Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Medycyna 5/2002
Andrzej Czernikiewicz
Ból psychogenny
Pain disorder
z Kliniki Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Kliniki: dr hab. Andrzej Czernikiewicz
Streszczenie
Pain disorder is a chronic psychiatric disorder that frustrates patients, their families, and their physicians. Its chronic course and focus on pain symptoms can lead to needless medical evaluations and potentially dangerous, unwarranted interventions. The treatment should consist of a conservative medical approach, with vigorous treatment of comorbid disorders such a depression or anxiety.



Tendencja do manifestowania problemów psychicznych w postaci skarg somatycznych ma bardzo długą historię (Phillips-2001). Dolegliwości somatyczne, szczególnie bólowe, bez uchwytnej przyczyny organicznej stanowią wyzwanie dla psychiatrów i nie-psychiatrów, szczególnie dla lekarzy pomocy doraźnej. Ich diagnoza jest szczególnie trudna, dlatego iż na obraz kliniczny dolegliwości bólowych wpływać mogą również objawy uboczne (zarówno ze sfery somatycznej, jak i psychicznej) związane z próbami leczenia tych dolegliwości (działanie jatrogenne), a także z próbami „autoterapii” (alkohol, narkotyki) (Phillips-2001). Ból psychogenny, określany w DSM-IV jako „zaburzenie bólowe” (pain disorder) zalicza się, zarówno w ICD-10, jak i w DSM-IV do tzw. zaburzeń somatopodobnych (somatoform disorder). Obok bólu psychogennego („na podłożu psychicznym”), znajdują się tam również inne zaburzenia somatopodobne, a więc: zaburzenie z somatyzacją (somatization disorder), hipochondria (hipochondriasis), zaburzenie dysmorficzne (body dysmorphic disorder) (ICD-10; DSM-IV). Czynnikiem wyróżniającym tę grupę z klasy zaburzeń lękowych (nerwicowych) jest, podobnie jak w konwersji (dawna nerwica histeryczna), tendencja do manifestowania dolegliwości somatycznych, bez uchwytnej przyczyny organicznej, oraz niezdolność osób cierpiących na te zaburzenia do przyjmowania wyjaśnień o psychicznym podłożu tych dolegliwości. Dawniej ta grupa była określana terminami „nerwic narządowych”.
I. Kryteria diagnostyczne bólu psychogennego
DSM-IV opisuje ból psychogenny, jako „zaburzenie bólowe”, jako zaburzenie somatopodobne spełniające wszystkie podane niżej kryteria:
1. Skupienie uwagi na bólu pochodzącym z jednego lub kilku miejsc ciała.
2. Ból ten powoduje znaczące pogorszenie funkcjonowania, np. zawodowego, czy społecznego.
3. Czynniki psychiczne odgrywają znaczącą rolę w zapoczątkowaniu, nasileniu, zaostrzeniach, czy przewlekłości ww. dolegliwości bólowych.
4. Odczucia bólowe nie są celowo produkowane.
5. Dolegliwości bólowe nie są efektem wyraźnych (widocznych na planie pierwszym) zaburzeń: nastroju, lękowych, psychotycznych, czy dyspareunii (DSM-IV).
Zamieszczony powyżej opis bólu psychogennego wyczerpuje istotę jego obrazu klinicznego, ale wymaga jednocześnie komentarza dla lekarzy nie-psychiatrów.
Ad. 1. Kluczowym objawem, wyróżniającym ból psychogenny z innych zaburzeń somatopdobnych, jest uczucie cierpienia wyrażające się w preokupacji na bólu w określonym miejscu (miejscach).
Ad. 2. Dolegliwości bólowe wyraźnie pogarszają funkcjonowanie osób z bólem psychogennym – osoby te wyłączają się z życia w sposób dramatyczny, nieadekwatny do ich stanu somatycznego.
Ad. 3. Chociaż dla osób bliskich chorym, jak i dla terapeutów osób cierpiących na ból psychogenny widoczny jest związek przyczynowy stresorów psychosocjalnych z dynamiką bólu psychogennego sami chorzy zaprzeczają takim związkom, nie przyjmując oczywistych dowodów.
Ad. 4. Na pewno ból psychogenny nie jest formą symulacji dolegliwości bólowych – różni to tę postać zaburzenia somatopodobnego od zaburzeń związanych z symulacją (factitous disorders wg DSM-IV).
Ad. 5. W przebiegu zaburzeń lękowych, depresji, schizofrenii pojawiają się różne odczucia somatyczne, w tym i bólowe, ale wtedy mamy do czynienia z tymi właśnie zaburzeniami na planie pierwszym, a dopiero na drugim planie z „maskami” tych zaburzeń (Bschor-2002).
II. Diagnostyka różnicowa bólu psychogennego
Podstawowym problemem dla nie-psychiatrów jest pytanie: czy i kiedy w sytuacji przewlekłego, czy powtarzającego się bólu należy wziąć pod uwagę rozpoznanie bólu psychogennego. Lokalizacja, czy charakter bólu nie są tu miarodajne, a powszechne przekonanie, iż „wędrujące bóle” mają świadczyć o ich nerwicowym podłożu nie znajdują potwierdzenia w naukowych opracowaniach (Phillips-2001). Bardziej miarodajne są informacje przydatne w diagnozie innych „masek somatycznych” zaburzeń psychicznych. Przypominam tu wybrane kryteria diagnostyki tzw. depresji maskowanej, a więc w tym opisie – somatycznych ekwiwalentów depresji. I tak, depresję maskowaną rozpoznajemy m.in. gdy:
1. występują inne z objawów depresyjnych (podstawowe);
2. zaburzenia somatyczne występują cyklicznie w typowym dla depresji rytmie (dobowym lub rocznym);
3. pozytywny jest wywiad rodzinny co do depresji;
4. nieskuteczna jest „celowana” terapia w odniesieniu do podejrzewanego zespołu somatycznego;
5. brakuje dostępnych dowodów na organiczne podłoże dolegliwości (Potoczek i in. – 1999).
Podobnie, w przypadku bólu psychogennego należy więc poszukiwać nie tylko nieobecności organicznego podłoża dolegliwości bólowych, ale również innych objawów lękowych, emocjonalnych, czy wreszcie skuteczności leczenia psychotropowego.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Philips K.A.: Somatophorm and Factitious Disorders. Washington, APPI, 2001. 2. ICD-10, Churchil Livingstone, Geneva, 1995. 3.DSM-IV, APPI, Washington DC, 1994. 4. Bschor T.: (Masked depression: the rise and fall of a diagnosis) Psychiatr Prax 2002. 5. PotoczekA. i wsp.: Problem lęku w praktyce lekarza ogólnego. 1999. 6. Lenze E.J. et al.: Psychiatric symptoms endorsed by somatization disorder in a psychiatric clinic. Ann. Clin. Psychiatry 11:73-79, 1999.
Nowa Medycyna 5/2002
Strona internetowa czasopisma Nowa Medycyna