objętych opieką terminalną były nowotwory: przewodu pokarmowego (26,71%), układu oddechowego (19,85%) oraz narządów płciowych kobiecych (10,86%), piersi (10,74%) i układu moczowego (6,62%)
OMÓWIENIE
Ruch hospicyjny w Polsce liczy ponad 20 lat. Jest to okres jego burzliwego rozwoju połączonego z kształtowaniem form organizacyjnych i kształtowaniem zakresu działalności (7, 8, 15). Jednak ze względu na brak tradycji każdy ośrodek dążąc do ideału wypracowuje własny model opieki paliatywno-hospicyjnej. Lubelskie hospicjum rozpoczęło swoją działalność jako ośrodek prowadzący opiekę terminalną w warunkach domowych, a po 8 latach utworzyło oddział opieki stacjonarnej. Dla wielu chorych zgłoszonych do opieki terminalnej jest on docelowym miejscem leczenia objawowego i zgonu (16). O potrzebie tworzenia tego typu oddziałów świadczy fakt, że w latach 2001-2003 pomimo funkcjonowania w Lublinie kilkunastu szpitali, aż 801osób zostało zgłoszonych i przyjętych do opieki paliatywno-terminalnej w hospicjum stacjonarnym. Według norm zalecanych przez WHO na milion mieszkańców powinno przypadać 50 łóżek w oddziałach opieki terminalnej (9). Lublin liczy ponad 400 tys. mieszkańców, zatem 11-łóżkowy oddział w Hospicjum Dobrego Samarytanina nie spełnia zalecanych norm. Na pytanie „Gdzie chciałbyś umierać?” większość chorych objętych opieką terminalną odpowiada, że chciałaby zasnąć we własnym łóżku (3, 12). Jednak pogarszający się stan zdrowia chorego oraz narastające zmęczenie rodziny powodowały zmianę preferencji co do miejsca zgonu. Większe znaczenie przykładano do komfortu a nie miejsca umierania (2). Spostrzeżenia te potwierdzają również nasze obserwacje. Oddział hospicyjny jest oddziałem opieki krótkoterminowej. Jak wykazały nasze badania, średnia czasu objęcia chorych opieką terminalną w oddziale wynosiła 15,7 dnia. Świadczyć to może o ścisłej i trafnej kwalifikacji chorych do opieki w warunkach stacjonarnych. Warto nadmienić, że dla wielu chorych, pobyt w hospicjum był kontynuacją leczenia szpitalnego. Zatem stacjonarna opieka hospicyjna jest alternatywą dla specjalistycznych oddziałów szpitalnych ukierunkowanych na diagnostykę i leczenie chorób nowotworowych. Z powodu nowotworów w Polsce umiera znacznie więcej mężczyzn niż kobiet. W roku 1996 odnotowano 45 029 zgonów wśród mężczyzn i 33 628 wśród kobiet (14). Opieki hospicyjnej częściej wymagały kobiety aniżeli mężczyźni. Stanowiły one ponad połowę (53,1%) objętych badaniem chorych. Być może wynika to z dłuższej średniej życia kobiet w ogólnej populacji oraz z faktu, że kobiety z natury częściej pełnią funkcję opiekunek. Można zatem przypuszczać, że kobiety częściej będą korzystać z opieki hospicyjnej zwłaszcza stacjonarnej. Może wynikać to z wyższej średniej długości życia mężczyzn lub innego modelu opieki medycznej. Średnia wieku wśród badanych chorych wynosiła 66,4 lat. Natomiast badania angielskie wykazały, że średnia wieku wśród chorych objętych opieką terminalną stacjonarną w latach 1985-1994 wynosiła 71,3 lat (3). Nie można wykluczyć, że jedną z przyczyn krótszej średniej życia naszych chorych może być późne rozpoznawanie nowotworów w wyższych stopniach zaawansowania w porównaniu z pacjentami angielskimi. Najliczniejszą grupę, bo 56,05% objętych badaniem chorych, stanowiły osoby w wieku 61-80 lat. Co więcej, osoby w tym przedziale wiekowym i starsze, których miejscem zgonu było hospicjum stanowiły ponad połowę (70,03%) wszystkich badanych chorych objętych opieką terminalną.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Ashby M., Wakefild M.: Attitudes to some aspects of death and dying, living will and substituted health care decision-making in South Australia: public opinion survey for a parliamentary select committee. Palliative Med., 1993, 7(4), 273-82. 2. Faisinger R.L., et al.: Home versus Hospice Inpatient Care: Discharge Characteristics of Palliative Care Patients in an Acute Care Hospital. J. of Palliative Care 16, 1/2000, 29-34. 3. Higgingson I.J.: Where do cancar pacient die? Ten-yers trends in the place death of cancer patients in England. Palliative Med., 1998 Sept., 12(5), 353-363. 4. Hinton J.: Which patients with terminal cancer are admitted from home care?, Palliative Med., 1994, 8(3), 197-210. 5. Jordhoy M.S.: A palliative care intervention and death ad home: a cluster randomized thrial, The Lancet 2000, 396, 888-93. 6. Kane R.: A randomized controlled trial of hospice care. The Lancet 1984, 21, 880-94. 7. Łuczak J.: Palliative/hospice care in Poland, Palliative Medicine. 1993, 7, 67-75. 8. Łuczak J.: Cierpienia chorych u kresu życia. Opieka paliatywna/hospicyjna. Rozwój opieki paliatywnej/hospicyjnej w Polsce, Nowa Medycyna. Rok IV zeszyt 92, 9-13. 9. Łuczak J.: Ogólna charakterystyka opieki paliatywnej, Nowa Medycyna. Rok VI, październik 99. Wydanie specjalne: 4-9. 10. Malcolm L. i wsp.: Poprawa przeżycia chorych na nowotwory o nieznanym ognisku pierwotnym. Med. po Dyplomie., 2001, 10, nr.4, 164-75. 11. Mc Neil C.: A good death. J. Palliative Care 1998, 14(1), 5-6. 12. Townsend J., et al.: Terminal cancer care and patients preference for place of death: a prospective study. BMJ 1990, 301, 415-7. 13. Wilkinson E.K.: Patient and carer preference for, and satisfaction with, specialist models of palliative care: a systematic literature revive. Palliative Med., 1999, 13, 197-216. 14. Zatoński W.: Nowotwory złośliwe w Polsce w 1996 r. Warszawa 1999, 24. 15. Siwek B., i wsp.: Problemy medycyny paliatywnej w onkologii. Lublin 1999, 11-1. 16. Bańkowska-Polak D., i wsp.: Charakterystyka populacyjno-kliniczna chorych objętych opieką terminalną w Hospicjum Dobrego Samarytanina w Lublinie.
Nowa Medycyna 2/2004
Strona internetowa czasopisma Nowa Medycyna